System radzieckiej cenzury w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku – zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2024.1.05Słowa kluczowe
cenzura w ZSRR, Gławlit, radziecka cenzura, Lenin, StalinAbstrakt
W artykule przybliżono złożony system radzieckiej cenzury w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. Proces tworzenia systemu cenzury politycznej, z rozbudowanym systemem represji, rozpoczął się w Rosji sowieckiej natychmiast po przejęciu władzy przez bolszewików, kilka lat przed oficjalnym powołaniem Gławlitu (Głównego Urzędu do spraw Literatury i Wydawnictw Ludowego Komisariatu RFSRR) w 1922 r. Cenzura instytucjonalna, która powstała w Rosji sowieckiej, miała charakter prewencyjny oraz represyjny, a jej cechą był brak ram prawnych dla kontroli druku i słowa oraz jasno sprecyzowanych wytycznych do kontrolowania środków przekazu.
Bibliografia
Źródła drukowane
Власть и художественная интеллигенция. Документы ЦК РКП(б)-ВКП(б), ВЧК-ОГПУ-НКВД о культурной политике. 1917–1953, ред. А. Артизов, О. Наумов, Москва 1999.
Исключить всякие упоминания. Очерки истории советской политической цензуры, ред. Т.М. Горяева, Минск 1995.
История советской политической цензуры. Документы и комментарии, ред. Т.М. Горяева, З.К. Водопьянова, Москва 1997.
„Счастье литературы”. Государство и писатели. 1925–1938, Москва 1997.
Фонды Государственного архива Российской Федерации по истории СССР. Путеводитель, т. 3, Москва 1997.
Opracowania
A Researcher’s Guide to Sources on Societ Social History in the 1930s, ed. Sh. Fitzpatrick, L. Viola, New York 1990.
Fainsod M., Censorship in the USSR – A Documented Record, „Problems of Communism” 5 (1956), no. 2, s. 12–19.
Fainsod M., Smolensk Under Soviet Rule, New York 1958.
Fitzpatrick Sh., The Russian Revolution, New York 1994.
Fuhrmann J.T., Bock E.C., Twarog L.I., Essays on Russian Intellectual History, Arlington 1971.
Gardocki W., Wymiana idei i doświadczeń. Współpraca Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z Gławlitem, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 10 (2014), s. 41–49.
Goban-Klas T., Literacki Gułag. Gławlit, czyli najwyższe stadium cenzury, w: Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne, red. J. Kostecki, A. Brodzka, t. 1, Warszawa 1992, s. 46–59.
Gorokhoff B., Publishing in the USSR, Indiana 1959.
King D., The Commissar Vanishes. The Falsification of Photographs and Art in Stalin’s Russia, London 2014.
Mucha B., Dzieje cenzury w Rosji, Łódź 1994.
The Soviet Censorship, ed. M. Dewhirst, R. Farrell, Metuchen NJ 1973.
Vladimirov L., Glavlit: how the soviet censor works, „Index” 1 (1974), no. 3–4, s. 31–43.
Блюм А.В., За кулисами „Министерства правды”. Тайная история советской цензуры 1917–1929, Санкт-Петербург 1994.
Горяева Т.М., Политическая цензура в СССР 1917–1991 гг., Москва 2009.
Netografia
http://www.libussr.ru/doc_ussr/ussr_214.htm
https://guides.rusarchives.ru/guides/6/9/fondy-garf-po-istorii-sssr-putevoditel-tom-3-1997
https://guides.rusarchives.ru/terms/6/343/cenzura
https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1921/aug/05.htm
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 168
Liczba cytowań: 0
