Księga zmarłych członków bractwa modlitewnego cieśli i młynarzy przy kościele dominikanów we Wrocławiu z XV i XVI wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2024.07Schlagworte
Śląsk, Wrocław, dominikanie, bractwo modlitewne, XV i XVI w.Abstract
Artykuł dotyczy księgi zmarłych członków bractwa modlitewnego cieśli, młynarzy i przedstawicieli innych rzemiosł, które w drugiej połowie XV i początku XVI w. działało pod patronatem dominikanów z wrocławskiego klasztoru św. Wojciecha. Analiza zawartości tej księgi została uzupełniona jej edycją w Aneksie. Prezentowana praca ma znaczenie dla odtworzenia praktyk duszpasterskich wrocławskich dominikanów i społecznego zaplecza ich konwentu, a także prozopografii mieszkańców Wrocławia u schyłku średniowiecza.
Literaturhinweise
Adler W., Die Geschichte der Breslauer Fleischerzunft, Breslau 1904.
Antkowiak Z., Kościoły Wrocławia, Wrocław 1991.
Aus der Lade der Maurer- und Steinhauer-Innung zu Breslau 1475-1925. Urkunden, Meisterntafeln, Meisterstücke, Auszüge aus den Protokollen, Generalzunftsartikel, Hüttenordnung, Breslau 1925.
Bahlow H., Altschlesische Bürger- und Bauernahmen aus dem Mittelalter, Jahrbuch der Schlesichen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau 19, 1978.
Barciak A., Bractwo literackie NMP w Raciborzu jako wspólnota religijna, w: Wspólnoty małe i duże w społeczeństwach Czech i Polski w średniowieczu i w czasach nowożytnych, Kraków 2010.
Baumgart P., Neumarkter Bürger und die Bruderschaft S.S. Corporis Christi 1412-1563, Archiv für Sippenforschung und alle verwandten Gebiete 10, 1955, z. 5.
Biel R., Serwatka K., Późnośredniowieczny wodociąg z wykopalisk przy ul. Kazimierza Wielkiego we Wrocławiu, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 56, 2014.
Blasel C., Geschichte der Rosenkranzbruderschaft bei St. Adalbert in Breslau, Breslau 1912.
Blasel C., Geschichte von Kirche und Kloster St. Adalbert zu Breslau, Breslau 1912 (Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte 16).
Blasel C., Studien zur Geschichte der Rosenkranzbruderschaft bei St. Adalbert zu Breslau, cz. 1, Schlesisches Pastoralblatt 33, 1912, nr 1, 2, 3.
Bochnak W., Bractwa w archidiakonacie wrocławskim w okresie potrydenckim, Lublin 1974, niepublikowana praca magisterska powstałą na KUL.
Bochnak W., Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji wrocławskiej od XVI w. do 1810 r., Wrocław 1983.
Das Brauwesen der Stadt Breslau, Berlin 1930.
Buśko C., Kacerska Górka, w: Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2006.
Buśko C., Nawierzchnie ulic średniowiecznego Wrocławia, Archaeologia Historica Polona 5, 1997.
Cembrzyński P., Zaopatrzenie w wodę i usuwanie nieczystości w miastach stref bałtyckiej i sudecko-karpackiej w XII-XVI wieku, Wrocław 2011 (Wratislavia Antiqua 14).
Chorowska M., Goliński M., Rozwój społeczny i przestrzenny miasta lokacyjnego, w: Atlas historyczny miast polskich, t. IV, z. 1: Wrocław, Wrocław 2001.
Czacharowski A., Die Bruderschaften der mittelälterlichen Städten in der gegenwärtigen polnischen Forschung, w: Bürgerschaft und Kirche, Sigmaringen 1980.
Czarciński L., Bractwa w wielkich miastach państwa krzyżackiego w średniowieczu, Toruń 1993.
Czechowicz B., Kościół pomocniczy św. Józefa, pl. Dominikański 2, w: Atlas architektury Wrocławia, t. I. Budowle sakralne. Świeckie budowle publiczne, Wrocław 1997.
Czechowicz B., Panowanie króla Jerzego ze śląskiej perspektywy (w 550. rocznicę śmierci monarchy), Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 76, 2021, nr 3.
Derwich M., Bł. Czesław – życie i rozwój kultu, w: Błogosławiony Czesław patron Wrocławia, t. I, Wrocław-Warszawa 2006.
Drabina, Stosunek wrocławskich zakonów do króla Jerzego z Podiebradu, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 4, 1971.
