Nazwy własne w przestrzeni miejskiej jako problem przekładowy. Spojrzenie tłumacza praktyka i dydaktyka tłumaczenia
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2021.014Słowa kluczowe
nazwy własne (onimy), chrematonimy, mikrotoponimy, urbanonimy, funkcje tekstowe, onomastyka przekładowa, działania paratranslatorskie, techniki tłumaczeniowe, transfer, tłumaczenie, rekomendacje dla tłumaczyAbstrakt
Artykuł jest poświęcony nazwom własnym oznaczającym obiekty w przestrzeni miejskiej, różnie klasyfikowanym z punktu widzenia onomastyki (chrematonomastyki w szczególności), a także onomastyki przekładowej. Omawiając wybrane koncepcje translatoryczne, autorka podkreśla funkcje tekstowe tych nazw oraz sposoby oddawania ich w tekście przekładu (techniki tłumaczeniowe). Ponadto zwraca uwagę na stosunkowo nowe zjawiska w tym obszarze działań translatorskich i paratranslatorskich, na możliwe i postulowane zmiany zakresu stosowanych zabiegów, m.in. transliteracji angielskiej, przede wszystkim w odniesieniu do sfery mediów i przestrzeni publicznej. Ostatnia część tekstu jest opisem propozycji dydaktycznych z przykładami z języka rosyjskiego i polskiego.
Bibliografia
Czeczott J., 2017, Petersburg. Miasto snu, Wołowiec.
Interaktywna mapa metra w Sankt-Petersburgu, http://www.metro.spb.ru/uploads/img/map/metromap2020.jpg (dostęp: 2.04.2021).
Teatr Maryjski – w haśle Teatr Opery i Baletu im. Siergieja Kirowa, Encyklopedia PWN online, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Teatr-Opery-i-Baletu-im-Siergieja-Kirowa;3985895.html (dostęp: 5.04.2021).
Teatr Maryjski – w artykule prasowym, https://www.muratorplus.pl/inwestycje/inwestycje-publiczne/teatr-maryjski-w-petersburgu-slynny-teatr-opery-i-baletu- w-nowej-siedzibie-aa-RLck-Q2cr-XVoj.html (dostęp: 5.04.2021).
Teatr Maryjski (dla budowli w Petersburgu w Rosji) – zob. Uchwała KSNG nr 7/2016 z dnia 19 października 2016 r. (dostęp: 5.04.2021).
Улица Рубинштейна – w tekście prasowym, https://www.vedomosti.ru/economics/articles/2019/12/04/817884-sankt-peterburg-1999-2019 (dostęp: 5.04.2021).
Rubinstein, Rubinsztejn, https://www.rmfclassic.pl/encyklopedia/rubinstein-anton-g.html (dostęp: 5.04.2021).
Rubinsztajn – artykuł Daniela Grinberga w „Białostockich Tekach Historycznych”, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/2173/1/BTH_5_2007_Grinberg.pdf (dostęp: 5.04.2021).
Дизайн-завод «Флакон» – tekst prasowy, https://www.kommersant.ru/doc/3931660 (dostęp: 5.04.2021).
Антикафе Local Time («Локал Тайм»), http://antikafe.com/antikafe/antikafe-localtime (dostęp: 5.04.2021).
Антикафе & Коворкинг Хорошая Республика, http://www.goodrepublic.ru/ (dostęp: 5.04.2021).
Арт-кафе «Рукав», http://art-rukav.ru/cafe oraz https://www.instagram.com/caferukav/ (dostęp: 5.04.2021).
Клуб Газгольдер, http://gazgolder.com/ (dostęp: 5.04.2021).
Strona internetowa merostwa Moskwy, https://www.mos.ru/city/projects/design/ (dostęp: 1.03.2021).
Zmiany wprowadzone na XXXI posiedzeniu Komisji (21 marca 2007 roku), http:// ksng.gugik.gov.pl/nazew_pol_zm_2007-03-21.php.
Uchwała KSNG nr 7/2016 z dnia 19 października 2016 r. dotycząca zmian w polskich nazwach budowli świata, http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/protokol_ksng/uchwala_2016-7.pdf.
Zmiany egzonimów przyjęte na 111 posiedzeniu Komisji w dniu 2 grudnia 2020 roku, http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zmiany_egzonimow/zmiany_egzonimow_ na_111_posiedzeniu.pdf.
Bijak U., 2017, Transonimizacja, czyli „wędrówki nazw”, „Folia onomastica Croatica”, 26, s. 1–14.
