Postawy personelu pielęgniarskiego zatrudnionego w stacjonarnych zakładach opieki zdrowotnej (szpitalach) wobec praw pacjenta
DOI:
https://doi.org/10.15225/PNN.2025.14.2.4Słowa kluczowe
wiedza, postawy, pielęgniarka/pielęgniarz, prawa pacjentaAbstrakt
Wstęp. Prawa pacjenta i ich respektowanie przez personel medyczny stanowią fundamenty prawidłowo funkcjonującego systemu ochrony zdrowia oraz jakości działania placówki medycznej.
Cel. Celem pracy była interpretacja wiedzy i postaw personelu pielęgniarskiego zatrudnionego w szpitalach wobec praw przysługujących pacjentom.
Materiał i metody. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od maja 2022 r. do 2023 r. W badaniu uczestniczyło 179 pielęgniarek/pielęgniarzy, w tym 72% stanowiły kobiet i 28% stanowili mężczyźni. W grupie badanej 30% posiadało wykształcenie średnie (liceum i studium medyczne), 80% wyższe zawodowe (licencjat) oraz 24% wyższe magisterskie. Średnia wieku: 40 lat (min. 24, maks. 64, SD: 9), średni staż pracy: 15 lat (min. 1, max. 44, SD: 10; mediana: 13). W pracy zastosowano takie metody, jak: sondaż diagnostyczny, dobrowolne, anonimowe badania ankietowe, samodzielnie skonstruowany kwestionariusz składający się z 17 pytań.
Wyniki. Swoją wiedzę na temat praw pacjenta jako zadowalającą oceniło 64% pielęgniarek, zaś niezadowalająco 36%. Prawo do świadczeń zdrowotnych znało 93% badanych, zaś prawo do informacji 91% pielęgniarek. Z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zapoznało się 72% badanych, natomiast 66% potwierdziło, że było świadkiem łamania praw pacjenta w swoim miejscu pracy.
Wnioski. Zdaniem przeszło 1/3 badanych wiedza na temat praw pacjenta była niezadowalająca, dlatego należy opracować i wdrożyć system szkoleń dla personelu pielęgniarskiego w tym zakresie. Rola personelu pielęgniarskiego w przekazywaniu informacji o przysługujących pacjentom prawach jest niewystarczająca, dlatego należy umożliwić personelowi nabywanie wiedzy, umiejętności i kompetencji w tym zakresie. Blisko 2/3 badanych była świadkami łamania praw pacjenta, dlatego należy monitorować respektowanie praw pacjenta przez personel medyczny i pociągać do odpowiedzialności zawodowej tych, którzy ich nie przestrzegają. (PNN 2025;14(2):76–85)
Bibliografia
[1] Nitsch-Osuch A., Lewtak K. Raport o zdrowiu Polaków. Diagnoza po pandemii COVID-19. Skutki, wyzwania i rekomendacje. TUW PZUW, Warszawa 2022, https://www.tuwpzuw.pl/_fileserver/item/1500076 [dostęp: 8.02.2025].
[2] Pitt M.B., Hendrickson M.A. Eradicating Jargon-Oblivion-A Proposed Classification System of Medical Jargon. J Gen Intern Med. 2020;35(6):1861–1864.
[3] Kim M.Y., Oh S. Nurses’ Perspectives on Health Education and Health Literacy of Older Patients. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(18):6455.
[4] Pueyo-Garrigues M., Pardavila-Belio M.I., Canga-Armayor A., Esandi N., Alfaro-Díaz C., Canga-Armayor N. NURSES’ knowledge, skills and personal attributes for providing competent health education practice, and its influencing factors: A cross-sectional study. Nurse Educ Pract. 2022;58:103277.
[5] Fereidouni Z., Sabet Sarvestani R., Hariri G., Kuhpaye S.A., Amirkhani M., Kalyani M.N. Moving Into Action: The Master Key to Patient Education. J Nurs Res. 2019;27(1):1–8.
