Działalność rosyjskiej cenzury wojskowej w czasie I wojny światowej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2021.2.03Słowa kluczowe
cenzura wojskowa, Rosja, I wojna światowa, korespondencja (listy), kwestie polskieAbstrakt
Tekst przedstawia strukturę i przybliża zasady działania rosyjskiej cenzury wojskowej w czasie I wojny światowej. Struktury cenzury istniały oddzielnie w armii lądowej i marynarce wojennej. Działała w dwóch obszarach: kontroli listów (korespondencji) i kontroli druków (głównie prasa). Jej zadaniem było odszukanie w treści listu informacji o znaczeniu wojskowym i usunięcie ich. Miało to przeciwdziałać możliwości szpiegowania na rzecz wroga oraz niezamierzonego ujawnienia ważnych informacji. Starano się także poznać nastroje panujące w armii oraz nastawienie społeczeństwa do toczącej się wojny. W dokumentach pozostałych po cenzurze wojskowej można odnaleźć także informacje dotyczące ziem polskich i Polaków. Najwięcej było opisów działań bojowych oraz nastrojów panujących w armii rosyjskiej, lecz znajdowały się także wzmianki o polskich formacjach wojskowych.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Архив внешней политики Российской Империи – Москва
Российский Государственный Архив Военно-Морского Флота – Санкт-Петербург
Российский Государственный Военно-Исторический Архив – Москва
Российский Государственный Исторический Архив – Санкт-Петербург
Źródła drukowane
Временное положение о военной цензуре, [b.m.d.w.].
Правила и указания для военных цензоров при просмотре телеграфной корреспонденции в Петроградской военной цензуре, [b.m.d.w.].
Opracowania
Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, t. 1: Imperia 1912–1916, Warszawa 2014.
Czerep S., Wielka operacja zimowa pierwszej wojny światowej. Działania na kierunku mazursko-augustowskim od 7 do 21 lutego 1915 roku, Białystok 2011.
Demm E., Censorship and Propaganda in World War I. A Comprehensive History, London–New York–Oxford–New Delhi–Sydney 2019.
Fuller W.C., Prawdziwy koniec carskiej Rosji. Szpiegomania i zmierzch imperium, tłum. M. Kittel, Warszawa 2008.
Jopek A., Łabuński Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 18, z. 2, Wrocław 1973, s. 176–177.
Nelson R.L., Soldier Newspapers: A Useful Source in the Social and Cultural History of the First World War and Beyond, „War in History” 17 (2010), no. 2, s. 167–191.
Wap A., Twierdza Osowiec. Zarys dziejów, Białystok 1994.
Wielka Wojna w polskiej korespondencji zatrzymanej przez cenzurę austro-węgierską. Materiały polskich grup cenzury z lat 1914–1918, t. 1–5, Warszawa 2018.
Алфёрова И.В., Блохин В.Ф., „Гасильник народного духа”: цензурные ограничения в освещении героизма фронтовиков во время первой мировой войны, „Новый Исторический Вестник” (2017), № 3 (53), с. 63–84.
Асташов А.Б., Русский фронт в 1914 – начале 1917 года. Военный опыт и современность, Москва 2014.
Асташов А.Б., Симмонс П.А., Письма с войны, 1914–1917, Москва 2015.
Батулин П.В., Военная цензура в период первой мировой войны и революции 1917–1918 гг.: проблема сущности и преемственности, „Проблемы истории, филологии, культуры” (2006), № 16/3, с. 141–155.
Батулин П.В., Перечни военной цензуры 1912–1923 гг., „Ленинградский юридический журнал” (2012), № 4, с. 152–165.
Блохин В.Ф., Военная цензура Минского военного округа и начало Первой мировой войны, „Новый Исторический Вестник” (2019), № 3 (61), с. 29–43.
Бои на Бзуре и Равке (ноябрь 1914 – январь 1915 года). Перлюстрированные письма, воспоминания, фронтовые корресподенции, ред. Н.Д. Постников, Москва 2018.
Гольдин С., Русская армия и евреи 1914–1917, Москва 2018.
Гужва Д.Г., Военная цензура русской периодической печати в годы Первой мировой войны, в: Русская публицистика и периодика эпохи Первой мировой войны политика и поэтика. Исследования и мртериалы, Москва 2013.
Измозик В.С., Служба перлюстрации в российской армии в XIX – начало XX века, „Ленинградский юридический журнал” (2012), № 4, с. 184–193.
Измозик В.С., Черные кабинеты. История российской перлюстрации XVIII – начало XX века, Москва 2015.
Кирмель Н.С., Спецслужбы России в Первой мировой войне 1914–1918 годов, Москва 2018.
Кравков В.П., Великая война без ретуши. Записки корпусного врача, Москва 2014.
Лемке М.К., 250 дней в царской ставке 1914–1916, т. 1–2, Минск 2003.
Нелипович С.Г., Лодзинская кампания 1914 года, Москва 2019.
Нелипович С.Г., Русский фронт Первой мировой войны: потери сторон 1914, Москва 2017.
Нокс А., Вместе с Русской Армией. Дневник военного атташе. 1914–1917, Москва 2014.
Свечников М.С., Буняковский В.Я., Оборона крепости Осовец во время второй, 6½ месячной осады её, Петроград 1917.
Снесарев А., Письма с фронта 1914–1917, Москва 2012.
Список личного состава судов флота, строевых и административных учреьждений морского ведомства. Издание Статистического отделения Главного Морского Штаба, Июльское 1913 года, С.-Петербург 1913.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1037
Liczba cytowań: 0
