„Futurystyczna geografia”. Rola geografów w kształtowaniu granic Europy Środkowo‑Wschodniej i Południowo‑Wschodniej w latach 1914‑1920
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2013.06Keywords
geografia, antropogeografia, granica, I wojna światowa, Wersal, etnopsychologiaAbstract
Autor analizuje polityczny wymiar działań geografów z Europy Środkowo‑Wschodniej w czasie I wojny światowej i bezpośrednio po jej zakończeniu. Naukowcy ci, czerpiący z dorobku niemieckich i francuskich nauk geograficznych i często wykształceni w zachodnioeuropejskich uniwersytetach, zaangażowali wysokiej klasy warsztat badawczy w legitymizację narodowych interesów. Paryskie negocjacje pokojowe stanowiły szczyt politycznych wpływów ich intelektualnych koncepcji, ale pośrednim dowodem skuteczności geografów w regionie stały się także nawiązania i zapożyczenia w międzywojennej propagandzie rewizjonistycznej Niemiec i Węgier.References
Braun F., Die geographischen Bedingungen der politischen und wirtschaftlichen Verhaltnisse Polens, „Geographische Zeitschrift” 23, 1917, 12, s. 561‑573.
Braun F., Von den Grenzen Neu‑Polens, „Geographische Zeitschrift” 28, 1922, 1‑2, s. 1‑5.
Claval P., From Michelet to Braudel: Personality, Identity and Organization of France, [w:] Geography and National Identity, red. D. Hooson, Oxford 1994, s. 39‑57.
Cvijić J., Frontiere septentrionale des Yougoslaves, Paris 1919.
Cvijić J., The Geographical Distribution of the Balkan Peoples, „Geographical Review” V, 1918, 5, s. 345‑361.
Czekanowski J., Stosunki narodowościowo‑wyznaniowe na Litwie i Rusi w świetle źrodeł oficjalnych, Lwów 1918.
Dainelli G., La Dalmazia, [w:] Pagine geografiche della nostra guerra, M. Baratta et al., Roma: Societa Geografica Italiana, 1917.
Derschawin Nikolaj S., Uber Makedonien. Wissenschaftliche und kritische Untersuchung, Leipzig 1918.
Dmowski R., Zagadnienia środkowo‑ i wschodnioeuropejskie (przez R. Dmowskiego) Londyn, lipiec 1917 roku, [w:] R. Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa polskiego, t. II, oprac. T. Wituch, Warszawa 1988.
Dudziński A., Zmiany narodowościowe (wyznaniowe) na terenie trzech wojewodztw wschodnich Małopolski w świetle urzędowych spisow 1910‑1920, [w:] Pokłosie geograficzne. Zbior prac poświęcony Eugenjuszowi Romerowi przez jego uczniow i przez Książnicę‑Atlas, Lwów‑Warszawa 1925, s. 15‑28.
Dvorsky V., Česka půda a lid, „Narodopisny věstnik českoslovansky” XIII, 1918, 1, s. 31‑35.
Fischer P., Die deutsche Publizistik als Faktor der deutsch‑polnischen Beziehungen 1919‑1939, Wiesbaden 1991, s. 72.
Gambi L., Geography and Imperialism in Italy: From the Unity of the Nation to the ‚New‘ Roman Empire, [w:] Geography and National Identity, red. D. Hooson, Oxford 1994, s. 74‑91.
Hanak H., Great Britain and Austria‑Hungary during the First World War: A Study in the Formation of Public Opinion, London 1962, s. 81‑89.
Haslinger P., Hungarian Motifs in the Emergence and the Decline of a Czechoslovak National Narrative, 1890‑1930, [w:] Creating the Other: Ethnic Conflict and Nationalism in Habsburg Central Europe, red. N. M. Wingfield, New York‑Oxford 2003, s. 169‑182.
Haushofer K., Grenzen in ihrer geographischen und politischen Bedeutung, Berlin‑Grunewald 1927.
Hausmann G., Das Territorium der Ukraine: Stepan Rudnyc’kyjs Beitrag zur Geschichte raumlich‑territorialen Denkens uber die Ukraine, [w:] Die Ukraine. Prozesse der Nationsbildung, red. A. Kappeler, Koln‑Weimar‑Wien 2011, s. 145‑158.
