Analiza wybranych czynników determinujących obciążenie wśród opiekunów osób chorych na chorobę Alzheimera
DOI:
https://doi.org/10.15225/PNN.2024.13.4.3Słowa kluczowe
choroba Alzheimera, obciążenie opieką, opiekun, jakość życiaAbstrakt
Wstęp. Choroba Alzheimera jest jedną z najczęściej występujących chorób neurodegeneracyjnych. Schorzenie to występuje w charakterze postępującym. Określa się, że na chorobę Alzheimera chorują w Europie głównie osoby powyżej 60 roku życia. Zakłada się, że w Polsce na chorobę Alzheimera obecnie choruje około 357 tys. osób i jest to liczba wyższa o 5% niż w 2014 r.
Cel. Celem pracy jest ocena stopnia obciążenia oraz analiza czynników determinujących to obciążenie wśród opiekunów rodzinnych osób chorych na Alzheimera.
Materiał i metody. Badaniem objęto 100 opiekunów oraz pacjentów z chorobą Alzheimera. Badanie przeprowadzono w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu oraz w Ośrodku leczenia choroby Alzheimera w Ścinawie w okresie od 1 listopada 2023 r. do 1 marca 2024 r. W badaniu wzięło udział 89 kobiet oraz 11 mężczyzn, w przedziale wiekowym 30–81 lat. Osoby badane wykazały pisemną zgodę na badania, nie miały żadnych dysfunkcji układu poznawczego oraz powyżej 90 lat. Dwie osoby zostały wyłączone z badań ze względu na zbyt duży wiek. W pracy zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankiety. Badania prowadzone były za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety socjodemograficznej, który zawierał 10 pytań dotyczących m.in. wieku, wsparcia osób bliskich, powinowactwa z chorym oraz czasu jaki poświęca na opiekę nad pacjentem. Ankieta była w pełni anonimowa i wypełniana w obecności badacza. Ponadto w pracy wykorzystano 4 kwestionariusze standaryzowane tj. Globalna Skala Deterioracji (GDS), Skala Złożonych Czynności Dnia Codziennego (IADL), Skala Obciążenia Opiekuna (CB Scale) oraz Inwentarz do Pomiaru Radzenia sobie za Stresem (Mini — COPE).
Wyniki. Analiza materiału badawczego wykazała, że w większości sytuacji opiekunowie osób cierpiących na Alzheimera odczuwają wysokie obciążenie związane z opieką nad chorymi w 4 z 5 badanych obszarów. Jedynie w obszarze „otoczenie” jest to średni poziom obciążenia. Wyższy stopień nasilenia objawów klinicznych u pacjenta z chorobą Alzheimera korelował z większym obciążeniem opiekunów. Ponadto im mniejsza zdolność samodzielnego funkcjonowania osoby chorej na Alzheimera w skali IADL tym większe jest obciążenie opiekuna. Czas opieki sprawowanej nad chorym nie ma wpływu na obciążenie jakiego doświadcza opiekun (p>0,05). Opiekunowie sprawujący opiekę nad chorym >12 lat wykazywali najmniejszy poziom obciążenia.
Wnioski. Trudności związane z obciążeniem opieką opiekunów osób chorujących na AD stanowią istotny problem kliniczny, społeczny a także ekonomiczny. Co więcej w istotny sposób wpływają na obniżenie jakości życia opiekunów niejednokrotnie odbierając im radość czerpaną z opieki nad najbliższymi chorującymi na chorobę Alzheimera. (PNN 2024;13(4):147–155)
Bibliografia
[1] Pasek M., Kołpa M., Knapik G. Edukacja zdrowotna chorego z zespołem otępiennym — studium przypadku. Piel Zdr Publ. 2014;4(2):117–125.
[2] Salon A. Obciążenie i satysfakcja opiekuna nieformalnego sprawującego opiekę nad osobą z otępieniem w chorobie Alzheimera. W: Halicka M., Halicki J., Czykier K. (Red.), Niepełnosprawność. Poznać, przeżyć, zrozumieć. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016;165–174.