Flaga J., Życie religijne korporacji rzemieślniczych w dawnej Polsce, Roczniki Nauk Prawnych 16, 2006, nr 2.
Frančić F., Technika młynów wodnych w Polsce w XVI i XVII w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 2, 1954, nr 1-2.
Galewski D., Kościół św. Wojciecha, w: Leksykon architektury Wrocławia, Wrocław 2011.
Gilewska-Dubis J., Warunki zdrowotne, choroby i medycyna w średniowiecznym Wrocławiu, Medycyna Nowożytna. Studia nad Kulturą Medyczną 9, 2002, z. 1-2.
Głowacka J., Hotloś H., Zasilanie Wrocławia w wodę – historia i współczesność, w: Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska, Wrocław 2012.
Godek A.E., Bractwo Ubóstwa Chrystusowego przy kościele pw. św. Floriana w Krakowie w latach 1501-1949, w: Christus vincit. Księga dedykowana biskupowi Edwardowi Frankowskiemu w 80. rocznicę urodzin, Toruń 2017.
Goliński M., Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia, Wrocław 1997.
Goliński M., Ulica Żydowska we Wrocławiu do początków XV w., cz. 1, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 67, 2012, nr 1 i 2.
Goliński M., Uzbrojenie mieszczańskie od połowy XIV do końca XV wieku, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 33, 1990.
Goliński M., XV-wieczny opis wrocławskiej sieci wodociągowej, w: Studia i materiały z dziejów Śląska i Małopolski, Wrocław 2001.
Gottschalk J., Das Totenbuch der Altaristenbruderschaft von Maria Magdalena zu Breslau, ca. 1454-1524, Archiv für schlesische Kirchengeschichte 6, 1941.
Grochowski Ł., Młynarstwo w dobrach królewskich, kościelnych i szlacheckich w północnych powiatach województwa pomorskiego w latach 1466-1626, Gdańsk 2023.
Grünhagen C., Geschichte Schlesiens, t. I, Gotha 1884.
Heyden H., Kirchengeschichte Pommerns, t. I, Köln-Braunsfeld 1957.
Heyne J., Die große Bruderschaft Corporis Christi bei der Stadtpfarrkirche St. Andreas zu Neumarkt gestiftet in der Mitte des 15. Jahrhundert. (Ein Beitrag zur schlesischen Kirchen- und Diözesangeschichte im Mittelalter), Schlesiches Kirchenblatt 13, 1847, nr 35.
Heyne J., Dokumentirte Geschichte des Bisthums und Hochstiftes Breslau, t. II, Breslau 1864.
Hintrze E., Schlesische Goldschmiede, Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift, NF 7, 1916.
Hintze E., Die Breslauer Goldschmiede. Eine archivalische Studien, Leipzig 1906.
Hoffmann H., Bruderschaftsleben im barocken Breslau, Archiv für schlesische Kirchengeschichte 6, 1941.
Hoffmann H., Eine Bruderschaft der Geistlichkeit des Archipresbyterats St. Mauritius, Archiv für schlesische Kirchengeschichte 2, 1937.
Hoffmann H., Studien zur Geschichte Männer-Kongregation Maria Reinigung in Breslau 1638-1938, Breslau 1938.
Kaczmarek K., Claustrum sancti Adalberi. Późnośredniowieczna siedziba dominikanów we Wrocławiu w świetle źródeł pisanych (w druku).
Kaczmarek K., Konwent dominikanów wrocławskich w późnym średniowieczu, Poznań-Wrocław 2008.
Kaczmarek K., W kuchni i refektarzu klasztoru dominikanów w Brzegu, w: Między archeologią a historią. Księga dedykowana pamięci prof. dr hab. Andrzeja Marka Wyrwy (1955-2022), Poznań 2024.
Kaczmarek K., Wykazy członków bractwa różańcowego przy klasztorze dominikanów w Świdnicy z XVI wieku, Roczniki Historyczne 89, 2023.
Kaczmarek K., Życie codzienne w klasztorze dominikanów w Brzegu, Poznań 2024 (Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie 26).
Kaufmann J., Die Herz-Jesu-Bruderschaft zu Kupferberg in Schlesien, Kupferberg 1904.
Kempe H.J., Die Bruderschaften an der Universität Breslau, Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau 6, 1961.
Kielar P., Klasztory dominikańskie na Śląsku w czasie reformacji, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, t. I, Warszawa 1975.
Kielar P., Nieznane źródła rękopiśmienne do historii dominikanów na Śląsku w okresie reformacji, Sprawozdania Towarzystwa Naukowego KUL 19, 1971.
