Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Rocznik Toruński

The composition and social profile of the units of the Pomeranian Front entering Pomerania in January and February 1920.
  • Home
  • /
  • The composition and social profile of the units of the Pomeranian Front entering Pomerania in January and February 1920.
  1. Home /
  2. Archives /
  3. No. 46 (2019) /
  4. Artykuły

The composition and social profile of the units of the Pomeranian Front entering Pomerania in January and February 1920.

Authors

  • Aleksander Smoliński Instytut Historii i Archiwistyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-3432-3962

DOI:

https://doi.org/10.12775/RT.2019.007

Keywords

the Republic of Poland, the Polish Army, the Polish Army in France, the Pomeranian Front, Józef Haller, Józef Dowbor-Muśnicki, the Treaty of Versailles, Pomerania, the Free City of Gdańsk, the revendication of Pomerania by Poland

Abstract

Despite the fact that many years have passed  since the events described below occurred  and the literature  on this problem is quite rich, Polish historiography still lacks the complete and comprehensive discussion concerning the issue of  the participation of the Polish armed forces in the operations of taking over the territories  assigned to Poland by Germany under the provisions of the Versailles Treaty, which  took place in January and February 1920. A similar situation takes place with  the description of their profile.  On the other hand, the research on the process of the revendication actions of January and February 1920 looks much better. Yet,  this subject, from time to time - mainly on the occasion of subsequent anniversaries, seems to arouse some interest of  historians.  It also happens now  when the centenary celebrations of Poland regaining independence are taking place.

Therefore, the author decided to show the possibly full composition and social profile of the Pomeranian Front troops, which in January and February 1920 took part in the takeover of Pomeranian lands granted to Poland under the provisions of the Treaty of Versailles. In addition, he also discussed their provenance and the impact they had on their condition and actual combat value at the time the revendication  action began. As a result, the magnitude of this military operation is visible, which indicates that it was then the most important military action of the reborn Polish Republic.

Author Biography

Aleksander Smoliński, Instytut Historii i Archiwistyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Aleksander Smoliński (ur. 1964 r.), profesor zwyczajny doktor habilitowany, historyk – pracownik Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią wojskową, przede wszystkim dziejami broni konnych – kawalerii i artylerii konnej. Ponadto zajmuje się również wojną polsko-sowiecką, Powstaniem Wielkopolskim, dziejami pociągów pancernych Armii Czerwonej, problematyką „broni i barwy” żołnierza polskiego, kostiumologią wojskową i bronioznawstwem, dziejami formacji górskich i tradycjami Wojska Polskiego oraz zagadnieniem dyscypliny wojskowej. Jest autorem ponad 490 publikacji dotyczących tych zagadnień, w tym ośmiu samodzielnych monografii. Ponadto jest on również redaktorem czternastu i współredaktorem szesnastu opracowań zbiorowych.

References

Aksamitek S., Generał Józef Haller. Zarys biografii politycznej, Katowice 1989.

Badowski Z., Zarys historii wojennej 18-go Pułku Artylerii Polowej, Warszawa 1930.

Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, Warszawa 1921.

Baran J., Zarys historii wojennej 8-go Pułku Artylerii Ciężkiej, Warszawa 1930.

Bauer P., Generał Józef Dowbor-Muśnicki 1867–1937, Poznań 1988.

Błaszczyk W., 18 Pułk Ułanów, Pruszków 1996.

Brykowski R., 49 Huculski Pułk Strzelców, Pruszków 1992.

Davies N., Orzeł Biały i czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920, Kraków 1997.

Dąbrowski O., Zarys historii wojennej 3-go Pułku Strzelców Podhalańskich, Warszawa 1929.

Dobroński A., Filipow K., 42 Pułk Piechoty im. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, Białystok 1996.

Dobroński A., Filipow K., „Dzieci Białostockie”. 42 Pułk Piechoty im. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, Białystok 1993.

Dymek P., 63 Toruński Pułk Piechoty, Pruszków 2016.

Dyskant J. W., Wojenne flotylle wiślane 1918–1939, Warszawa 1997.

