Przekład tekstów religijnych i teologicznych – przedmiot, specyfika i wybrane problemy tłumaczeniowe
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2024.004Słowa kluczowe
przekład tekstów religijnych, przekład teologiczny, przekład sakralny, wielogatunkowość, hieratyczność, terminologia teologiczna, intertekstualność, hybrydowośćAbstrakt
Artykuł podejmuje kwestię złożoności i specyfiki przekładu religijnego i teologicznego. Przekład ten stanowi nie tylko istotny element wymiany kulturowej, ale również ważki czynnik ekonomiczny. Charakteryzuje go wielogatunkowość, hybrydowość. Używane w nim słownictwo oscyluje między terminologią fachową a potocyzmami, a tendencja używania stylu wysokiego, hieratycznego konkuruje ze skłonnością do używania kolokwializmów i sięgania po styl potoczny. W przekładzie tym pojawia się szereg wyzwań dla tłumacza począwszy od kwestii terminologicznych przez kwestię inkulturacji aż po intertekstualność.
Bibliografia
Aszyk P., Skrupuły – moralna buchalteria, https://spowiedz.katolik.pl/skrupuly----moralna-buchalteria,162,416,1,a.html (dostęp:16.01.25).
Bail U. i in. (red.), 2006, Bibel in gerechter Sprache, Gutersloh.
Bajerowa I., Puzynina J., 2000, Język religijny. Aspekt filologiczny, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 8, Lublin.
Biblia Tysiąclecia Online, 2003, na podstawie IV wyd., Poznań, biblia.pl, (dostęp: 15.12.2023).
Bonhoeffer D., 1997, Naśladowanie, tłum. J. Kubaszczyk, Poznań. Brandstaetter R., 1988, Hymn do Madonny Dobrej Śmierci, [w:] Pieśń o moim Chrystusie; Hymny Maryjne, R. Brandstaetter, Warszawa, s. 169 –173.
Brandstaetter R., 1996, Modlitwa bez słów, [w:] Księga modlitw dawnych i nowych, R. Brandstaetter, Poznań, s. 28–29.
Czesak A. i in., 2007, Uwagi o współczesnych przekładach Biblii, Rada Języka Polskiego, https://rjp.pan.pl/deutsh/1831-uwagi-o-wspolczesnych-przekladach-biblii2 (dostęp: 28.02.2024).
Dawidowicz-Chymkowska O. (oprac.), 2018, Ruch wydawniczy w liczbach. Książki, 65/2017, Warszawa, https://www.bn.org.pl/download/document/1535452420.pdf, (dostęp: 28.02.2024).
Dawidowicz-Chymkowska O. (oprac.), 2023, Ruch wydawniczy w liczbach. Książki, 75/ 2022, Warszawa, https://www.bn.org.pl/download/document/1684929059.pdf (dostęp: 28.02.2024).
DeJonge M. P., Tietz C., 2015, Introduction, [w:] Translating Religion. What is Lost and Gained, M.P. DeJonge M. P., C. Tietz (red.), New York, s. 1–12.
Dziedziniec pogan, http://tinyurl.com/3ujw8yae (dostęp: 29.02.2024).
Eliade M., 1993, Sacrum, mit, historia, Warszawa.
Gomola A., 2021, Przekład biblijny jako kolebka przekładoznawstwa. Septuaginta w perspektywie zwrotu kulturowego w przekładzie, [w:] Perspektywy na przekład, M. Piotrowska (red.), Kraków, s. 37–61.
Góra J., 2004, Lednicki dekalog, [w:] Lednica Górą! Elementarz Ojca Jana, M. Kwiatkowska, G. Polak (red.), Warszawa–Poznań, s. 7–52.
Karpiński F. (tłum.), Sykulski J. (muz.) (1997), Otwórzcie bramy, co nietknione stały, https://www.youtube.com/watch?v=1eTylTl9i-8 (dostęp: 28.02.2024).
Katecheza, https://pl.wikipedia.org (dostęp: 28.02.2024).
Koller W., 1992, Einfuhrung in die Ubersetzungswissenschaft, Heidelberg/Wiesbaden. Konior J., 2013, Matteo Ricci, Krakow.
Kopaliński W., 1990, Słownik symboli, Warszawa. Kubaszczyk J., 2018, „Drzwi zamknięte” czy „otwarte bramy”, czyli tłumacz między profanum a sacrum, „Poznańskie Studia Teologiczne”, 33, s. 287–300, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/20436/19945.
