Koncepcja walidacji efektów uczenia się: obszary pedagogicznych redukcji i ich (nie)zamierzonych skutków
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2016.009Słowa kluczowe
walidacja efektów uczenia się, zintegrowany system kwalifikacji, polityki prostoty, implikacje aksjologiczne, zawłaszczanie dyskursu, nieprzejrzystość praktyk, rola ekspertówAbstrakt
Artykuł jest próbą sproblematyzowania koncepcji walidacji efektów uczenia się będącej częścią procesu uznawania kwalifikacji. Spojrzenie na nią z perspektywy polityki prostoty (Krajewski 2013) pozwala śledzić wytwarzane przez jej merytoryczną koncepcję i praktyczne aplikacje obszary utylitarnego redukowania złożonej rzeczywistości edukacyjnej i społecznej. Rozpoznanie charakteru tych redukcji oraz ich możliwych konsekwencji zostało podporządkowane logice następstwa kategorii analitycznych zaczerpniętych z unitarnej teorii trafności Samuela Messicka (1989). Przeprowadzone analizy ujawniają pozorną ateoretyczność i neutralność walidacji oraz rolę, jaką w procesie jej wdrażania i popularyzowania odgrywa kreowanie „nowego” języka, w gruncie rzeczy skażonego liberalną nowomową (Bihr 2008). Podjęte rozważania potwierdzają, że możliwe do zaobserwowania i antycypowane skutki rozlicznych uproszczeń, wykluczeń i przemilczeń wygenerowały złożony proceduralnie i niejasny obszar społecznej wiedzy oraz edukacyjnego działania, w którym sprawnie porusza się tylko grupa wąsko wyspecjalizowanych ekspertów. W konkluzji sformułowano tezę, że zawłaszczenie koncepcji walidacji efektów uczenia się przez jeden dyskurs, ideologicznie podporządkowany neoliberalnej koncepcji edukacji, stwarza warunki sprzyjające budowaniu świata pozorów i aksjologicznego relatywizmu, czemu zapobiec może wieloaspektowy i krytyczny nad nią namysł, otwarty na realność.
Bibliografia
Abriszewski K. (2011), Hybrydy i sprawczość. Czego uczy nas USOS wbrew intencjom jego promotorów?, [w:] Mica A., Łuczeczko P. (red.), Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno- antropologiczna, Wydawnictwo Orbis Exterior, Pszczółki, s. 325–346.
Bacia E. i in. (2013), Od kompetencji do kwalifikacji − diagnoza rozwiązań i praktyk w zakresie waliowania efektów uczenia się, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Bacia E. (2014), Walidacja efektów uczenia się uzyskanych poza systemem edukacji formalnej jako nowe wyzwanie dla polityki na rzecz uczenia się przez całe życie, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Bihr A. (2008), Nowomowa neoliberalna. Retoryka kapitalistycznego fetyszyzmu, tłum. A. Łukomska, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Bloom B. (1956), Taxonomy of Educational Objectives. The Classification of Educational Goals, Handbook 1: Cognitive Domain, Longman, New York.
Chutorański M. (2015), Uniwersytet to bardzo wiele różnych rzeczy, „Pedagogika Szkoły Wyższej”, nr 1, s. 47–58.
Cronbach L.J. (2005), Ustalanie trafności testu, [w:] Brzeziński J. (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów, tłum. M. Zakrzewska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot, s. 288–383.
Czerepaniak-Walczak M. (2013), Autonomia w kolorze sepii w inkrustowanej ramie KRK. O procedurach i treściach zmiany w edukacji akademickiej, [w:] Czerepa niak-Walczak M. (red.), Fabryki dyplomów czy universitas? O „nadwiślańskiej wersji przemian w edukacji akademickiej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 29–56.
Czerepaniak-Walczak M. (2014), „Homo academicus” w świecie „homo oeconomicus”. O obszarach i przejawach zmagań z akademickim zniewoleniem, „Pedagogika Szkoły Wyższej”, nr 1, s. 11–24.
Dolata R. (2004), Wybrane problemy rzetelności i trafności nowej matury, [w:] Niemierko B., Szaleniec H., Standardy wymagań i normy testowe w diagnostyce edukacyjnej, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, Kraków, s. 61–86.
Dudzikowa M., Knasiecka-Falbierska K. (red.) (2013), Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Giddens A. (2009), Życie w społeczeństwie posttradycyjnym, [w:] Beck U., Giddens A., Lash S., Modernizacja refleksyjna, tłum. J. Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 79–144.
Groenwald M. (2011), Etyczne aspekty egzaminów szkolnych, Wydawnictwo UG, Gdańsk.
Groenwald M. (2013), Sens spotkań diagnostyki z ewaluacją w szkole, „Teraźniejszość – Człowiek –Edukacja”, t. 16, nr 4 (64), s. 21–34.
Howarth D. (2008), Dyskurs, tłum. A. Gąsior-Niemiec, Oficyna Naukowa, Kraków. Kane M.T. (2006), Validation, [w:] R. L. Brennan (red.), Educational measurement, American Council on Education and Praeger, Westport, s. 17–64.