Kłoczowski J., Dominikanie polscy na Śląsku w XIII-XIV wieku, Lublin 1956.
Kłoczowski J., Reforma polskiej prowincji dominikańskiej w XV-XVI wieku, Roczniki Humanistyczne 4, 1953, z. 4.
Knie J.G., Alphabetisch-statistisch-topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der königl. Preuß. Provinz Schlesien, wyd. 2, Breslau 1845.
Kolouszek K., Wrocławski przemysł nad Odrą, Dolny Śląsk 23, 2020.
Komárková H., The Oath of Office in the Sphere of Food and Production, Food Distribution and Utilization of Resources within the Urban Community. The Example of Late Medieval and Early Modern Silesian and Moravian Towns, Studia z Dziejów Średniowiecza 21, 2017.
Kopiec J., Bruderschaften als Ausdruck barocker Frömmigkeit, Archiv für schlesische Kirchengeschichte 44, 1986.
Kopiec J., Historiografia diecezji wrocławskiej do roku 1821, Archiwa, Biblioteki i Muza Kościelne 45, 1982.
Korżel-Krasina M., Cech stolarski we Wrocławiu w XVIII wieku, Dolny Śląsk 10, 2002.
Kowalik A., Aus der Frühzeit der Breslauer Tuchmacher, Beiträge zur Geschichte der Stadt Breslau 5, 1938.
Kropidłowski Z., Korporacja, bractwo czy cech? Z dziejów nauki społecznej Kościoła, Zeszyty Naukowe KUL 39, 1996, nr 1-2.
Król M., Cechy krakowskie w XIV-XVI wieku, Kraków 2023 (Biblioteka Krakowska 169).
Kubicki R., Wokół klasztornego refektarza. Przepisy i praktyka na przykładzie mendykantów z terenu państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, w: Historia naturalna jedzenia. Między antykiem a XIX wiekiem, Gdańsk 2012.
Kublin G., Wykazy dominikanów i dominikanek śląskiej kongregacji bł. Czesława z 1774 roku, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 38, 2018, nr 1.
Kucharski W., Beatus Ceslaus natione Polonus. Dzieje kultu błogosławionego Czesława, Kraków 2012 (Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie 10).
Kumor B., Kościelne stowarzyszenia świeckich na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym, Prawo Kanoniczne 10, 1967, nr 1-2.
Kuźmak K., Bractwo kościelne, w: Encyklopedia katolicka, t. II, Lublin 1976.
Limisiewicz A., Zaopatrzenie w wodę, Silesia Antiqua 39, 1998.
Litak S., Bractwa religijne w Polsce przedrozbiorowej XIII-XVIII wiek. Rozwój i problematyka, Przegląd Historyczny 88, 1997, nr 3-4.
Maleczyński K., Dzieje Wrocławia od czasów najdawniejszych do roku 1618, w: W. Długoborski, J. Gierowski, K. Maleczyński, Dzieje Wrocławia do roku 1807, Warszawa 1958.
Małachowicz E., Wczesnośredniowieczna architektura kościoła dominikanów we Wrocławiu, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 20, 1975, nr 1.
Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. Średniowiecze, t. I, cz. 2, wyd. 2, Warszawa 2010.
Mandziuk J., Kościół katolicki na Śląsku pod panowaniem habsburskim, Saeculum Christianum 1, 1994, nr 1.
Markgraf H., Die Straßen Breslaus nach ihrer Geschichte und ihren Nahmen, Breslau 1896 (Mittheilungen aus dem Stadtarchiv und demr Stadtbibliothek zu Breslau 2).
Matern G., Die kirlichen Bruderschaften in der Diözese Ermland, Braunsberg 1920.
Die Mauermeister der Breslauer Zunft 1475-1870, opr. K. Bimler, Quellen zur schlesische Kunstgeschichte 3, 1938.
Maziarz A., Bractwo Najświętszych Serc Jezusa i Maryi przy kościele parafialnym w Połocku w świetle księgi brackiej z lat 1794-1818, Miscellanea Historico-Archivistica 25, 2018.
Mazurkiewicz R., Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne, Kraków 2002.
Mitkowski J., Księga zmarłych bractwa kościoła Panny Marii w Krakowie (wiek XIV-XVIII), Studia Historyczne 11, 1968, nr 1
Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. II, Poznań 1964.
Ojrzyński R.S., Polityka papieża Aleksandra VI i obchody Jubileuszu roku 1500 poza Rzymem. Przykład Polski, Przegląd Historyczny 113, 2022, nr 2.