Heffernan M., Geography, Cartography and Military Intelligence: The Royal Geographical Society and the First World War, „Transactions of the Institute of British Geographers”, NS 21, 1996, 3, s. 504‑533.
Herb G. H., Under the Map of Germany: Nationalism and Propaganda 1918‑1945, London‑New York 1997.
Ischirkoff Anastas, Les Bulgares en Dobroudja, apercu historique et ethnographique, Berne 1919.
Ivanoff Jordan, La question macedonienne au point de vue historique, ethnographique et statistique, Paris 1920.
Kiewisz L., Sprawy łotewskie w bałtyckiej polityce Niemiec w latach 1914‑1919, Poznań 1970.
Kiproff A., Die Wahrheit uber Bulgarien. Eine Darstellung der bulgarisch‑serbischen Beziehungen und der Grund Bulgariens an dem europaischen Krieg teilzunehmen, Bern 1916.
Kirby A., What Did You Do in the War, Daddy?, [w:] Geography and Empire, red. A. Godlewska, N. Smith, Oxford 1994, s. 300‑315.
Kozicki S., Quanti sono i Polacchi, „Rassegna Contemporanea” VII, 1914, 2.
Krebs N., Zur Anthropogeographie der Balkanhalbinsel, „Geographische Zeitschrift” 27, 1921, 5‑6, s. 120‑126.
Lewicky E., Ukraine, Ukrainer und die Interessen Deutschlands, Berlin 1915, s. 8‑9.
Lilova D., Barbarians, Civilized People and Bulgarians: Definition of Identity in Textbooks and the Press (1830‑1878), [w:] We, the People: Politics of National Peculiarity in Southeastern Europe, red. D. Mishkova, Budapest‑New York 2009, s. 181‑206.
Liulevicius V. G., Kriegsland im Osten. Eroberung, Kolonisierung und Militarherrschaft im Ersten Weltkrieg, przeł. J. Bauer, E. Nerke, F. Engemann, Hamburg 2002, s. 212‑216.
Lutosławski Wincenty, Eugeniusz Romer, The Ruthenian Question in Galicia, Paris 1919.
MacLeod R., ‛Kriegsgeologen and Practical Men’: Military Geology and Modern Memory, 1914‑18, “British Journal for the History of Science” 28, 1995, s. 427‑450.
Maull O., Uber politischgeographische‑geopolitische Karten, [w:] K. Haushofer, E. Obst, H. Lautensach, O. Maull, Bausteine zur Geopolitik, Berlin‑Grunewald 1928 s. 325‑342.
Mischeff Dymitar, Die Wahrheit uber Mazedonien, Berlin 1918.
Mitrović A., Serbia’s Great War 1914‑1918, London 2007.
Naumann F., Mitteleuropa. Volksausgabe mit Bulgarien und Mitteleuropa, Berlin 1916.
Niedzielski S., Das erloste Chełmland, Lemberg 1915.
Partsch Joseph, Das Handbuch von Polen, „Geographische Zeitschrift” 24, 1918, 2‑3, s. 68‑76.
Pasierb B., Profesor Eugeniusz Romer jako konsultant na rokowania pokojowe w Rydze, [w:] Traktat ryski 1921 roku po 75 latach, red. M. Wojciechowski, Toruń 1998, s. 89‑109
Pawłowski S., Ludność rzymsko‑katolicka w polsko‑ruskiej części Galicji, Lwów 1919.
Puccini S., Le immagini delle razze balcaniche nell’antropologia italiana tra le due guerre, „La Ricera Folklorica” 34, 1996, s. 59‑70.
Ratzel F., Anthropogeographie, t. II: Die geographische Verbreitung der Menschen, Darmstadt 1975. [reprint ed. IV z 1899 r.]
Regel Fritz, Die deutsche Forschung in turkisch Vorderasien, Leipzig 1915. [= Lander und Volker der Turkei, 7]
Revelli P., Una questione di geografia: l’Adriatico e il dominio del Mediterraneo orientale, „Rivista Geografica Italiana” 1916, s. 91‑112.
Rivas C. [Juozas Gabrys], Ober‑Ost. Le plan annexionniste allemand en Lithuanie, Lausanne 1917.