Kohlberg L., Mayer R. (1993), Rozwój jako cel wychowania, [w:] Kwieciński Z., Witkowski L. (red.), Spory o edukację: dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, tłum. U. Zbroja-Maciejewska, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa,
s. 51–95.
Knight P.T. (2000), The Value of a Programme-wide Approach to Assessment, „Assessment & Evaluation in Higher Education”, nr 3 (25), s. 237–251.
Kozłowski M. (2012), Kres nauk społecznych?, [w:] P. Żuk (red.), Wiedza, ideologia, władza. O społecznej funkcji uniwersytetu w społeczeństwie rynkowym, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 17–27.
Krajewski M. (2013), Przeciwzłożoność. Polityki prostoty, „Studia Socjologiczne”, nr 3
(211), s. 37–50.
Krause A, Kształcenie nauczycieli (wczesnej edukacji). Praktyczne konsekwencje niejasnych rozwiązań prawnych w świetle doświadczeń członka Polskiej Komisji Akredytacyjnej, „Studia Pedagogiczne”, nr LXVIII, s. 51–62.
Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora- -sieci, tłum. A. Derra i K. Abriszewski, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Lutyński J. (1990), Działania pozorne, [w:] Lutyński J., Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 105–120.
Malewski M. (2014), O korporatyzacji uniwersytetu, „Pedagogika Szkoły Wyższej”, nr 2, s. 11–30. Matusiak A. (2014), Uznawanie kwalifikacji w kontekście uczenia się przez całe życie. Ustalenia, doświadczenia, dylematy, „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 15, s. 63–74.
Melosik Z., Szkudlarek T. (1998), Kultura, tożsamość i edukacja: migotanie znaczeń, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Melosik Z. (2013), Edukacja uniwersytecka i procesy straty fikacji społecznej, „Kultura – Społeczeństwo- Edukacja”, nr 1 (3), s. 21–46.
Messick S.(1989), Validity, [w:] Linn R.L. (red.), Educational Measurement, American Council on Education and Macmillan, New York. s. 13–103.
Messick S. (2005a), Trafność oceny psychologicznej, [w:] Brzeziński J. (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów, tłum. M. Zakrzewska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot, s. 384–402.
Messick S. (2005b), Trafność testu a etyka oceny (diagnozy), [w:] Brzeziński J. (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów, tłum. M. Zakrzewska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot, s. 460–485.
Michałowska D. (2013), Neoliberalizm i jego (nie)etyczne implikacje edukacyjne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Narwojsz H., Krawczyński C., Symela K., Zwiefka K. (2008), Walidacja kompetencji nieformalnych uzyskanych poprzez doświadczenie w pracy. Metodyka – procedury – dokumentacja, Warmińsko-Mazurski Zakład Doskonalenia Zawodowego w Olsztynie, Olsztyn.
Niemierko B. (1997), Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, wyd. 2 zm., Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Niemierko B. (1999), Pomiar wyników kształcenia, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Niemierko B. (2000), Kształcenie według wymagań, [w:] Kruszewski K. (red.), Pedagogi ka w pokoju nauczyciel skim, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 74–91.
Niemierko B. (2004), Egzaminy pożądane i niechciane, „Eduka cja”, nr 4 (88), s. 7–26.
Niemierko B. (2009), Diagnostyka edukacyjna. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Niemierko B. (2014), Dwie dekady dojrzewania diagnostyki edukacyjnej w Polsce, „Ruch Pedagogiczny”, Rok LXXXV, nr 2, s. 5–26.
Potulicka E. (2010), Uniwersytet na „wolnym rynku”, [w:] Potulicka E., Rutkowiak J. (red), Neoliberalne uwikłania edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 279–296.
Rutkowiak J. (1995), Pulsujące kategorie jako wyznaczniki mapy odmian myślenia o edukacji, [w:] Rutkowiak J. (red.), Odmiany myślenia o edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Rutkowiak J. (2010), Wychylenia wyobraźni. Z myślą o poneoliberalnych przemianach w edukacji, [w:] Potulicka E., Rutkowiak J. (red), Neoliberalne uwikłania edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 339–356. Solarczyk-Szwec H. (2013), Walidacja kompetencji społecznych w kontekście Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, „E-mentor” , nr 5 (52), s. 4–14.
Skorupiński P.M. (2012), „Trafność teoretyczna pomiaru osiągnięć uczniów w koncepcji nowej matury z języka polskiego (w latach 1993–2001)”, niepublikowana praca doktorska, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
Skorupiński P.M. (2013), Modele trafności pomiaru, [w:] Karwowski M. (red.), Ścieżki rozwoju edukacyjnego młodzieży – szkoły ponadgimnazjalne. Trafność wskaźników Edukacyjnej Wartości Dodanej dla szkół maturalnych, Wydawnictwo IFIS PAN, Warszawa, s. 13–26.
Skorupiński P.M. (2014), Recepcja koncepcji trafności w diagnostyce edukacyjnej, „Ruch Pedagogiczny”, Rok LXXXV, nr 2, s. 55–66. Słownik podstawowych terminów dotyczących krajowego systemu kwalifikacji (2014), oprac. przez zespół pod red. S. Sławińskiego, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Stecher B. (1998), The local bebefits and burdens of large-scale portfolio assessment, „Assessment in Education: Principles, Policy & Practice”, t. 5, nr 3.