Kubaszczyk J., 2024, „Dziękuję Ci że nie jest wszystko tylko białe albo czarne”: O przekładzie słownictwa religijnego w zniemczeniach poezji ks. Jana Twardowskiego, „Między Oryginałem a Przekładem”, 30(4/66), s. 87–108, DOI: https://doi.org/10.12797/MOaP.30.2024.66.04.
Lemaitre N., Quinson M.-T., Sot V., 1997, Słownik kultury chrześcijańskiej, przekł. i uzup. T. Szafrański, Warszawa.
Lingual Consultancy Services, 2022, Religiose Texte ubersetzen: Schwierigkeiten und Losungen, https://lingualconsultancy.de/blog/Ubersetzung-religioser-Texte-und-Bucher (dostęp: 14.05.2024).
Liturgiam authenticam, 2001, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kkultu/instrukcja_liturgiam_28032001.html (dostęp: 6.5.2025).
Luther als Bibelubersetzer, http://tinyurl.com/jpwkb3em (dostęp: 15.12.2023).
Makuchowska M., 2013, Styl religijny, [w:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk (red.), Krakow, s. 487–528.
Miłosz C., 1981, Przedmowa tłumacza, [w:] Księga Psalmow, tłum. z hebrajskiego C. Miłosz, Paris, s. 45–52.
Naude J., 2010, Religious Translation, [w:] Handbook of Translation Studies, t. 1, Y. Gambier, L. Doorslaer (red.), Amsterdam/Philadelphia, s. 285–293.
Nida E.A., 1964, Toward a Science of Translating: With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, Leiden.
Pieciul-Karmińska E., 2007, Językowy obraz Boga i świata. O przekładzie teologii niemieckiej na język polski, Poznań.
Piotrowski E., 2004, O języku przekładów teologicznych – na przykładzie przekładów Hansa Ursa von Balthasara, [w:] Język religijny dawniej i dziś, S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski (red.), Poznań, s. 344–351.
Plutecka W., 2008, „Chleba naszego potrzebnego”. Dyskusja nad nowym szwedzkim tłumaczeniem „Ojcze nasz”, „Połrocznik Językoznawczy Tertium”, 3(1), s. 100–112, DOI: http://dx.doi.org/10.7592/Tertium2018.3.1.
Plutecka. Pons, https://de.pons.com/%C3%BCbersetzung-2/deutsch-polnisch/Vorhof (dostęp: 14.05.2024)
Robinson D., 2000, Sacred Texts, [w:] The Oxford Guide to Literature in English Translation, P. France (red.), Oxford University Press, Oxford, s. 103–107.
Rożański J., 2004, Duch oryginału czy dosłowność? W kręgu zagadnień inkulturacji i tłumaczenia Nowego Testamentu na język gidarski, [w:] Język religijny dawniej i dziś, S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski (red.), Poznań, s. 352–363.
Sadzik J., 1981, O psalmach, [w:] Księga Psalmów, tłum. z hebrajskiego C. Miłosz, Paris.
Sochacki D., 2013, Hieronim ze Strydonu na progu europejskich strategii tłumaczeniowych, „Źródła Humanistyki Europejskiej”, 6, s. 121–138, Zrodla-Humanistyki- Europejskiej-6-7-Sochacki.pdf (dostęp: 18.12.2023).
Speyr A. v., 1960, Die Beichte, Einsiedeln.
Speyr A. v., 1993, Spowiedź, tłum. W. Szymona, Poznań.
Teologia Ludu Bożego – profil judeochrześcijaństwa (b.d.), manuskrypt.
Theologie des Volkes Gottes – Das Profil des Judisch-Christlichen (b.d.), Rzym.
Tischner J., 2001, Myśli wyszukane, W. Bonowicz (wyb.), Kraków.
Twardowski J., 2000, Bóg prosi o miłość. Gott fleht um Liebe, A. Iwanowska (wyb. i oprac.), Kraków.
Vermeulen K., 2021, Sacred Texts, [w:] Analysing Religious Discourse, S. Pihlaja (ed.), Cambridge, s. 311–327.
Wojtak M., 2004, Styl religijny w perspektywie genologicznej, [w:] Język religijny dawniej i dziś, S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski (red.), Poznań, s. 104–113.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2013, Wykłady ze stylistyki, Warszawa.
Zdybicka Z., 1992, Religia i religioznawstwo, Lublin.
Zieja J., 1991, Życie Ewangelią, spisane przez J. Moskwę, Paris.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Kubaszczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 105
Liczba cytowań: 0