Rizoff Dymitar, Die Bulgaren in ihren historischen, ethnographischen und politischen Grenzen. Atlas mit 40 Landkarten, Berlin 1917.
Romer Eugeniusz, Geograficzno‑statystyczny atlas Polski, Warszawa‑Kraków 1916.
Romer Eugeniusz, Pamiętnik paryski (1918‑1919), oprac. A. Garlicki, R. Świętek, Wrocław 1989.
Romer Eugeniusz, Poland: The Land and the State, „Geographical Review” 4, 1917, 1, s. 6‑25.
Romer Eugeniusz, Polska i Polacy, Kraków 1916.
Romer Eugeniusz, Polska. Ziemia i państwo, Kraków 1917.
Romer Eugeniusz, Przyrodzone podstawy Polski historycznej, Lwów 1912.
Romer Eugeniusz, Ilu nas jest?, Kraków 1917.
Roncagli G., Physical and Strategic Geography of the Adriatic, „Geographical Journal” LIII, 1919, 4, s. 209‑223.
Rossler M., „Wissenschaft und Lebensraum”. Geographische Ostforschung im Nationalsozialismus. Ein Beitrag zur Disziplingeschichte des Geographie, Berlin‑Hamburg 1990.
Rudnyćkyj S., Ukraina. Land und Volk. Eine gemeinfassliche Landeskunde, Wien 1916.
Saudner G., M. Rossler, Geography and Empire in Germany, 1871‑1945, [w:] Geography and Empire, red. A. Godlewska, N. Smith, Oxford 1994, s. 115‑127.
Schmidt E., Krieg und Geographie, „Geographischer Anzeiger” 16, 1915.
Schmitz H.‑D., Die deutschsprachige Geographie von 1800 bis 1970. Ein Beitrag zur Geschichte ihrer Methodologie, Berlin 1980. [= Abhandlungen des Geographischen Instituts, Anthropogeographie, 29]
Schroder I., Die Nation an der Grenze. Deutsche und franzosische Nationalgeographien und der Grenzfall Elsas‑Lothringen, [w:] Wissenschaft und Nation in der europaischen Geschichte, red. R. Jessen, J. Vogel, Frankfurt am Main‑New York 2002, s. 207‑234.
Seymour Ch., Geography, Justice and Politics at the Paris Peace Conference of 1919, [w:] The Versailles Settlement. Was it Foredoomed to Failure?, red. I. Lederer, Boston 1960.
Sis V., Mazedonien. Eine Studie uber Geographie, Geschichte, Volkskunde und die wirtschaftlichen und kulturellen Zustande des Landes mit statistischen Erganzungen, Zurich 1918.
Skendo L. [Mid’hat Frasheri], Albanais et Slaves, Lausanne 1919.
Sluga G., The Nation, Psychology, and International Politics, 1870‑1919, Houndsmills 2006.
Smith D. M., Introduction: The Sharing and Dividing of Geographical Space, [w:] Shared Space, Divided Space. Essays on Conflict and Territorial Organization, red. M. Chisholm, D. M. Smith, London 1990, s. 1‑21.
Smith W. D., The Ideological Origins of Nazi Imperialism, Oxford 1986.
Stanoyevich M. S., The Ethnography of the Yugo‑Slavs, „Geographical Review” 7, 1919, 2, s. 91‑97.
Stebelsky I., Putting Ukraine on the Map: The Contributuon of Stepan Rudnyts’kyi to Ukrainian Nation‑Building, „Nationalities Papers” 39, 2011, 4, s. 587‑613.
Sugareff V. K., The Bulgarian Nationality of the Macedonians, „Journal of Race Development” 9, 1919, 4, s. 382‑393.
Toynbee A., The New Europe: Some Essays in Reconstruction, London‑Toronto 1915.
Troebst S., „Macedonia heroica”. Zum Makedonier‑Bild der Weimarer Republik, „Sudost‑Forschungen” IL, 1990, s. 293‑364.
Troebst S., Das Makedonische Jahrhundert. Von den Anfangen der nationalrevolutionaren Bewegung zum Abkommen von Ohrid 1893‑2001, Munchen 2007.
Wasilewski L., Granice Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1926.
Waskan J., Problem przynależności państwowej ziem byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w myśli politycznej obozu narodowego 1893‑1921, Bydgoszcz 2006.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 489
Number of citations: 0