Dziewałtowski-Gintowt R., Taube K., Zarys historii wojennej Pułku Morskiego, Warszawa 1933.

Fuglewicz J., Zarys historii wojennej 49 Pułku Piechoty, Warszawa 1929.

Gajewski M., Pociągi pancerne w wojnie polsko-sowieckiej 1919–1920, [w:] Pociągi pancerne 1918–1943. Organizacja – struktura – działania wojenne. Praca zbior. pod red. U. Kraśnickiej, K. Filipowa, Białystok 1999.

Galicz K., Zarys historii wojennej 48-go Pułku Piechoty Strzelców Kresowych, Warszawa 1928.

Galster K. L., Księga pamiątkowa artylerii polskiej 1914–1939, Londyn 1975.

Goclon J. A., Wojna z bolszewicką Rosją o niepodległość Polski (1919–1920), Wrocław 2003.

Godlewski J. R., Odyniec W., Pomorze Gdańskie. Koncepcje obrony i militarnego wykorzystania od wieku XIII do roku 1939, Warszawa 1982.

Hauser P., Przejęcie obszarów byłego zaboru pruskiego przyznanych Polsce Traktatem Wersalskim, „Dzieje Najnowsze”, 1973, R.V, Nr 3.

Hejnar F., Zarys historii wojennej 22-go Pułku Artylerii Polowej, Warszawa 1929.

Hirsz M., Nieustraszeni. 66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1919–1939, Gdańsk 2017.

Jankiewicz W., Zarys historii wojennej 66-go Kaszubskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1929.

Jarno W., 4 Dywizja Strzelców generała Lucjana Żeligowskiego w latach 1918–1919. Organizacja, działania bojowe i zjednoczenie z Wojskiem Polskim, [w:] Od armii komputowej do narodowej. II. Dzieje militarne Polski i jej wschodnich sąsiadów od XVI do XX wieku. Praca zbior. pod red. M. Krotofila, A. Smolińskiego, Toruń 2005.

Jarno W., Okręg Korpusu Wojska Polskiego Nr IV Łódź 1918–1939, Łódź 2001.

Jarno W., Strzelcy Kaniowscy w latach 1919–1939, Warszawa 2004.

Kawalec T., Historia IV-ej Dywizji Strzelców generała Żeligowskiego w zarysie, Wilno-Kraków-Łódź 1921.

Kłopotowski M., Dobiecki J., Zarys historii wojennej 18-go Pułku Ułanów Pomorskich, Warszawa 1929.

Kozłowski W., Artyleria polskich formacji wojskowych podczas I wojny światowej, Łódź 1993.

Krasucki S., Sześćdziesiąty Szósty Kaszubski, Chełmno 1998.

Kroczyński H., Zaślubiny Polski z morzem, Koszalin 1989.

Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski niepodległej. Wydanie uzupełnione i poprawione, Warszawa 1991.

Krzyś J., 16 Pułk Artylerii Lekkiej, Pruszków 1998.

Krzyś J., 64 Pomorski Pułk Strzelców Murmańskich, Pruszków 1993.

Krzyś J., 65 Starogardzki Pułk Piechoty, Pruszków 1994.

Księga chwały piechoty. Praca zbior. pod red. E. Quiriniego, Warszawa 1939.

Księga pamiątkowa 42 Pułku Piechoty im. Gen. J.H. Dąbrowskiego, Białystok 2000.

Kutrzeba T., Wyprawa kijowska 1920 roku, Warszawa 1937.

Litewski J., Dziewanowski W., Dzieje 1-go Pułku Ułanów Krechowieckich, Warszawa 1932.

Łossowski P., Groźba agresji niemieckiej na Polskę w 1919 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1961, R.VI, Nr 2.

Łossowski P., Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na Wschodzie w obliczu Traktatu Wersalskiego. Marzec-czerwiec 1919 roku, Warszawa 1976.

Łukomski G., Problem „korytarza” w stosunkach polsko-niemieckich i na arenie międzynarodowej 1919–1939. Studium polityczne, Warszawa 2000.