Bozhko Ye.M., Ilʹner A.O., Korneyeva L.I., 2018, Kompromissnyy podkhod k peredache urbanonimov (na primere Yekaterinburga), „Voprosy onomastiki”, t. 15, № 2, s. 223–238 [Божко Е.М., Ильнер А.О., Корнеева Л.И., 2018, Компромиссный подход к передаче урбанонимов (на примере Екатеринбурга), «Вопросы ономастики», т. 15, № 2, c. 223–238].
Cieślikowa A., 2011, Jakie korzyści daje onomastyce chrematonimia?, [w:] Chrematonimia jako fenomen współczesności, M. Biolik, J. Duma (red.), Olsztyn, s. 113–123.
Data K., 2016, Kulturowe uwarunkowania nazw ulic – tradycja i zmiana, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Język a Kultura”, t. 26, s. 81–93.
Dunaj B., Mycawka M., 2012, Kilka uwag o klasyfikacjach nazw własnych, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni naw własnych i pospolitych: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Robertowi Mrózkowi, I. Łuc, M. Pogłódek (red.), Katowice, s. 165–175.
Duplenskiy N., 2015, Pisʹmennyy perevod. Rekomendatsii perevodchiku, zakazchiku i redaktoru, 3-ya redaktsiya, Moskva [Дупленский Н., 2015, Письменный перевод. Рекомендации переводчику, заказчику и редактору, 3-я редакция, М.], http://www.russian-translators.ru/perevodchesky-opit/practika/01/ (dostęp 1.03.2021).
Fernandes L., 2006, Translation of Names in Children’s Fantasy Literature: Bringing the Young Reader into Play, „New Voices in Translation Studies”, 2, s. 44–57.
Gałkowski A., 2011, Chrematonomastyka jako autonomizująca się subdyscyplina nauk onomastycznych, [w:] Chrematonimia jako fenomen współczesności, M. Biolik, J. Duma (red.), Olsztyn, s. 181–193, (online): https://www.academia.edu/6258869/Artur_Ga%C5%82kowski_Chrematonomastyka_jako_autonomizuj% C4%85ca_si%C4%99_subdyscyplina_nauk (dostęp: 2.04.2021).
Gałkowski A., 2012a, Propozycje a rozstrzygnięcia terminologiczno-pojęciowe dotyczące chrematonimii, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni naw własnych i pospolitych: księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Robertowi Mrózkowi, I. Łuc, M. Pogłódek (red.), Katowice, s. 187–200.
Gałkowski A., 2012b, Terminologia onomastyczna. Aktualizowana lista podstawowych haseł terminologii onomastycznej w języku polskim, https://onomastyka.uni.lodz.pl/strona-glowna/terminologia-polska (dostęp: 2.04.2021).
Gałkowski A., 2018a, Definicja i zakres chrematonimii, „Folia Onomastica Croatica”, 27, s. 1–14.
Gałkowski A., 2018b, Onomastyka translatoryczna a translatoryka onomastyczna, [w:] Onomastyka – neohumanistyka – nauki społeczne, U. Bijak, H. Górny, M. Magda-Czekaj (red.), Kraków, s. 129–138.
Hejwowski K., 2004, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa.
Hejwowski K., 2015, Iluzja przekładu, Katowice.
Kartushina Ye.A., 2017, Mnogoyazychiye v yazykovom landshafte gorodskoy sredy (na primere goroda Khel’sinki), „Vestnik Vyatskogo gosudarstvennogo universiteta”, s. 71–75 [Картушина Е.А., 2017, Многоязычие в языковом ландшафте городской среды (на примере города Хельсинки), „Вестник Вятского государственного университета”, с. 71–75], https://cyberleninka.ru/article/n/mnogoyazychie-v-yazykovom-landshafte-gorodskoy-sredy-na-primere-goroda-helsinki (dostęp: 20.03.2021).
Kozłowska Z., Szczęsny A., 2018, Tłumaczenie pisemne na język polski. Kompendium, Warszawa.
Lewicki R., 2017, Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin.
Lista ICOS kluczowych terminów onomastycznych, 2018, A. Gałkowski, U. Bijak (tłum. i oprac.), Grupa Terminologiczna ICOS International Council of Onomastic Sciences, Łódź–Kraków, http://onomastyka.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2019/03/Lista-ICOS-kluczowych-termin%C3%B3w-onomastycznych. pdf (dostęp: 2.04.2021).
