Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
    • Français (France)
    • Deutsch
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski
  • Français (France)
  • Deutsch

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

The Augustów Roundup – current state of research, its circumstances and perspectives
  • Home
  • /
  • The Augustów Roundup – current state of research, its circumstances and perspectives
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 53 No. 2 (2018) /
  4. Materials

The Augustów Roundup – current state of research, its circumstances and perspectives

Authors

  • Krzysztof Jasiewicz Instytut Studiów Politycznych PAN https://orcid.org/0000-0002-0330-2739

DOI:

https://doi.org/10.12775/SDR.2018.2.09

Keywords

Augustów Roundup, Soviet atrocities in Poland, Soviet politics in the liberated Polish lands, Second World War, anti-communist resistance in Poland

Abstract

Tekst stanowi autorską próbę oceny wiedzy historycznej na temat Obławy Augustowskiej, a także polemikę z ustaleniami innych historyków oraz działaniami Białostockiego Oddziału IPN.

 

The Augustów Roundup – current state of research, its circumstances and perspectives

In January 1944 the Soviet Army crossed the former eastern border of the Second Polish Republic. With the help of the army, military formations of NKVD and military counter-intelligence SMERSH, a large-scale cleansing of the held territories started. The Augustów Roundup was the last of the large „counter-intelligence actions” of the battalion of the SMERSH Directorate troops of the 3rd Belorussian Front. It had all the hallmarks of the Katyń operation. A group, probably counting several hundred Chekists, was responsible for the physical elimination of the identified detainees. It seems that the Soviets must have had their own method of filtration in addition to a prior intelligence work. It might have been the 5-day cycle of interrogation. The detainees were beaten into the confession of being AK members or into indicating people suspected of it. A completely different technique of detention of the arrested can be observed. They were kept in small groups – a few–several persons without the right to correspondence. They were killed in the middle of nowhere, but probably, just like in the Katyń-mode, a building of some kind was necessary. The people might have been killed naked or were disrobed post-mortem to rule out identification in case the gravesite was found. Probably the remains of the victims of the Augustów Roundup are buried on the „Russian” side of the border. Now, when we are sure that the Roundup was also conducted in parts of Lithuania (not counting the investigations against the individuals placed at the disposal of NKVD-NKGB administration), as well as in a part of the Grodno region, the perfect place – from the logistic point of view – seems to be the intersection of the Polish, Lithuanian and Belorussian borders, somewhere in the vicinity of the village of Kalety, a rangers station of Giedź and the lake of Szlamy. The Augustów Roundup comprises several stages. The first one involved collecting information on Polish sovereignist underground by Soviet undercover agents and guerrillas. Perhaps, the May–June 1945 arrests might be included into this stage, starting with the arrests at the village fête in Studzienniczna in Augustów Forest. The second stage – between 12 and 19 July – was a military operation with the participation of the 62nd Division of the Interior Army of the NKVD, SMERSH officers and the local UB (secret security) and MO (militia). The third phase was a process of secondary detentions caused by the investigation by tortures to extract further information on the Polish underground. It took place between 20–21 July and autumn 1945. At this stage there were also executions. The fourth phase – from 1945/1946 to the Third Polish Republic – a protecting of the secret of the dissapearance and covering the tracks, probably with the help of the Russian secret service and Polish descendants of the people involved in the Augustów Roundup on the side of the perpetrators.

 

Августовская облава – состояние исследований, определяющие их факторы и перспективы

В январе 1944 г. Советская армия перешла восточную границу 2-й Польской Республики. С помощью армии, войск НКВД и военной контрразведки СМЕРШ началась крупномасштабная зачистка занятой территории. Августовская облава была последней из больших «контрразведывательных акций» армейского батальона Управления СМЕРШ-а 3-го Белорусского фронта. У нее были все признаки схожие с Катыньской операцией. Группа, предположительно, состоящая из нескольких сот чекистов занималась ликвидацией определенных задержанных. Кажется, у советов должны были быть свои методы во время фильтрации, кроме заранее проведенной разведывательной разработки. Может быть для этого употреблялся пятидневный цикл допросов. Задержанных избивали, чтобы те признались в членстве в Армии Крайовой или указали на лица, подозреваемое в этом. Отчетливо видна другая техника передержки арестованных. Они в очень небольших группах – в несколько человек, без права на переписку. Их убивают на пустошах, хотя, предположительно – так же как и в Катыньском «режиме» – нужно какое-то здание. Нельзя исключить, что людей убивали голыми или после смерти с них срывали одежду, чтобы, в случае находки могил, исключить какую-либо идентификацию. Вероятно, останки жертв Августовской облавы покоятся на «российской» стороне границы. Сейчас, когда у нас уверенность в том, что облава обхватывала часть Литвы, не считая дел возбужденных против людей, переданных в распоряжение органов НКВД-НКГБ, а также часть Гродненщины, идеальным местом, в логистическом отношении, кажется стык границ Польши, Литвы и Беларуси, где-то в окрестностях деревни Калеты, лесничества Гедзь и озера Шлямы. Августовская облава состояла из нескольких этапов. Первый заключался в собрании агентурой и собственным партизанским движением информации о польском подполье защитников независимости. Может быть к этому этапу можно причислить уже майские-июньские аресты, начиная с арестов во время народного гулянья в Студщенничной в Августовской пуще. Второй этап – между 12 и 19 июля – это военная операция, в которой принимали участье 62-я дивизия внутренних войск НКВД, работники СМЕРШ-а, местного УБ (служба безопасности) и МО (милиция). Третий этап – это процесс вторичных арестов, вызванных следствием с пристрастием, добывающем очередную информацию о польском подполье, который продолжался с 20–21 июля до осени 1945 г. На этот этап приходятся казни. Четвертый этап – с 1945/1946 по времена тн. 3-й Польской Республики – защита тайны исчезновения и сокрытие следов, может быть с помощью российских служб и польских потомков людей, замешанных в Августовскую облаву на стороне виновников.