Mniszek A., Rudnicki K., Zarys historii wojennej 2-go Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, Warszawa 1929.

Modelski I., Józef Haller w walce o Polskę niepodległą i zjednoczoną, Toruń 1936.

Moś W. B., 5 Pułk Strzelców Podhalańskich, Pruszków 1996.

Moś W. B., Strzelcy podhalańscy, Kraków 1989.

Moś W. B., 3 Pułk Strzelców Podhalańskich, Pruszków 1992.

Nowicki F., Zarys Historii Wojennej 59-go Pułku Piechoty Wielkopolskiej, Warszawa 1929.

Osiński R., 22 Pułk Artylerii Lekkiej, Pruszków 1993.

Osiński R., 6 Pułk Strzelców Podhalańskich, Pruszków 1996.

Płotnicki W., Zarys historii wojennej 5-go Dywizjonu Artylerii Konnej, Warszawa 1929.

Polak B., Wojsko Wielkopolskie 1918–1920, Koszalin 1990.

Półwysep Helski. Historia orężem pisana. Praca zbior. pod red. A. Drzewieckiego, M. Kardasa, Gdynia-Hel-Jastarnia-Władysławowo-Puck 2009.

Problem polsko-niemiecki w Traktacie Wersalskim. Praca zbior. pod red. J. Pajewskiego przy współudziale J. Krasuckiego, G. Labudy, K. Piwarskiego, Poznań 1963.

Proskurnicki L., Zarys historii wojennej 65-go Starogardzkiego Pułku Piechoty, Warszawa 1929.

Przybylski J., Marynarze w walce o niepodległość Polski 1918–1920, Warszawa 1999.

Rezler M., Ogólny zarys organizacji piechoty wielkopolskiej w latach 1918–1919, [w:] Powstanie Wielkopolskie 1918/1919. (artykuły i przyczynki). Praca zbior. pod red. B. Polaka, Kościan 1975.

Riva Cambrino L., Una fraterna amicizia. La Mandria di Chivasso e i soldati Polacchi 1918–2015, Chivasso 2015.

Rogaczewski K., Zarys historii wojennej 64-go Grudziądzkiego Pułku Piechoty, Warszawa 1929.

Sadliński A., Zarys historii wojennej 24-go Pułku Artylerii Polowej, Warszawa 1930.

Samek A., Flota, której już nie ma, Kraków 2012.

Seńczyszyn H., 48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych, Pruszków 2015.

Skaradziński B., Polskie lata 1919–1920. Tom I1. Sąd Boży, Warszawa 1993.

Skaradziński B., Polskie lata 1919–1920. Tom 1. Polski rok 1919, Warszawa 1993.

Smoliński A., Działania zbrojne podczas wojny polsko-sowieckiej (styczeń 1919 r. – październik 1920 r.), [w:] Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920. Praca zbior., Warszawa 2010.

Smoliński A., Formowanie i organizacja artylerii konnej Wojska Polskiego w okresie od listopada 1918 roku do czerwca roku 1919, [w:] Wśród dymu i ognia. Studia i materiały do dziejów artylerii polskiej i obcej. Tom I. Praca zbior. pod red. A. Smolińskiego, Oświęcim 2014.

Smoliński A., Formowanie jazdy polskiej przez Komendę Wojsk Polskich w Krakowie w końcu 1918 i na początku 1919 roku, „Studia Historyczne”, (Kraków) 2000, R.XLIII, zeszyt 3 (170).

Smoliński A., Jazda Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 12 X 1918 r. do 25 IV 1920 r., Toruń 1999.

Smoliński A., Organizacja pierwszych baterii i dywizjonów artylerii konnej odrodzonego Wojska Polskiego w okresie od listopada 1918 roku do czerwca roku 1919, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej im. gen. Józefa Bema”, (Toruń) 1997, R. XXX, Nr 11.

Smoliński A., Organizacja polskiej jazdy samodzielnej i artylerii konnej podczas przejmowania ziem północnych przyznanych Polsce na mocy Traktatu Wersalskiego, „Rocznik Grudziądzki”, 1998, tom XIII.