Szkudlarek T. (2000), Wstęp, [w:] Szkudlarek T., Śliwerski B., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 7–8.
Szkudlarek T. (2004), Pozór i zmiana: o epistemologicznych unikach pedagogiki – dekadę i trochę później, „Ars Educandi”, nr 4, s. 83–104.
Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków. Szyling G. (2011), Nauczycielskie praktyki oceniania poza standardami, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Szyling G. (2015), Pytania o ocenianie w szkole wyższej. Zarys zagadnienia, „Dyskursy Młodych Andragogów”, nr 16, s. 9–22.
Netografia
Bollaerd L. (2014), Quality Assurance (Qa) in Europe (2005–2015). From Internal andInstitutional to External and International, „Journal of the European Higher Education Area”, nr 3, http://www. pka.edu.pl/2014/10/08/artykul-lucien--bollaerta-na-temat-zapewniania-jakosci-w-europie-wlatach-2005–2015/ (otwarty: 25.10.2014).
Chmielecka E., Trawińska-Konador K. (red.) (2014), Poziom 5 – brakujące ogniwo?, Fundacja Rektorów Polskich, Warszawa, dostępny na: http://www.frp.org.pl/publikacje/Poziom_5.pdf (otwarty: 29.02.2016).
Chmielecka E. (2016), Poziom 5 – brakujące ogniwo, „Forum Akademickie”, nr 2, dostępny na: https://forumakademickie.pl/fa/2016/02/kronika-wydarzen/poziom- 5-brakujace-ogniwo/ (otwarty: 01.03.2016)
.
Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania, Projekty Rozporządzeń MEN ws charakterystyk II stopnia PRK, dostępny na: http://www.solidarnosc.org.pl/oswiata/ index.php/pr/projekty-men/2537-projekty-rozporzdze-men-ws-charakterystyk-drugiego-stopnia-prk.html (otwarty 09.03.2016).
Krajowy System Kwalifikacji i Polska Rama Kwalifikacji w latach 2014–2020. Projekt „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania KRK oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie”, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, dostępny na: http://efs.men.gov.pl/dodatki/moc-w-regionach-2/Kwalifikacje_po_europejsku_IBE.pdf (otwarty: 28.12.2015).
Krathwohl D.A. (2002), A Revision of Bloom’s Taxonomy: An Overview, „Theory into Practice”, Volume 41, Number 4, Autumn, dostępny na: http://www.unco.edu/cetl/sir/stating_outcome/documents/Krathwohl.pdf (otwarty: 28.12.2015).
Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 4 grudnia 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o systemie oświaty, Dz.U. z dnia 21 grudnia 2015, poz. 2156, dostępny na: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2015/2156 (otwarty: 05.01. 2016).
Perspektywa uczenia się przez całe życie. Załącznik do uchwały Nr 160/2013 Rady Ministrów z dnia 10 września 2013 r., dostępny na: http://www.men.gov.pl/images/mlodziez_zagranica/ PLLL_2013_09_ 10 za%C5%82_do_uchwa%C5%82y_RM.pdf (otwarty: 01.10.2014).
Rex Heer model of Taxonomy for learning, teaching, and assessing: a revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives, dostępny na: http://www.celt.iastate.edu/wp-content/uploads/2015/09/RevisedBloomsHandout-1.pdf (otwarty: 28.12.2015).
Saryusz-Wolski T., Potwierdzanie efektów uczenia się uzyskanych poza systemem formalnym w kontekście polityki na rzecz uczenia się przez całe życie. Seminarium organizowane we współpracy MEN i IBE, 20 listopada 2013, Warszawa, dostępny na: https://men.gov.pl/wp-content/uploads/ 2014/01/4_t.saryusz-wolski-potwierdzanie_efektow_uczenia_sie.pdf (otwarty: 28.12.2015).
Saryusz-Wolski T., Piotrowska D., Prowadzenie procesu kształcenia i walidacji efektów uczenia się w warunkach wprowadzania KRK. Seminarium bolońskie dla prorektorów d/s kształcenia, 26–27 czerwca 2012, Warszawa, dostępny na: http:// www.ekspercibolonscy.org.pl/sites/ekspercibolonscy.org.pl/files/ii_tsw_dp_weryfikacja_3_4_1.pdf (otwarty: 28.12.2015).
Taksonomia Blooma, Krathwohla i Simpsona, dostępny na: http://www.jankowskit.pl/metodyka-nauczania-i-dydaktyka/taksonomia-blooma.html (otwarty: 15.01.2016).
Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, Dz. U. z dnia 14 stycznia 2016, poz. 64, dostępny na: http://dokumenty.rcl.gov.pl/DU/rok/2016/pozycja/64 (otwarty: 20.01.2016).
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, z późn. zm. ,tekst jednolity, dostępny na http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20051641365 (otwarty: 20.01.2016).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 599
Liczba cytowań: 0
