Adult literacy and basic education as a contemporary educational trend in the affluent West
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2025.003Słowa kluczowe
alfabetyzacja, edukacja podstawowa dorosłych, podstawowa edukacja cyfrowa, zdrowotna, finansowa, polityczna, matematycznaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu badań, współczesnej polityki oświatowej i praktyki edukacyjnej w zakresie alfabetyzacji oraz edukacji podstawowej osób dorosłych w wybranych państwach bogatego Zachodu. Tekst opiera się na literaturze przedmiotu oraz wtórnej analizie badań empirycznych, przeprowadzonych głównie w niemieckim obszarze językowym. Zawiera wyjaśnienia definicyjne terminu „edukacja podstawowa dorosłych” i szkicuje główne działania realizowane w ramach podstawowej edukacji cyfrowej, zdrowotnej, politycznej, finansowej i matematycznej. Jego zakończenie nawiązuje do sytuacji w Polsce, konkretnie – do lekceważenia sygnałów o deficycie podstawowej wiedzy i podstawowych umiejętności części społeczeństwa, a co
za tym idzie – bierności i lekceważenia przez politykę oświatową i instytucje edu
kacji dorosłych potrzeb niektórych członków społeczności.
Bibliografia
Abraham, E. & Linde, A. (2011). Alphabetisierung/Grundbildung als Aufgabengebiet der Erwachsenenbildung. In R. Tippelt (Ed.), Handbuch Erwachsenenbildung/Weiterbildung (pp. 889–916). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Baines, P. & Haslam, A. (2010). Pismo i typografia [Type and Typography] (D. Dziewońska, Trans). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czerniawska, O. (2013). Edukacja dorosłych we Włoszech na przełomie XX i XXI wieku [Adult education in Italy at the turn of the 20th and 21st centuries]. The Andragogy Yearbook, 20, 315–330.
Detjen, J. (2009). Bildungsferne Milieus als Herausforderung der politischen Bildung. In H. Oberreuter (Ed.), Standortbestimmung Politischer Bildung (pp. 335–348). Schwalbach/Ts: Wochenschau Verlag.
Döbert, M. (2009). Alphabetisierung – Grundbildung – Gesundheit. Alfa Forum. Zeitschrift für Alphabetisierung und Grundbildung, 70, 8–12.
Döbert, M. & Anders, M. P. (2016). Health Literacy im Kontext von Alphabetisierung und Grundbildung. In C. Löffler & J. Korfkamp (Eds.), Handbuch zur Alphabetisierung und Grundbildung Erwachsener (pp. 446–456). MünchenNew York: Waxmann.
Euringer, C. (2016). Grundbildung im Spannungsfeld bildungspolitischer Ein- und Abgrenzungsinteressen. Zeitschrift für Weiterbildungsforschung Report, 39(2), 241–254.
Friebe, J., Schmidt-Hertha B., & Tippelt, R. (Eds). (2014). Kompetenzen im höheren Lebensalter. Ergebnisse der Studie “Competencies in Later Life” (CiLL). Bielefeld: W. Bertelsmann Verlag.
Geißel, B. (2015). Mitwirkung für Alle? Thesen zur politischen Ungleichheit. In L. Harles & D. Lange (Eds.), Zeitalter der Partizipation. Paradigmenwechsel in Politik und politischer Bildung? (pp. 39–50). Frankfurt am Main: Wochenschau Verlag.
Genuneit, J. (1996). Analphabeten in Deutschland – ein Armutszeugnis. Gewerkschaftliche Bildungspolitik, 6–7, 4–7.
Grotlüschen, A. (2010). Erneuerung der Interessetheorie. Die Genese von Interesse an Erwachsenen- und Weiterbildung. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. https://doi.org/10.1007/978-3-531-92413-7
Grotlüschen, A. (2018). Grundbildung von Erwachsenen. In R. Tippelt & B. Schmidt-Hertha (Eds.), Handbuch Bildungsforschung (pp. 1261–1278).