Author Biography

Krzysztof Jasiewicz, Instytut Studiów Politycznych PAN

Krzysztof Jasiewicz, Prof. Dr hab., a researcher at the Institute of Political Studies of the Polish Academy of Sciences. He studies the history of Eastern Territories of the Polish Republic under the Soviet occupation, including the fate of the Polish gentry, the Soviet leadership strata, history of the Jews in the Eastern Territories and also the Polish-Jewish relations in 1939–1941. He is the author of, i.a.: Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939–1956, Warszawa 1995; Zagłada polskich Kresów: ziemiaństwo polskie na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939–1941: studium z dziejów zagłady dawnego narodu politycznego, Warszawa 1997; Rzeczywistość sowiecka 1939–1941 w świadectwach polskich Żydów, Warszawa 2010.

References

Birstein V.J., SMIERSZ. Tajna broń Stalina. Sowiecki kontrwywiad wojskowy podczas II wojny światowej, Warszawa 2013.

Filipowicz M., Obława augustowska w lipcu 1945 r. w świetle zachowanych dokumentów, „Rocznik Augustowsko-Suwalski” 3, (2003).

Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1998.

Jasiewicz K., Rola teorii, hipotez i spekulacji w wyjaśnianiu zbrodni katyńskiej. Rzecz o metodologii i metodyce badań, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 13 (64) (2012), nr 4 (242).

Jasiewicz K., Siedemdziesiąta rocznica obławy augustowskiej: w poszukiwaniu genezy ostatniej zbrodni sowieckiej na obywatelach polskich w lipcu 1945 roku, w: W hołdzie ofiarom obławy augustowskiej z lipca 1945 roku, red. S. Wysocki, Suwałki 2015.

Jasiewicz K., Zagłada polskich Kresów. Ziemiaństwo polskie na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa 1997.

Katyń. Dokumenty zbrodni, red. i oprac. nauk. W. Materski, N. Lebiediewa i in., t. 1: Jeńcy nie wypowiedzianej wojny, Warszawa 1995; t. 2: Zagłada, Warszawa 1998; t. 3: Losy ocalałych, Warszawa 2001; t. 4: Echa Katynia, Warszawa 2006.

Milewski J.J., Zaginieni w obławie augustowskiej – poszukiwania i pamięć, w: Obława Augustowska (lipiec 1945 r.), red. J.J. Milewski, A. Pyżewska, Białystok 2005.

Motyka G., Na białych Polaków obława. Wojska NKWD w walce z polskim podziemiem 1944–1953, Kraków 2014.

Pietrow N., Psy Stalina, Warszawa 2012.

Pyżewska A., Komitet niosący nadzieję, w: Obława Augustowska (dod. do „Pamięć.pl”), [Warszawa, lipiec 2015].

Петров Н.В., По сценарию Сталина: роль органов НКВД–МГБ СССР в советизации стран Центральной и Восточной Европы. 1945-1953 гг., Москва 2011.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2019-05-01

How to Cite

1.
JASIEWICZ, Krzysztof. The Augustów Roundup – current state of research, its circumstances and perspectives. Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej. Online. 1 May 2019. Vol. 53, no. 2, pp. 131-149. [Accessed 5 July 2025]. DOI 10.12775/SDR.2018.2.09.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 53 No. 2 (2018)

Section

Materials

Stats

Number of views and downloads: 481
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski
  • Français (France)
  • Deutsch

Tags

Search using one of provided tags:

Augustów Roundup, Soviet atrocities in Poland, Soviet politics in the liberated Polish lands, Second World War, anti-communist resistance in Poland
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop