Z pustynnego piekła do górskiego raju… Żołnierze Armii Krajowej i obywatele polscy w sowieckim obozie dla internowanych NKWD nr 520 w Groznym
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2024.2.06Słowa kluczowe
Polacy, Armia Krajowa, obywatele polscy, obozy sowieckie, represje sowieckie, obozy dla internowanych, aresztowani-internowani, grupa „B”, GUPWI NKWD, GroznyAbstrakt
W celu wprowadzenia w Polsce władzy komunistycznej sowieckie struktury okupacyjne przeprowadzały masowe aresztowania Polaków i obywateli polskich. Zatrzymanych, podejrzanych o udział w szeregach organizacji niepodległościowych lub o współpracę z niemieckim okupantem wywożono do obozów w głąb Związku Sowieckiego. Jednym z nich był obóz NKWD nr 520 w Groznym. Został on przekształcony z obozu kontrolno-filtracyjnego w obóz dla kontyngentu internowanych-aresztowanych Niemców grupy „B”. Polacy trafili do niego w celu poprawy stanu fizycznego i psychicznego. Z tego powodu panowały w nim stosunkowo dobre warunki aprowizacyjne. Pobyt w nim stanowił jedynie etap przejściowy w procesie rozpracowania kontrwywiadowczego internowanych, które nastąpiło dopiero w kolejnym obozie.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Akademii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji
Rozkazy i akty normatywne NKWD-MWD
Archiwum Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie
Akta śledztwa w sprawie deportacji żołnierzy AK
Kolekcja: Andrzej Kuler, Teodor Gąsiorowski
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego
Kolekcja akt z archiwów rosyjskich
Российский государственный военный архив
Отделение по делам военнопленных и интернированных МВД Туркменской ССР
Главное управление по делам военнопленных и интернированных НКВД-МВД СССР
Źródła drukowane
Gryglowska A. „Limba”, Przetrwać to ufać. Wspomnienia z „nieludzkiej ziemi”, Pelplin 1991.
Kieżun W. „Wypad”, Armia Krajowa jedzie na Sybir. Wspomnienia z sowieckiego łagru w Krasnowodsku, „Okruchy Wspomnień z Lat Walki i Martyrologii AK” (2000), nr 34, s. 54–55.
Thugutt B., Wspomnienia z internowania w ZSRR 1945–1948, w: Tak było… Sybiracy. Różne losy zesłańców, t. 5, red. A Szemioth et al., Kraków 1999.
Военнопленные в СССР 1939–1956, т. 4: Главное управление по делам военнопленных и интернированных НКВД–МВД СССР 1941–1952. Отчетно-информационные документы и материалы, сост. М.М. Загорулько, К.К. Миронова, Л.А. Пылова и др., ред. М.М. Загорулько, Волгоград 2004.
Военнопленные в СССР 1939–1956, т. 5, кн. 1: Региональные структуры ГУПВИ НКВД-МВД СССР 1941–1951. Отчетно-информационные документы, ред. М.М. Загорулько, сост. М.М. Загорулько (рук.), С.Г. Сидоров, Н.С. Тархова, Е.М. Цунаева, Волгоград 2005.
Военнопленные в СССР 1939–1956, т. 6: Лагеря для военнопленных НКВД-МВД СССР (1939–1956). Справочник, ред. М. Загорулько, С. Сидоров, Е. Цунаева, Волгоград 2005.
Opracowania
Ciesielski S., Materski W., Paczkowski A., Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich, Warszawa 2002.
Internowani na Uralu. Alfabetyczny wykaz 3940 internowanych Polaków i obywateli polskich, którzy w latach 1945–1948 przeszli przez obóz kontrolno-filtracyjny nr 0302 i obozy jenieckie nr 231 i nr 523 NKWD-MWD ZSRR, red. A. Dzienkiewicz, A. Gurjanow, Warszawa 2008 („Indeks Represjonowanych”, t. 16).
Iwanowa G., Rola jenieckich niemieckich specjalistów w rozwoju powojennej gospodarki sowieckiej, w: Sowieckie obozy dla jeńców wojennych i internowanych 1939–1956. Przykłady wybranych narodów, red. J. Bednarek, D. Rogut, Łódź–Warszawa 2018, s. 175–190.
Materski W., Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – narzucona władza, w: W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945), red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019, s. 519–530.
Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich (1944–1945). Leksykon, wstęp, oprac. i red. nauk. D. Iwaneczko, Rzeszów–Warszawa 2022.
Pietrow N., Działalność NKWD w Polsce w latach 1944–1945, w: W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945), red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019, s. 531–545.
Rogut D., „Kontrrewolucjonista i sabotażysta”. Major dr Franciszek Michał Amałowicz ps. „Tatar” – lekarz, oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej w obozach sowieckich, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” (2023), nr 4, s. 188–191.
Rogut D., Losy polskich jeńców w obozie NKWD (1945–1947), Tbilisi–Kutaisi 2019.
Rogut D., Nieznana historia. Obóz NKWD nr 515 w Północnoosetyjskiej ASRS dla internowanych obywateli polskich (kwiecień–wrzesień 1945 r.), „Pamięć i Sprawiedliwość” (2022), nr 2, s. 357.
Rogut D., Polacy z Wileńszczyzny w obozach sowieckich „saratowskiego szlaku” (1945–1949), Toruń 2003.
Rogut D., Wrota piekieł. Żołnierze Armii Krajowej i obywatele polscy w obozie NKWD nr 516 w Krasnowodzku, w: Sowieckie obozy dla jeńców wojennych i internowanych 1939–1956. Przykłady wybranych narodów, red. J. Bednarek, D. Rogut, Łódź–Warszawa 2018, s. 47–72.
Netografia
Doktor Stefan Franciszek Buxakowski. W 74 rocznicę wywózki na Sybir, http://www.wyszogrod.stary-fordon.pl/doktor-stefan-franciszek-xakowski-w-74-rocznice-wywozki-na-sybir/ (dostęp: 1.06.2024).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 46
Liczba cytowań: 0