[6] Krówczyńska D. The knowledge of nurses on self-management principles in heart failure and their role as patients’ educators — a narrative review. J Educ Health Sport. 2022;12(4):11–24.
[7] Aghakhani N., Nia H.S., Ranjbar H., Rahbar N., Beheshti Z. Nurses’ attitude to patient education barriers in educational hospitals of Urmia University of Medical Sciences. Iran J Nurs Midwifery Res. 2012;17(1):12–15.
[8] Alissa N.A., Alwargash M. Awareness and Attitudes toward Health Education and Promotion among Physicians and Nurses: Implications for Primary Health Care. Inquiry. 2024;61:469580241248127.
[9] GUS, Zdrowie i ochrona zdrowia w 2022 r. Warszawa–Kraków 2023, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-i-ochrona-zdrowia-w-2022-roku,1,13.html [dostęp: 25.02.2025].
[10] Rzecznik Praw Pacjenta, Raporty za rok 2022. https://www.gov.pl/web/rpp/raporty-za-rok-2022 [dostęp: 17.03.2025].
[11] Chmielowiec B., Raczek M., Chmielewski J., Puścion M., Florek-Łuszczki M. Dostępność świadczeń zdrowotnych w Polsce w początkowym okresie pandemii SARS-CoV-2 — perspektywa pacjenta. Med Og Nauk Zdr. 2022;28(3):208–216.
[12] Fortunka K.D. Health education as an effective element of prevention carried out by medical staff — review work. J Educ Health Sport. 2020;10(4):137–142.
[13] Grochans E., Głowacka T., Szkup-Jabłońska M. et al. Wpływ poziomu wykształcenia pielęgniarek na znajomość wybranych aktów prawnych wykorzystywanych w pielęgniarstwie. Probl Pielęg. 2011;19(4):463–467.
[14] Gotlib J., Dykowska G., Sienkiewicz Z., Skanderowicz E. Ocena wiedzy i postaw personelu medycznego Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Prof. Orłowskiego w Warszawie wobec praw pacjenta. Ann Acad Med Siles. 2014;68(2):84–93.
[15] Jurkiewicz A., Kobos E. Opinia pacjentów na temat pracy pielęgniarek. Pielęg Pol. 2017;3(65):473–480.
[16] Beltran-Aroca C.M., Girela-Lopez E., Collazo-Chao E., Montero-Pérez-Barquero M., Muñoz-Villanueva M.C. Confidentiality breaches in clinical practice: what happens in hospitals? BMC Med Ethics. 2016;17(1):52.
[17] Chałdaś-Majdańska J., Bieniak M., Karska K. Interpersonal communication between nurses and hospitalized patients — a review of Polish literature. J Educ Health Sport. 2020;10(2):97–106.
[18] Pouresmail Z., Nabavi F.H., Rassouli M. The development of practice standards for patient education in nurse-led clinics: a mixed-method study. BMC Nurs. 2023;22(1):277.
[19] Wierzbińska-Karakuła S., Binkowska Bury M. Burzyńska J., Januszewicz P. Respektowanie oczekiwań i praw pacjentów w podkarpackich jednostkach podstawowej opieki zdrowotnej jako element jakości usług zdrowotnych. Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków. 2015;1:19–30.
[20] Rybarczyk A., Marczak M. Quality assessment of health care services in patients’ and medical staff’s opinion. Zdr Publ. 2011;121(2):111–116.
[21] Jacek A., Ożóg K. Przestrzeganie praw pacjenta przez personel medyczny. Hygeia Public Health. 2012;47(3):264–271.
[22] Szpringer M., Chmielewski J., Kosecka J., Sobczyk B., Komendacka O. Poziom satysfakcji pacjenta jako jeden z aspektów jakości opieki medycznej. Med Og Nauk Zdr. 2015;21(2):132–137.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Bartłomiej Chmielowiec, Jarosław Piotr Chmielewski, Beata Haor, Karol Bielski, Agnieszka Chruścikowska, Mariusz Jaworski, Małgorzata Dziechciaż
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 78
Liczba cytowań: 0