Smoliński A., Organizacja wielkich jednostek kawalerii i oddziałów artylerii konnej w okresie od marca 1919 r. do sierpnia 1939 r., „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, (Warszawa) 1994, tom XXXVI.

Smoliński A., Przebieg Powstania Wielkopolskiego oraz organizacja i walki formacji Wojsk Wielkopolskich na odcinku Frontu Północnego między Gniewkowem a Złotnikami Kujawskimi na podstawie źródeł archiwalnych, [w:] Militaria w edukacji historycznej. Tom II. Przeszłości nie można zrekonstruować... Praca zbior. pod red. A. Drzewieckiego, Ł. Różyckiego, Gdynia 2014.

Smoliński A., Udział byłych Wojsk Wielkopolskich w przejęciu północnej i zachodniej Wielkopolski w styczniu 1920 r., „Zeszyty Historyczne Muzeum Ziemi Krajeńskiej”, (Nakło nad Notecią) 2014, zeszyt 4.

Smoliński A., Udział sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacji przejmowania ziem dawnych Prus Królewskich i Prus Książęcych przyznanych jej na mocy traktatu w Wersalu (styczeń – luty 1920 r.), „Rocznik Grudziądzki”, (Grudziądz) 2011, tom XIX.

Smoliński A., Udział sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacji przejmowania ziem przyznanych jej na mocy Traktatu w Wersalu (styczeń – luty 1920 r.), [w:] Problemy militarne na Pomorzu w latach 1914–1989. Praca zbior. pod red. A. Stachuli, Słupsk 2002.

Smoliński A., Udział Wojska Polskiego w operacji przejmowania ziem północnej i zachodniej Wielkopolski oraz Śląska Średniego przyznanych Polsce na mocy traktatu w Wersalu (styczeń 1920 r.), „Przegląd Wielkopolski”, (Poznań) 2010, R.XXIV, Nr 1 (87).

Smoliński A., Wkroczenie Wojska Polskiego do Torunia w styczniu 1920 r., [w:] Studia artyleryjskie. Praca zbior. pod. red. M. Giętkowskiego, A. Smolińskiego, Toruń 2011.

Smoliński A., Wojskowe aspekty Powstania Wielkopolskiego na Zachodnich Kujawach w świetle źródeł, „Ziemia Kujawska”, (Inowrocław-Włocławek) 2010, tom XXIII.

Sokół S., Wawrzyński T., 4 Dywizja Piechoty 1919–1921, [w:] 4 Dywizja Piechoty Zmechanizowanej 1808–1994. Zarys dziejów. Praca zbior., Warszawa 1994.

Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994.

Stawecki P., Wyzwolenie Pomorza w roku 1920 w świetle akt wojskowych, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, Białystok 2007, tom XLIV (jubileuszowy).

Strutyński T., Zarys historii wojennej 10-go Pułku Artylerii Ciężkiej, Warszawa 1930.

Synoś J., Zarys historii wojennej 6-go Pułku Strzelców Podhalańskich, Warszawa 1928.

Dywizja. Jej powstanie, organizacja i udział w walkach. W 10-cio letnią rocznicę istnienia 1919–1929. Praca zbior., Grudziądz 1929.

Szpręga A., Organizacja Wojskowa Pomorza (Okręg Kaszubski), [w:] [w:] Księga pamiątkowa dziesięciolecia Pomorza. Praca zbior. pod red. K. Esden-Tempskiego, Toruń 1930.

Taube K., Żukowski O., Zarys historii wojennej flotylli rzecznych, Warszawa 1931.

Tomaszewski A., Zarys historii 63 Toruńskiego Pułku Piechoty, [w:] Jednodniówka w 10-letnią rocznicę 63 PP Toruńskiego. 8 V 1919 – 8 V 1929, Toruń 1929.

Tomaszewski A., Zarys historii wojennej 63-go Toruńskiego Pułku Piechoty, Warszawa 1929.

Turkiewicz J., Zarys historii wojennej 12-go Pułku Ułanów Podolskich, Warszawa 1928.