Nikitina TG., 2019, Gorodskoye onomasticheskoye prostranstvo: dialog nominatora i interpretatora, „Kommunikativnyye issledovaniya”, t. 6, № 1, s. 137–151 [Никитина Т.Г., 2019, Городское ономастическое пространство: диалог номинатора и интерпретатора, „Коммуникативные исследования”, т. 6, № 1, c. 137–151].
Puzey G., 2016, Linguistic Landscapes, [w:] The Oxford Handbook of names and naming, C. Hough (red.), with assistance from D. Izdebska, Oxford University Press, s. 395–421.
Razumov R.V., Goryayev S.O., 2019, Urbanonimicheskaya terminologiya: sistemy i problemy, „Nauchnyy dialog”, № 9, s. 130–145 [Разумов Р.В., Горяев С.О., 2019, Урбанонимическая терминология: системы и проблемы, „Научный диалог”, № 9, c. 130–145].
Remchukova Ye.N., Sokolova T.P., 2019, «Svoye» i «chuzhoye» v kommunikativnom prostranstve rossiyskogo goroda, „Kommunikativnyye issledovaniya”, t. 6, № 1, s. 31–50 [Ремчукова Е.Н., Соколова Т.П., 2019, «Свое» и «чужое» в коммуникативном пространстве российского города, „Коммуникативные исследования”, т. 6, № 1, c. 31–50].
Sandnes B., 2016, Names and Language Contact, [w:] The Oxford Handbook of names and naming, C. Hough (red.), with assistance from D. Izdebska, Oxford University Press, s. 540–553.
Shmelëva T.V., 2019, Polikodovostʹ gorodskogo onomastikona, „Kommunikativnyye issledovaniya”, t. 6, № 1, s. 51–66 [Шмелёва Т.В., 2019, Поликодовость городского ономастикона, „Коммуникативные исследования”, т. 6, № 1, c. 51–66].
Suprun V.I., 2011, Razmyshleniya nad onomasticheskoy terminologiyey, „Izvestiya VGPU”, № 8, s. 133–138 [Супрун В.И., 2011, Размышления над ономастической терминологией, „Известия ВГПУ”, № 8, c. 133–138].
Szczęsny A., 2011, Embarras de choix – nazwy własne jako odwieczny problem w dydaktyce tłumaczenia pisemnego. Między normą a uzusem (na przykładzie tekstów polskich i rosyjskich), „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad Teorią, Praktyką i Dydaktyką Przekładu”, 6, s. 193–210.
Szczęsny A., 2017, Tradycja, tłumaczenie czy transkrypcja? O mikrotoponimach i antroponimach z perspektywy dydaktyki tłumaczenia, „Komunikacja Specjalistyczna”, 13, s. 61–78.
Szczęsny A., 2019, Trudnosti peredachi imën sobstvennykh. Mikrotoponimy v kinoperevode s tochki zreniya didaktiki [Трудности передачи имён собственных. Микротопонимы в кинопереводе с точки зрения дидактики], [w:] Język rosyjski jako obcy. Dydaktyka przekładu, słowniki i pomoce naukowe, D. Muszyńska- Wolny, P. Michałowski, D. Urbanek (red.), Warszawa, s. 83–98.
Świtała-Cheda M., 2015, Nazwy wybranych form ochrony przyrody – podobieństwa i różnice, [w:] Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, A. Gałkowski, R. Gliwa (red.), Łódź, s. 183-192.
Włoskowicz W., 2021, Uzus toponimiczny. Zarys teorii na przykładzie polskiej toponimii Huculszczyzny, Kraków.
Yermolovich D.I., 2001, Imena sobstvennyye na styke yazykov i kulʹtur, Moskva [Ермолович Д.И., 2001, Имена собственные на стыке языков и культур, М.].
Yermolovich D.I., 2005, Imena sobstvennyye: teoriya i praktika mezhʹʹyazykovoy peredachi, Moskva [Ермолович Д.И., 2005, Имена собственные: теория и практика межъязыковой передачи, М.].
Zagidullina M.V., Krayeva S.S., 2019, Perevod antroponimov v mediadiskurse: didakticheskiy aspekt, „Vestnik Chelyabinskogogosudarstvennogo universiteta”, № 10(432), Filologicheskiye nauki, Vyp. 118, s. 64–72 [Загидуллина М.В., Краева С.С., 2019, Перевод антропонимов в медиадискурсе: дидактический аспект, „Вестник Челябинского государственного университета”, № 10(432), Филологические науки, Вып. 118, c. 64–72].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2340
Liczba cytowań: 0
