Not Russia, but France and England shall decide about Poland: the diplomatic action of Roman Dmowski in 1916–1917
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2017.EN3.02Keywords
Roman Dmowski, polska akcja dyplomatyczna 1916–1917, instrukcja Dmowskiego 15 maja 1917, sprawa polska w czasie I wojny światowej, Polish diplomatic action 1916–1917, Dmowski’s instruction of 15 May 1917, Polish cause during World War IAbstract
W artykule podjęto próbę odtworzenia planów politycznych Romana Dmowskiego z lat 1916–1917 i skonfrontowania ich z planami wojenno-politycznymi Ententy, a szczególnie kierunkami polityki zagranicznej Francji i Wielkiej Brytanii. Wyeksponowano przede wszystkim dwie analizy polityczne Dmowskiego. Pierwsza z początku 1917 r., kiedy obawiał się on, iż może dojść do zakończenia wojny i zmniejszenia szans na odzyskanie przez Polskę niepodległości. Druga związana jest z jego instrukcją wysłaną przez Agencję Lozańską do Koła Międzypartyjnego w Warszawie w dniu 15 maja 1917 r.
The present article attempts to retrace Roman Dmowski’s political plans from the years 1916–1917, and to confront them with the military and political plans of the Entente, especially the foreign policies of France and Great Britain. Particular focus was given to two of Dmowski’s political analyses. The first one from early 1917, when he feared that the war might end too soon, thus reducing Poland’s chances of regaining independence; the second one related to his instructions sent by the Polish Central Agency in Lausanne to the Inter-Party Political Circle in Warsaw on 15 May 1917.
References
Archival material
Archives du Ministère des Affaires Étrangères Français, Série Guerre 1914–1919, Guerre Russie, file 714.
Archiwum Narodowe w Krakowie, zespół NKN, microfilm 105.
Literature
Ciechanowski J., “Polityka brytyjska wobec Polski w okresie konferencji pokojowej w Wersalu”, in: Wielka Brytania a Polska. Od Wersalu do Jałty, Pułtusk, 2008.
Dmowski R., Niemcy, Rosja i kwestia polska, comp. by N. Tomczyk, 7th ed., Wrocław, 2013.
Dmowski R., Polityka polska i odbudowa państwa, Warszawa, 2008 [reprint].
Duroselle J.-B., Wielka wojna Francuzów 1914–1918, transl. by A. Ciastek, Warszawa, 2006.
Engelgrad J., “Roman Dmowski wobec Rosji”, in: Myśl polityczna Romana Dmowskiego,
ed. J. Engelgrad, Warszawa, 2009, pp. 67–100.
Gmurczyk-Wrońska M., “Akt 5 listopada z francuskiej perspektywy”, in: Akt 5 listopada 1916 roku i jego konsekwencje dla Polski i Europy, ed. J. Kłaczkow, K. Kania, Z. Giżyński, Toruń, 2016, pp. 309–319.
Gmurczyk-Wrońska M., “Czy rok 1916 był istotny dla spraw polskich w polityce Francji”, Dzieje Najnowsze, no. 3 (2016), pp. 37–50.
Hogenhuis-Seliverstoff A., Les relations franco-sovietiques 1917–1924, Paris, 1981.
Journal du général Edmond Buat 1914–1923, comp. by F. Guelton, Paris, 2015. Kawalec K., Roman Dmowski, 2nd ed., Poznań, 2016.
Kidzińska A., “Stosunki Erazma Piltza z francuskim MSZ podczas I wojny światowej”, in: Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918, ed. M. Willaume, Lublin, 2005.
Kornat M., “Co dał narodowi polskiemu Akt 5 listopada? Perspektywa międzynarodowa”, in:
Akt 5 listopada 1916 roku i jego konsekwencje dla Polski i Europy, ed. J. Kłaczkow, K. Kania, Z. Giżyński, Toruń, 2016.
Kornat M., “Niemcy, Rosja i kwestia polska. Refleksje historyka sto lat później”, Przegląd Polityczny, no. 88 (2008), pp. 34–49.
Kozicki S., Pamiętnik 1876–1939, comp. by M. Mroczko, Słupsk, 2009.
Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919, Warszawa, 1966.
Micewski A., Roman Dmowski, Warszawa, 1971.
Molenda J., Piłsudczycy a Narodowi Demokraci 1908–1918, Warszawa, 1980, p. 226.
Mourin M., Les relations franco-sovietiques 1917–1967, Paris, 1967.
Niklewska J., “Roman Dmowski w Londynie i w Paryżu w świetle jego archiwum z lat 1915– 1919”, in: Myśl polityczna Romana Dmowskiego, ed. J. Engelgrad, Warszawa, 2009.
Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa, 1985.
Pajewski J., Wokół sprawy polskiej. Paryż, Lozanna, Londyn 1914–1918, Poznań, 1970.
Piszczkowski T., Anglia a Polska 1914–1939, London, 1975.
Renouvin P., Histoire des relations internationalles, 1914–1929, vol. VII, Paris, 1957.
Schramm T., “Dyplomacja francuska wobec kwestii autonomii Polski w 1916 r”., in: Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918, ed. M. Willaume, Lublin, 2005.
Seyda M., Polska na przełomie dziejów. Fakty i dokumenty, vol. 1, Poznań, 1927.
Soutou G.-H., La grande illusion. Quand la France perdait la paix 1914–1920, Paris, 2015.
Spustek I., “Sprawa polska w polityce Rosji w roku 1916”, in: Dzieje Najnowsze Polski. Materiały i studia z okresu 1914–1939, vol. 2, Warszawa, 1959.
Szczepaniak A., Od autonomii do niepodległości. Działalność polityczna Erazma Piltza w latach 1914–1929, Opole, 2015.
Śladkowski W., Opinia publiczna we Francji wobec sprawy polskiej w latach 1914–1918, Wrocław, 1976.
Wandycz P., “Dmowski’s Policy at the Paris Peace Conference: Success or Failure?”, in: The Reconstruction of Poland, 1914–1923, ed. P. Latawski, London, 1992.
Wapiński R., Roman Dmowski, Lublin, 1988.
Zamoyski J., Powrót na mapę. Polski Komitet Narodowy w Paryżu 1914–1919, Warszawa, 1991.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 509
Number of citations: 0