Ułani Podolscy. Dzieje Pułku Ułanów Podolskich 1809–1947. Praca zbior. pod red. A. Hlawatego, Londyn 1982.

Wiśniewski M., Zarys historii wojennej 16-go Pułku Artylerii Polowej, Warszawa 1929.

Witkowski R., Hel na straży wybrzeża 1920–1939, Warszawa 1974.

Wojciechowski A., Zarys historii wojennej 1-go Pułku Ułanów Krechowieckich, Warszawa 1929.

Wojciechowski M., Powrót Pomorza do Polski 1918–1920, Warszawa-Poznań-Toruń 1981.

Wrzosek M., Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914–1918, Warszawa 1990.

Wrzosek M., Wojny o granice Polski Odrodzonej 1918–1921, Warszawa 1992.

Wyszczelski L., Kampania ukraińska 1920 roku, Warszawa 2009.

Wyzina W., Zarys historii wojennej 5-go Pułku Strzelców Podhalańskich, Warszawa 1928.

Zarzycki P., 10 Pułk Artylerii Ciężkiej, Pruszków 2005.

Zarzycki P., 8 Pułk Artylerii Ciężkiej, Pruszków 2000.

Zarzycki P., 5 Dywizjon Artylerii Konnej, Pruszków 2001.

Żołna J., Zarys historii wojennej 42-go Pułku Piechoty, Warszawa 1929.

Żuralski J., 18 Pułk Artylerii Lekkiej, Pruszków 1994.

Военный энциклопедический словарь. Редакцонная коллегия: А. П. Горкин, В. А. Золотарев, В. Л. Манилов, В. И. Милованов, Москва 2002.

Керсновский A. A., История Русской Армии, Москва 1999.

Haller J., Jak wojska polskie zajęły Pomorze. Wspomnienia, [w:] Księga pamiątkowa dziesięciolecia Pomorza. Praca zbior. pod red. K. Esden-Tempskiego, Toruń 1930.

Haller J., Pamiętniki z wyborem dokumentów i zdjęć, Londyn 1964.

Hulewicz B., Wielkie wczoraj w małym kręgu, Warszawa 1973.

Kłossowski J., Wspomnienia z Marynarki Wojennej, Warszawa 1970.

Mińkowski M., Wspomnienia i zapiski o 12 Pułku Ułanów Podolskich. Anglia 1948 r., [w:] 12 Pułk Ułanów Podolskich. Wspomnienia i materiały. Opracowali i opatrzyli komentarzami R. Gałaj-Dempniak, A. Smoliński, H. Walczak, A. Wojtaszak, Grajewo 2018.

Raszewski K., Wspomnienia z własnych przeżyć do końca roku 1920, Poznań (bez roku wydania).

Wspomnienia gen. Czesława Jarnuszkiewicza. Od Sybiru do Łubianki, Warszawa 1996.

Zaborski Z., „Śmiałym” ku zwycięstwu. Listy Ziemomysła Zaborskiego z wojny 1914–1920, Pruszków 2013.

Żaba R., Wspomnienia z lat ubiegłych (od 1864 do 1937). Wprowadzenie i opracowanie naukowe P. S. Szlezynger, Kraków – bez roku wydania.

Rocznik Toruński

Downloads

  • PDF (Język Polski)
  • PDF

Published

2019-12-19

How to Cite

1.
SMOLIŃSKI, Aleksander. The composition and social profile of the units of the Pomeranian Front entering Pomerania in January and February 1920. Rocznik Toruński. Online. 19 December 2019. No. 46, pp. 283-354. [Accessed 7 July 2025]. DOI 10.12775/RT.2019.007.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

No. 46 (2019)

Section

Artykuły

Stats

Number of views and downloads: 1701
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tags

Search using one of provided tags:

the Republic of Poland, the Polish Army, the Polish Army in France, the Pomeranian Front, Józef Haller, Józef Dowbor-Muśnicki, the Treaty of Versailles, Pomerania, the Free City of Gdańsk, the revendication of Pomerania by Poland
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop