In the Hallways of Versailles. “White” Russia and Poland during the Paris Peace Conference
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2020.EN5.01Słowa kluczowe
stosunki międzynarodowe 1918–1939, paryska konferencja pokojowa, stosunki polsko-rosyjskieAbstrakt
Kontakty, jakie Polacy i „Biali” Rosjanie nawiązali w 1918 r. wskazywały, że znalezienie porozumienia opartego na ich wspólnej niechęci do bolszewików byłoby bardzo trudne. Podstawowym warunkiem, podkreślanego przez Rosjan kompromisu, było porozumienie z Polską co do przyszłej granicy oddzielającej oba państwa. Linia graniczna Królestwa Polskiego, które przed I wojną światową wchodziło w skład Imperium Rosyjskiego, nie wchodziła w grę. Dla odrodzonego państwa polskiego polityczne i militarne wspieranie „Białej” Rosji było sprzeczne z polską racją stanu. W przypadku zwycięstwa „Białej” Rosji przyszłość polskiej granicy byłaby przesądzona, gdyż mocarstwa Ententy, prawdopodobnie, poparłyby swojego byłego sojusznika i zgodziły się na wschodnią granicę dawnego Królestwa Polskiego.
The contacts that Poles and “White” Russians established in 1918 indicated that finding an agreement based on their common dislike of the Bolsheviks would be very difficult. The basic condition of the compromise emphasised by the Russians was the Polish agreement to setting the future border separating their countries in accordance with the eastern border of the Kingdom of Poland, which, before the First World War, was part of the Russian Empire. For Poland, politically and militarily supporting “White” Russia stood against the Polish raison d’état. In the case of a “White” Russian victory the future of the Polish border would be sealed, as the Entente powers would likely support their former ally and agree to demarcating the eastern border of the former Kingdom of Poland.
Bibliografia
Archival records
The Józef Piłsudski Institute of America Archive, New York Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza
Archiwum Michała Mościckiego
Archiwum ambasadora Michała Sokolnickiego
The Archive of the Władysław Sikorski
Polish Institute and Museum, London
Ambasada RP w Londynie
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Государственный архив Российской Федерации, Москва
ф. 5866: Русский Эвакуационный Комитет (РЭК). Варшава
Российский государственный военный архив, Москва
ф. 483к: Политические организации Польши периода первой мировой войны/Polskie organizacje polityczne z okresu I wojny światowej 1914–1918
Source editions
Considérations sur les frontières orientales de la Pologne et la paix en Europe, Paris, 1919.
Documents Diplomatiques Français 1921, vol. 1: (16 janvier – 30 juin), Bruxelles–Bern–Berlin– Frankfurt am Main–New York–Oxford–Wien, 2004.
“Mam na Pana nowy zamach…”. Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii 1946–2000, vol. 2, ed. S.M. Nowinowski, R. Stobiecki et al., Łódź–Paryż, 2019.
“Polska w świetle postanowień rządu omskiego,” ed. A. Kamiński, in: Studia z Najnowszych Dziejów Powszechnych, 3, 1963, pp. 211–228.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1919 styczeń – maj, ed. S. Dębski, Warszawa, 2016.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1919 czerwiec – grudzień, ed. S. Dębski, Warszawa, 2019.
Sierpowski S., Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, vol. 1: 1917–1926, Poznań, 1989.
Tajne rokowania polsko-radzieckie w 1919 r. Materiały archiwalne i dokumenty, ed. W. Gostyńska, Warszawa, 1986.
Политическая история русской эмиграции 1920–1940 гг. Документы и материалы, ed. А.Ф. Киселев, Москва, 1999.
Советско-польские отношения в 1918–1945 гг. Сборник документов в четырех томах, vol. 1: 1918–1926, ed. М.М. Наринский, А.В. Мальгин, Москва, 2017.
Чему свидетели мы были… Переписка бывших царских дипломатов 1934–1940. Сборник документов в двух книгах, vol. 2: 1938–1940, Москва, 1998.
Memoirs, diaries, essays
Dłuski K., Wspomnienia z Paryża od 4 I do 10 VII 1919 roku, Warszawa, 1920.
Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, vol. 2, ed. T. Wituch, Warszawa, 1988.
Romer E., Pamiętnik paryski (1918–1919), ed. A. Garlicki, R. Świętek, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, 1989.
Wędziagolski K., Pamiętniki. Wojna i rewolucja. Kontrrewolucja. Bolszewicki przewrót. Warszawski epilog, ed. G. Eberhardt, Warszawa, 2007.
Деникин А., Путь русского офицера, Москва, 2012.
Набоков К.Д., Испытания дипломата, Стокгольм, 1921.
Трубецкой Г.Н., Годы смут и надежд, 1917–1919, Монреаль, 1981.
Secondary literature
Borzęcki J., The Soviet-Polish Peace of 1921 and the Creation of Interwar Europe, New Haven– London, 2008.
Engelstein L., Russia in Flames: War, Revolution, Civil War 1914–1921, Oxford, 2018.
Juzwenko A., Polska a „biała” Rosja (od XI 1918 do IV 1920), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, 1973.
Kargol A., Strug. Miarą wszystkiego jest człowiek. Biografia polityczna, Warszawa–Kraków, 2016.
Kloc K., Michał Sokolnicki (1880–1967). Piłsudczyk – historyk – dyplomata, Kraków, 2018.
Lednicki W., “Rosyjsko-polska entente cordiale. (Jej początki i fundamenty 1903–1905),” Zeszyty Historyczne, 10, 1966, pp. 7–142.
Łossowski P., “Kwestia narodowa w rewolucji i wojnie domowej w Rosji,” Kwartalnik Historyczny, 1967, 3, pp. 569–596.
Rauchensteiner M., Der Erste Weltkrieg und das Ende der Habsburgermonarchie, Wien–Köln– Weimar, 2013.
Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement, Kraków, 2015.
Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), 3rd ed., Kraków, 2015.
Soutou G.-H., La grande illusion. Quand la France perdait la paix 1914–1920, Paris, 2015.
Traktat ryski 1921 roku po 75 latach, ed. M. Wojciechowski, Toruń, 1998.
Ulam A., Lenin and the Bolsheviks: the intellectual and political history of the triumph of communism in Russia, London, 1975.
Ulam A., The Bolsheviks: the intellectual and political history of the triumph of communism in Russia, Cambridge Mass.–London, 1998.
Pipes R., The Russian Revolution, 1899–1919, London, 1990.
Pipes R., Russia under the Bolshevik Regime 1919–1924, New York, 1995.
Wandycz P., Aleksander Skrzyński minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej, Warszawa, 2006.
Wiśniewski J., “Kwestia białoruska i wschodnia granica Polski w polityce rządu syberyjskiego admirała Aleksandra Kołczaka w latach 1918–1920,” Białoruskie Zeszyty Historyczne, 40, 2013, pp. 109–132.
Wojna R., W ogniu rosyjskiej wojny wewnętrznej 1918–1920, Warszawa, 1975.
Wołos M., “Dyplomacja sowiecka a paryska konferencja pokojowa (zarys problematyki),” in: Polska przywrócona – z perspektywy zagranicy 1918–1921. (W setną rocznicę Traktatu Wersalskiego), ed. P. Kołakowski, T. Katafiasz [in press].
Wołos M., “Rosja wobec Aktu 5 listopada 1916 roku,” in: Akt 5 listopada 1916 roku i jego konsekwencje dla Polski i Europy, ed. J. Kłaczkow, K. Kania, Z. Girzyński, Toruń, 2016, pp. 365–382.
Wołos M., “‘W straży przedniej’. Żołnierska droga Andrzeja Struga, do niepodległej Polski,” in: Andrzej Strug. Dzieło i czasy. Materiały z konferencji naukowej w Warszawie 6–7 grudnia 2012 roku, ed. A. Kargol, Warszawa, 2014. pp. 61–97.
Zapomniany pokój. Traktat ryski. Interpretacje i kontrowersje 90 lat później, ed. S. Dębski, Warszawa, 2013.
Айрапетов О.Р., Участие Российской империи в Первой мировой войне. 1914, Москва, 2014.
Айрапетов О.Р., Участие Российской империи в Первой мировой войне. 1915, Москва, 2014.
Антохина Е.А., Канищева Н.И., Николаев А.Б., “Родичев Федор Измайлович,” in: Государстенная Дума Российской империи 1906–1917. Энциклопедия, ed. В.В. Шелохаев, Москва, 2008, pp. 526–528.
Быстрова Н.Е., «Русский вопрос» в 1917 – начале 1920 г.: Советская Россия и великие державы, Москва–Санкт-Петербург, 2016.
Голостенов М.Е., “Демидов Игорь Платонович,” in: Политические партии России, конец XIX — первая треть XX века: Энциклопедия, Москва, 1996, p. 181.
Гуларян А.Б., “М.А. Стахович: политические взгляды и общественная деятельность”, Российская история, 2012, no. 2, pp. 184–192.
Думова Н.Г., Либерал в России: трагедия несовместимости. Исторический портрет П.Н. Милюкова, Москва, 1993.
Зубачевский В.А., Политика России в Центрально-Восточной Европе (первая треть ХХ века): геополитический аспект, Москва, 2019.
Зырянов П., Адмирал Колчак верховный правитель России, Москва, 2009.
Листиков С.В., “Белые дипломаты о ‘русской политике’ западных держав,” in: Версальско-Вашингтонская международно-правовая система: зарождение, развитие, кризис, 1919–1939 гг., ed. Е.Ю. Сергеев, Москва, 2011, pp. 153–168.
Минаков А.С. , “Общественно-политическая деятельность М.А. Стаховича,” in: Научное наследие А. Г. Кузьмина и отечественная история. Материалы Всероссийской научной конференции, Рязань, 2009, pp. 231–243.
Николаев А.Б., “Демидов Игорь Платонович,” in: Государстенная Дума Российской империи 1906–1917. Энциклопедия, ed. В.В. Шелохаев, Москва, 2008, pp. 158–159.
П.Н. Милюков: историк, политик, дипломат: Материалы международной научной конференции, Москва, 26–27 мая 1999 г., Москва, 2000.
Поздняков К.В., Исторические и политические взгляды П.Н. Милюкова (1876–1943), Иркутск, 1998.
Пученков А.С., Национальная политика генерала Деникина (весна 1918 – весна 1920 г.), Москва, 2016.
Русское зарубежье. Золотая книга эмиграции. Первая треть XX века. Энциклопедический биографический словарь, Москва, 1997.
Сергеев Е.Ю., Большевики и Англичане. Советско-британские отношения, 1918–1924 гг: от интервенции к признанию, Санкт-Петербург, 2019.
Цветков В.Ж., Белое дело в России. 1919 г. (Формирование и эволюция политических структур Белого движения в России), Москва, 2009.
Чернявский Г., Дубова Л., Милюков, Москва, 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 524
Liczba cytowań: 0