Wiesbaden: Springer VS. https://doi.org/10.1007/978-3-531-19981-8_56
Grotlüschen, A. & Buddeberg, K. (Eds.). (2020). LEO 2018. Leben mit geringer Literalität. Bielefeld: wbv Publikation. https://doi.org/10.3278/6004740w
Heilmann, L. (2020). Literalität, gesundheitsbezogene Praktiken und Grundkompetenzen. In A. Grotlüschen & K. Buddeberg (Eds.), LEO 2018. Leben mit geringer Literalität (pp. 225–286). Bielefeld: wbv Publikation.
Heymann, H. W. (2013). Allgemeinbildung und Mathematik. Weinheim–Basel: Beltz.
Howe, F. & Knutze, S. (2023). Digitale Medien in der gewerblich-technischen Berufsausbildung. Einsatzmöglichkeiten digitaler Medien in Lern- und Arbeitsaufgaben. Expertise im Auftrag des BIBB. Bon: Bundesinstitut für Berufsbildung.
Howe, F. & Thielen, M. (2016). Digital gestütztes Lernen in der Alphabetisierung und Grundbildung. In C. Löffler & J. Korfkamp (Eds.), Handbuch zur Alphabetisierung und Grundbildung Erwachsener (pp. 409–421). München–New York: Waxmann.
Kittel, A. (2016). Mathematische Grundbildung im Erwachsenenalter. In C. Löffler & J. Korfkamp (Eds.), Handbuch zur Alphabetisierung und Grundbildung Erwachsener (pp. 422–435). München–New York: Waxmann.
Korfkamp, J. (2016). Politische Grundbildung. In C. Löffler & J. Korfkamp (Eds.), Handbuch zur Alphabetisierung und Grundbildung Erwachsener (pp. 457–466). München–New York: Waxmann.
Kwieciński, Z. (2002a). Bezbronni. Odpad szkolny na wsi. [Defenseless: School dropout in the countryside]. Toruń: Wydawnictwo Edytor.
Kwieciński, Z. (2002b). Nieuniknione? Funkcje alfabetyzacji w dorosłości [Inevitable? Functions of literacy in adulthood]. Toruń–Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kwieciński, Z. (2002c). Wykluczanie [Exclusion]. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kwieciński, Z. (2018). Czy skazani jesteśmy na bezradność? Wobec zapaści społeczeństwa wychowującego [The collapse of an educating society: Are we doomed to helplessness]. Forum Oświatowe, 30(1), 15–24.
Linden, M. & Thaa, W. (Eds.). (2011). Krise und Reform politischer Repräsentation. Baden-Baden: Nomos Verlag. doi.org/10.5771/9783845231914
Mania, E. & Tröster, M. (2015). Finanzielle Grundbildung. Programme und Angebote planen. Bielefeld: W. Bertelsmann Verlag.
Nygren, T. & Guath, M. (2019). Swedish teenagers’ difficulties and abilities to determine digital news credibility. Nordicom Review, 40(1), 23–42. https://doi.org/10.2478/nor-2019-0002
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2000). Literacy in the Information Age: Final Report of the International Adult Literacy Survey. Paris: OECD Publications Service.
Pietkiewicz-Pareek, B. (2015). “Illusory” fighting against illiteracy among adults in India – the educational policy. The Andragogy Yearbook, 22, 277–286.
Przybylska, E. (2017). Kompetencje w późnym życiu. Głos w sprawie edukacji pozaformalnej [Competencies in later life: A voice on non-formal education]. Kultura i Edukacja [Culture and Education], 1(115), 94–106.
