Stres i zmęczenie u osób sprawujących opiekę nad chorymi po udarach mózgowych

Abstrakt

Wstęp. Pacjent po udarze mózgu często wymaga pomocy przy wykonywaniu czynności dnia codziennego, jest niezdolny do samodzielnego funkcjonowania. Mycie, ubieranie, czy spożywanie samodzielne posiłku staje się dla niego czymś trudnym. Rodzina pacjenta musi pomóc choremu w nowej dla niego sytuacji oraz pogodzić się z faktem istniejących ograniczeń. Osoby opiekujące się chorymi po udarze mózgu, zmagają się z różnymi trudnościami, które wpływają na ich zdrowie fizyczne, psychiczne oraz życie społeczne.

Cel. Celem pracy była analiza występowania stresu i zmęczenia u osób sprawujących opiekę nad chorymi po udarach mózgowych.

Materiał i metody. Badania przeprowadzono na grupie 156 osób opiekujących się chorymi po udarach mózgowych. W badaniach posłużono się metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki pomiaru oraz ankiety. Do oceny jakości i poziomu zmęczenia posłużono się standardową Skalą Oceny Zmęczenia (FAS). Do oceny odczuwanego poziomu stresu posłużono się standardową Skalą Postrzeganego Stresu (PSS-10) a do oceny sposobu radzenia sobie ze stresem wykorzystano Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem (COPE). Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej, przyjmując za statystycznie istotną wartość poziom p≤0.05.

Wyniki. Analiza badań własnych wykazała, że wybrane analizowane zmienne nie wpływały istotnie statystycznie (p>0.50) na poziom odczuwanego stresu przez osoby sprawujące opiekę nad chorymi po udarach mózgowych. Zaobserwowano istotny statystycznie (p≤0.05) wpływ zmiennych na wybrane strategie radzenia sobie ze stresem. Wśród tych strategii znalazły się: poszukiwanie wsparcia instrumentalnego; poszukiwanie wsparcia emocjonalnego; pozytywne przewartościowanie i rozwój; powstrzymywanie się od działania; akceptacja; zaprzeczanie oraz zażywanie alkoholu lub innych środków. Występujący poziom zmęczenia istotnie związany był z: wiekiem (p=0,010), wykształceniem (p=0,032) oraz warunkami socjalno-ekonomicznymi badanych (p=0,020).

Wnioski. Osoby sprawujące opiekę nad chorymi po udarach mózgowych to osoby wykazujące wysoki poziom nasilenia stresu oraz wyczerpanie fizyczne i psychiczne. Jednocześnie są to osoby wykazujący niski poziom radzenia sobie ze stresem. (PNN 2025;14(3):118–124)