Powtórna i wielokrotna wiktymizacja jako andragogiczny wymiar doświadczeń osobistych kobiet ofiar przemocy

Abstrakt

Problematyka doświadczeń przemocowych, a właściwie następstw tych wydarzeń, omawiana jest w różnych kontekstach. Jedną z najistotniejszych kwestii jest wskazanie całożyciowych następstw tych doświadczeń, jakie pojawiać się mogą u kobiet, które dopuściły się zabójstwa partnera życiowego, a ujawniających się w postaci problemów osobowościowych ujawniających się w postaci niskiej samooceny, poczucia winy, stanów lękowych, depresji, podejrzliwości, utraty nadziei, odrętwienia uczuciowego, poczucia piętna oraz problemów w interakcjach z innymi ludźmi. Zmianom tożsamościowym towarzyszy zwykle stan wyuczonej bezradności ograniczający możliwości wydostania się z traumatycznych relacji. Głównym celem opracowania była analiza następstw doświadczanej przez kobiety przemocy, a w szczególności wskazanie specyfiki kształtowania się procesu wiktymizacji powtórnej i wielokrotnej oraz skutków, jakie proces ten wywołuje w toku ich życia wpływając na autokreację i definiowanie tożsamości ofiary. W badaniach wykorzystano metodę przeszukiwania źródeł wtórnych. Proces wiktymizacji zapoczątkowany jest doświadczeniami traumatycznymi zwykle o charakterze przemocowym. W opracowaniu zostały scharakteryzowane konsekwencje, jakie stają się udziałem ofiary przechodzącej przez kolejne fazy procesu wiktymizacji pierwotnej i powtórnej. Powodują one coraz głębsze zmiany tożsamości, które okazują się w większości przypadków zmianami nieodwracalnymi. Ofiary doświadczają objawów syndromu wyuczonej bezradności, syndromu bitej żony, efektu psychologicznej pułapki czy syndromu sztokholmskiego. Opisane zostały także mechanizmy obronne charakterystyczne dla ofiar, które blokują możliwość obrony przed traumatycznymi doświadczeniami. Często nieuniknionym skutkiem jest naprzemienna identyfikacja, podczas której ofiara wchodzi w rolę sprawcy.