Przybylska, E. (2018). Edukacja podstawowa dorosłych w politykach oświatowych [Basic adult education in education policies]. In R. Nowakowska-Siuta & K. Dmitruk-Sierocińska (Eds.), Polityka oświatowa w perspektywie porównawczej [Education policy from a comparative perspective] (pp. 55– 69). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Rose, L. & Sturzenhecker, B. (2009). Erst kommen das Fressen…!“ Über Essen und Kochen in der Sozialen Arbeit. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Street, B. (2003). What’s is “new” in the New Literacy Studies? Critical approaches to literacy in theory and practice. Current Issues in Comparative Education, 5(2), 77–91.
Śliwerski, B. (2012). Analfabetyzm jako jeden z kluczowych problemów badawczych nauk o wychowaniu i interwencji władz oświatowych [Illiteracy as a key research problem in Educational Sciences and interventions by education authorities]. In R. Kwiecińska & J. M. Łukasik (Eds.), Zmiana społeczna: edukacja – polityka oświatowa – kultura [Social change: education – education policy – culture] (pp. 179–204). Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN.
Zarcadoolas, Ch., Pleasant, A., & Greer, D. S. (2005). Understanding health literacy: an expanded model. Health Promotion International, 20, 195–203.
Zurstrassen, B. (2015). Inklusion durch Leichte Sprache? Eine kritische Einschätzung. In Ch. Dönges, W. Hilpert, & B. Zurstrassen (Eds.), Didaktik der inklusiven politischen Bildung (pp. 126–138). Bonn: Bundeszentrale für Politische Bildung.
Bundesministerium für Bildung und Forschung. (2012). Vereinbarung über eine gemeinsame nationale Strategie für Alphabetisierung und Grundbildung Erwachsener in Deutschland 2012–2016. https://www.bmbf.de/files/NEU_strategiepapier_nationale_alphabetisierung.pdf- [Accessed 14 August 2024].
Deutscher Volkshochschul-Verband. (2017). Rechnen: Rahmencurriculum. Bonn: DVV. https://www.grundbildung.de/downloads/rechnen/rechnen-dvv-rahmencurriculum.pdf [Accessed 12 September 2024].
Grotlüschen, A., & Riekmann, W. (Eds.). (2012). Funktionaler Analphabetismus in Deutschland: Ergebnisse der ersten leo. – Level-One Studie. Waxmann. https://www.researchgate.net/publication/320756261_Funktionaler_Analphabetismus_in_Deutschland_Ergebnisse_der_ersten_leo_-_Level-One_Studie [Accessed 15 December 2023].
Kortenkamp, U. (2023). Bürgerkompetenz Rechnen 2023. https://www.bildungsspie-gel.de/news/weiterbildung-bildungspolitik/6710-mathematik-kenntnisse-neue-studie-zeigt-grosse-luecken-bei- [Accessed 18 August 2024].
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2022). PISA 2022 mathematics framework. https://pisa2022-maths.oecd.org/ca/index.html [Accessed 16 August 2024].
Österreichische Gesellschaft für Politische Bildung. Politische Basisbildung. https://politischebildung.at/bildungsangebote/politische-basisbildung [Accessed 12 August 2024].
Statistics Poland. (2023). Edukacja w roku szkolnym 2022/2023 [Education in the 2022/2023 school year]. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5488/21/1/1/edukacja_w_roku_szkolnym_2022-2023-wyniki_wstepne.pdf [Accessed 12 September 2024].
The Educational Research Institute. (2013). Umiejętności Polaków – wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC [Skills of Poles: Results of the Programme for the International Assessment of Adult Competencies (PIAAC). https://ibe.edu.pl/images/prasa/PIAAC-prezentacja-umiejetnosci-polakow-wyniki.pdf [Accessed 12 August 2024].
The Educational Research Institute. (2022). Czytanie u dorosłych [Reading among adults]. https://ibe.edu.pl/pl/opis-czytanie-u-doroslych [Accessed 12 September 2024].
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2025-06-03 - (2)
- 2025-05-20 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ewa Małgorzata Przybylska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 110
Liczba cytowań: 0