Orlita Z., Fromme Bruderschaften in Böhmen, Mähren und Schlesien. Ein Forschungsüberblick, w: Bruderschaften als multifunktionale Dienstleister der Frühen Neuzeit in Zentraleuropa, Wien 2018.
Piekalski J., Die mittelalterlichen Klöster Breslaus und ihre Rolle in der Stadtentwicklung, w: Lübecker Kolloquium zur Stadtarchaeologie, IX: Die Klöster, Lübeck 2014.
Piekalski J., Elementy infrastruktury średniowiecznego Wrocławia, w: Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław 2004 (Wratislavia Antiqua 6).
Pobóg-Lenartowicz A., The Dominicans of Opole as promoters of rosary prayer (on the example of the Book of the Rosary Confraternity of Krapkowice of the 18th century, Saeculum Christianum 30, 2023, nr 2.
Przybylak D., Odra w życiu dawnego Wrocławia, Dolny Śląsk 23, 2020.
Rajman J., Rajcy krakowscy i członkowie ich rodzin w księdze zmarłych bractwa Najświętszej Marii Panny w Krakowie (połowa XIV – koniec XVI wieku), Średniowiecze Polskie i Powszechne 7 (11), 2015.
Raszewska-Żurek B., Kształtowanie się nazwisk równych imionom w Polsce (wiek XIII-XVI), Warszawa 2006 (Prace Slawistyczne 18).
Richtlinien für die Edition landesgeschichtlicher Quellen, opr. W. Heinemeyer, wyd. 2, Marburg-Hannover 2000.
Samsonowicz H., Cechy rzemieślnicze w średniowiecznej Polsce: mity i rzeczywistość, Przegląd Historyczny 75, 1984.
Sawicki J., Wachowski K., Akcesoria pielgrzymie i dewocjonalia, w: Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy Nowy Targ we Wrocławiu, cz. 2, Wrocław 2018 (Wratislavia Antiqua 23).
Schaffer H., Geschichte einer schlesischen Liebfrauengildie seit dem Jahre 1343. Ein Beitrag zu der Geschichte der Gilden und religiösen Bruderschaften, Ratibor 1883.
Scheuermann G., Das Breslauer-Lexicon, Dülmen 1994.
Schnyder G., Die Namen der Rosenkranzbruderschaft an der Augustinerkirche in Sagan (1663-1790), Archiv für Sippenforschung und alle verwandten Gebiete 12, 1935, z. 7.
Schultz A., Topographie Breslau’s im 14. und 15. Jahrhundert, Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens 10, 1871.
Schultz A., Urkundliche Geschichte der Breslauer Maler-Innung in den Jahren 1345 bis 1523, Breslau 1866.
Schultz A., Zur Geschichte der Breslauer Goldschmied-Innung, Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens 5, 1863.
Słoń M., Szpitale średniowiecznego Wrocławia, Warszawa 2000.
Smołucha J., Pielgrzymki Polaków do Rzymu w XVI wieku. Przyczynek do dziejów jubileuszy chrześcijaństwa, Nasza Przeszłość 94, 2000.
Sobociński W., Czerpalnie wody, w: Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2006.
Sobociński W., Młyn Siedmiu Kół, w: Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2006.
Sowina U., Budowniczowie wodociągów w miastach polskich w XV-XVI wieku, Archaeologia Historica Polona 7, 1998.
Sowina U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa 2009.
Spież J.A., Starania o kanonizację bł. Czesława i badania jego niepamiętnego kultu przeprowadzone we Wrocławiu w latach 1705-1706, w: Błogosławiony Czesław patron Wrocławia, t. I, Wrocław-Warszawa 2006.
Spież J.A., Średniowieczne świadectwa życia i kultu błogosławionego Czesława, w: Dominikanie w środkowej Europie w XIII-XV wieku. Aktywność duszpasterska i intelektualna, Poznań 2002 (Studia nad Historią Dominikanów w Polsce 3).
Strzyż P., Czubla P., Wrzosek J., Działa i kamienna amunicja artyleryjska w arsenale wrocławskim w 1547 roku, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 102, 2018.
Surdacki M., Bractwa charytatywne w Polsce od średniowiecza do końca XVIII wieku, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 101, 2014.
Szczygieł S., Początki dominikanów we Wrocławiu, w: Błogosławiony Czesław patron Wrocławia, t. I, Wrocław-Warszawa 2006.
Szynkiewicz E., Plan Wrocławia Bartla Weinera (ojca) i Bartla Weinera (syna) z 1562 roku – jego zawartość informacyjna, wiarygodność i przydatność, w: Dawna kartografia miast, Warszawa 2011 (Z Dziejów Kartografii 15).
Trajdos T.M., Bractwo św. Zofii przy kościele św. Marka w Krakowie (XV-XVIII w.), Nasza Przeszłość 71, 1989.
Trajdos T.M., Mieszczaństwo ze Spisza w szeregach bractwa św. Zofii przy kościele św. Marka w Krakowie, Nasza Przeszłość 129, 2018.
Turek J., Andrzej Rusiniec i reforma obserwancka w polskiej prowincji dominikanów, Przegląd Historyczny 110, 2019, z. 3.
Urban W., Studia z dziejów diecezji wrocławskiej w pierwszej połowie XV wieku, Wrocław 1959.
Urban W., Szkice z dziejów diecezji wrocławskiej (cd.). Biskup Jan Roth (1482-1506), Studia Theologica Varsaviensia tamże 5, 1967, nr 1.
Urban W., Szkice z dziejów diecezji wrocławskiej (cd.). Biskup Rudolf z Rüdesheim, Studia Theologica Varsaviensia 4, 1966, nr 1.
Urban W., Szkice z dziejów diecezji wrocławskiej. Biskup Jodok z Rosenbergu, Studia Theologica Varsaviensia 3, 1965, nr 2.
Walawender A., Kronika klęsk elementarnych w Polsce i w krajach sąsiednich w latach 1450-1586, t. I, Lwów 1932.
Walter E., Der selige Ceslaus († 1242), ein Schüler des heiligen Dominicus. Beiträge zur Biographie un zur Verehrung, cz. 2, Archiv für schlesische Kirchengeschichte 46, 1988.
Walter M., Śląskie polonica rękopiśmienne w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, cz. 2, Wrocław 1977.
Wawra C., Die Bruderschaft von der Todesangst Jesu Christi am Kreuze in Löwenberg Schl., Greiffenberg in Schl. 1914.
Weiss A., Chronik der Stadt Breslau von der ältesten bis zur neuesten Zeit, Breslau 1888.
Węgrzyn-Klisowska W., Wrocławskie bractwa muzyczne w XVI i XVII wieku, Rocznik Wrocławski 5, 1998.
Wiesiołowski J., Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie XV i XVI w., w: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Warszawa 1995 (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia II).
Wiśniowski E., Bractwa religijne na ziemiach polskich w średniowieczu, Roczniki Humanistyczne 17, 1969, z. 2.
Wolff A., Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, Studia Źródłoznawcze 1, 1957.
Wójcik M.L., Klęski elementarne w średniowiecznym Wrocławiu. I. Pożary i zarazy, Rocznik Wrocławski 6, 2000.
Wyrobisz A., Czy istniały strzechy budowlane? Z zagadnień organizacji rzemieślników budowlanych w średniowieczu, Przegląd Historyczny 53, 1962.
Zajchowska A., Dominicans of the Polish Province and the Observant Reform of the Order of Preachers in the Fourteenth and Early Fifteenth Centuries, Revue d’Histoire Ecclésiastique 117, 2022, nr 1-2.
Zajchowska A., Franciszek Oczko i początki reformy obserwanckiej w polskiej prowincji dominikanów, Średniowiecze Polskie i Powszechne 4, 2012.
Zajchowska A., Między uniwersytetem a zakonem. Biografia i spuścizna pisarska dominikanina Jana z Ząbkowic († 1446), Warszawa 2013.
Zaremska H., Bractwa w średniowiecznym Krakowie. Studium form społecznych życia religijnego, Wrocław 1977.
Zaremska H., Żywi wobec zmarłych. Brackie i cechowe pogrzeby w Krakowie w XIV – pierwszej połowie XVI w., Kwartalnik Historyczny 81, 1974.
Zdanek M., Szlachta i cystersi jędrzejowscy XVII-XVIII w. w świetle wykazu konfratrów przyklasztornego bractwa św. Bernarda, w: Z życia religijnego szlachty i mieszczaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI-XIX wieku. Studia, Kielce 2014.
Die Zimmermeister der Breslauer Zunft 1457-1870, opr. K. Bimler, Quellen zur schlesische Kunstgeschichte 4, 1939.
Żurek A., Młyny Maria i Feniks, w: Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2006.
Żurek A., Młyny św. Klary, w: Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2006.
Żurek A., Młyny, w: Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2006.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Stats
Number of views and downloads: 56
Number of citations: 0
