Zaburzenia przytomności u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych w poszczególnych dobach hospitalizacji – badania prospektywne
DOI:
https://doi.org/10.15225/PNN.2025.14.2.3Słowa kluczowe
urazy czaszkowo-mózgowe, zaburzenia przytomności, skala GlasgowAbstrakt
Wstęp. Zaburzenia przytomności to stany w których dochodzi do stopniowego ograniczenia kontaktu (osoby) ze środowiskiem zewnętrznym czyli otoczeniem. W sytuacji tej organizm nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Zaburzenia przytomności w urazach czaszkowo-mózgowych mogą przybierać różne formy, od łagodnego wstrząśnienia mózgu z krótkotrwałą utratą przytomności, po ciężkie uszkodzenia mózgu prowadzące do śpiączki. Objawy mogą obejmować utratę przytomności, zaburzenia pamięci, ból głowy, nudności, wymioty, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, a także zmiany w zachowaniu i nastroju.
Cel. Celem pracy była analiza wpływu zmiennych na występowanie zaburzeń przytomności u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych w poszczególnych dobach hospitalizacji.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono na grupie 100 pacjentów, hospitalizowanych na oddziale neurotraumatologii. W prospektywnych badaniach posłużono się metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki pomiaru oraz ankiety. Do oceny stanu zaburzeń przytomności posłużono się skalą Glasgow (Glasgow Coma Scale). Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej, przyjmując za statystycznie istotną wartość poziom p<0,05. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Etycznej.
Wyniki. Analiza badań własnych wykazała, że nie ma statystycznie istotnych różnic w średnich wynikach stanu przytomności (GCS) między kobietami a mężczyznami w dniu przyjęciu do szpitala (Z=0,163; p=0,163) w 3 dniu hospitalizacji (Z=0,811; p=0,370) w 7 dniu hospitalizacji (Z=0,00; p=0,986) oraz w dniu wypisu (Z=0,011; p=0,917). Stwierdzono, że wiek pacjentów wykazuje ujemną korelację z wynikami skali GCS we wszystkich badanych dobach hospitalizacji. Korelacja ta jest statystycznie istotna (p<0,05) w przypadku wszystkich pomiarów poza przyjęciem do szpitala (p>0,05). Stwierdzono istotną statystycznie różnicę w średnich wynikach stanu przytomności (GCS) w zależności od przyczyny urazu w 3 dniu hospitalizacji (H=3,207; p=0,016) oraz w 7 dniu hospitalizacji (H=3,390; p=0,012). Nie stwierdzono istotnych różnic w dniu przyjęcia (p=0,200) i w dniu wypisu (p=0,076). Istnieją statystycznie istotne różnice w ocenie stanu przytomności (GCS) między grupą pacjentów z obecnością chorób współistniejących a grupą bez chorób współistniejących w dniu przyjęcia do szpitala (p=0,002) w 3 dniu pobytu w szpitalu (p=0,029) oraz w 7 dniu hospitalizacji (p=0,035). Natomiast różnice nie są istotne statystycznie w dniu wypisu ze szpitala (p=0,095).
Wnioski. Występujące zaburzenia przytomności u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych w poszczególnych dobach hospitalizacji istotnie ewoluują od ciężkich zaburzeń (na początku hospitalizacji) do lekkich lub ich braku w dniu wypisu z oddziału. Czynnikami mającymi największy wpływ na zmianę stopnia zaburzeń przytomności w poszczególnych dobach hospitalizacji okazały się wiek chorego i występowanie chorób współistniejących. (PNN 2025;14(2):68–75)
Bibliografia
[1] Pąchalska M. Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. Tom 1, PWN, Warszawa 2014.
[2] Kołpa M., Grochowska A., Gniadek A., Jurkiewicz B. Pourazowe obrażenia czaszkowo-mózgowe u pacjentów w stanie nietrzeźwości, przyjmowanych doraźnie do szpitalnego oddziału ratunkowego. Med Og Nauk Zdr. 2016;22(1):40–45.
[3] Rymkiewicz A. Przyczyny i skutki urazów czaszkowo-mózgowych. Wsp Piel Ochr Zdr. 2014;3(2):41–46.
[4] Bialik M. Pacjent z podejrzeniem śmierci mózgu — studium przypadku. Model opieki. Mag Pielęg Położ. 2015;4:20–21.
[5] Wrona W. Charakterystyka nieprzytomności: pacjent nieprzytomny część 1. Mag Pielęg Położ. 2016;7/8:24–25.
[6] Radziwon A., Chorąży M., Wojewódzka-Żelezniakowicz M. i wsp. Analiza czynników wpływających na rokowanie w grupie pacjentów po przebytych urazach czaszkowo-mózgowych. Post Nauk Med. 2017;7:362–370.
[7] Wiśniewski K., Posmyk B.J., Bryl M. i wsp. Obrzęk mózgu u chorych po urazach czaszkowo-mózgowych. Pol Przegl Neurol. 2019;15(3):151–160.
[8] Opara J. (Red.), Urazy czaszkowo-mózgowe. Diagnostyka — leczenie — rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2016.
[9] Teasdale G., Jennett B. Assessment of coma and impaired consciousness. A practical scale. Lancet. 1974;2(7872):81–84.
[10] Hellmann A., Tukiendorf A., Kaźmierski R. Przydatność wybranych skali klinimetrycznych w prognozowaniu ryzyka zgonu w przebiegu udaru niedokrwiennego mózgu. Neuroskop. 2010;12:57–62.
[11] Teasdale G., Maas A., Lecky F., Manley G., Stocchetti N., Murray G. The Glasgow Coma Scale at 40 years: standing the test of time. Lancet Neurol. 2014;13(8):844–854.
[12] Mehta R., Chinthapalli K. Glasgow coma scale explained. BMJ. 2019;365:l1296.
[13] Green S.M., Haukoos J.S., Schriger D.L. How to Measure the Glasgow Coma Scale. Ann Emerg Med. 2017;70(2):158–160.
[14] Kaźmierczak K., Majchrzycki M., Stryła W. Rozkład zaleconych zabiegów w rehabilitacji pacjentów po urazie czaszkowo-mózgowym w zależności od stopnia urazu wg Glasgow Coma Scale. Now Lek. 2011;80(4):288–294.
[15] Szewczak A. Ocena pacjentów opatrywanych z powodu urazu głowy w kontekście zaburzeń przewlekłych. Pielęgniarstwo w Opiece Długoterminowej. 2018;4(3):32–41.
[16] Rutkowska M. Urazy czaszkowo-mózgowe epidemią XXI wieku. Med Og. 2010;16(2):192–200.
[17] Ciechanowicz D., Samojło N., Kozłowski J., Pakulski C., Żyluk A. Przyczyny i częstotliwość zgonów z powodu urazów wielonarządowych: analiza materiału Centrum Leczenia Urazów Wielonarządowych SPSK1 w Szczecinie z 3 lat (2017–2019). Pol Przegl Chir. 2020;92(4):1–6.
[18] Baczuk L. Urazy u osób w wieku starszym. Post Nauk Med. 2008;12:793–796.
[19] Vos P.E., Diaz-Arrastia R. (Red.), Pourazowe uszkodzenie mózgu. Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Daria Muchiewicz, Andrzej Bartosiński, Magdalena Ciechanowska, Mariola Głowacka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 168
Liczba cytowań: 0