[3] Rachel W., Datka W., Zyss T., Zięba A. Wpływ sprawowania długotrwałej opieki na stan zdrowia opiekunów pacjentów z otępieniem w chorobie Alzheimera. Przegl Lek. 2014;71(12):703–706.
[4] Szewczyczak M., Adryan E., Stachowska M., Talarska D. Obciążenie rodziny w opiece nad pacjentem z chorobą Alzheimera. Probl Pielęg. 2012;20(2):223–227.
[5] e-zdrowie. NFZ o zdrowiu. Choroba Alzheimera i choroby pokrewne. Narodowy Fundusz Zdrowia, Warszawa 2022, https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-choroba-alzheimera-i-choroby-pokrewne [dostęp: 24.10.2024].
[6] Scheyer O., Rahman A., Hristov H. et al. Female Sex and Alzheimer’s Risk: The Menopause Connection. J Prev Alzheimers Dis. 2018;5(4):225–230.
[7] Li R., Singh M. Sex differences in cognitive impairment and Alzheimer’s disease. Front Neuroendocrinol. 2014;35(3):385–403.
[8] Kolanowski A.M., Hill N.L., Kurum E. et al. Gender differences in factors associated with delirium severity in older adults with dementia. Arch Psychiatr Nurs. 2014;28(3):187–192.
[9] Resnick B., Galik E., McPherson R., Boltz M., Van Haitsma K., Kolanowski A. Gender Differences in Disease, Function, and Behavioral Symptoms in Residents with Dementia. West J Nurs Res. 2022;44(9):812–821.
[10] Alzheimer’s Association. Alzheimer’s Disease Facts and Figures. Retrieved October 10, 2024, from https://www.alz.org/alzheimers-dementia/facts-figures
[11] Grabowska-Fudala B., Jaracz K., Smelkowska A., Pniewska J., Buczkowska M. Obciążenie osób sprawujących opiekę nad osobami z chorobą Alzheimera. Wyniki wstępne. Now Lek. 2013;82(1):25–30.
[12] Kawano Y., Terada S., Takenoshita S. et al. Patient affect and caregiver burden in dementia. Psychogeriatrics. 2020;20(2):189–195.
[13] Patyk-Rybka A. Analiza obciążenia osób sprawujących opiekę nad pacjentami z chorobą Alzheimera. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2022.
[14] Kaczmarek M., Durda M., Skrzypczak M., Szwed A. Ocena jakości życia opiekunów osób z chorobą Alzheimera. Gerontol Pol. 2010;18(2):86–94.
[15] Mazurkiewicz A., Sidor K., Podstawka D., Wolak B., Makara-Studzińska M. Wpływ wsparcia na jakość życia osób sprawujących opiekę nad chorymi na alzheimera. Med Paliat. 2015;7(4):250–255.
[16] Rossa A. Rola organizacji zrzeszających rodziny chorych. W: Szczudlik A. (Red.), Sytuacja osób chorych na chorobę Alzheimera w Polsce. Raport RPO. Polskie Towarzystwo Alzheimerowskie, Warszawa 2016;51–52.
[17] Zasada J. Formy instytucjonalnej opieki nad osobami dotkniętymi chorobą Alzheimera. Studia Prawno-Ekonomiczne. 2019;111:171–183.
[18] Karczewska B.M., Bień B.M., Ołdak E.S., Jamiołkowski J. Opiekunowie rodzinni osób starszych z otępieniem lub zaburzeniami poznawczymi w Polsce — czynniki ryzyka obciążenia opieką. Gerontol Pol. 2012;20(2):59–67.
[19] Barczak A. Wykształcenie, aktywność umysłowa i socjalna jako czynniki protekcyjne otępienia. Aktualn Neurol. 2014;14(3):161–166.
[20] Rachel W., Jabłoński M.J., Datka W., Zięba A. Jakość życia opiekunów pacjentów z otępieniem w chorobie Alzheimera. Psychogeriatr Pol. 2014;11(3):67–78.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aleksandra Pytel, Klaudia Henowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 20
Liczba cytowań: 0