Zaburzenia rozumienia prozodii emocjonalnej i językowej u pacjentów po uszkodzeniach prawej półkuli mózgu
Słowa kluczowe
uszkodzenie prawej półkuli mózgu, zaburzenia prozodii językowej, zaburzenia prozodii emocjonalnej, guz mózgu, krwiak mózguAbstrakt
Wprowadzenie. Prozodia jest linią melodyczną mowy. Powstaje przez właściwe intonowanie wypowiedzi, nadawanie jej odpowiedniego rytmu i poprawne akcentowanie słów i zdań podczas ich wypowiadania. Zaburzenia rozumienia prozodii prowadzą do trudności w odbiorze intencji osób, z którymi się rozmawia.
Cel. Celem pracy było sprawdzenie, czy istnieje zależność między lokalizacją i rodzajem uszkodzenia prawej półkuli mózgu a rozumieniem prozodii językowej i emocjonalnej u pacjentów neurologicznych i neurochirurgicznych.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono w Oddziale Klinicznym Neurochirurgii i Neurotraumatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, także w Oddziale Klinicznym Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu i Oddziale Neurologii i Udarów Mózgu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. L. Rydygiera w Krakowie. Badaniem objęto 20 osób z uszkodzeniem mózgu i 23 osoby zdrowe. W badaniu wykorzystano Baterię testów do badania funkcji językowych i komunikacyjnych prawej półkuli mózgu (RHLB-PL), badano testami prozodii językowej i emocjonalnej.
Wyniki. Zauważono istotne statystycznie różnice (gorsze wyniki) w wykonaniu Testu Prozodii Emocjonalnej u pacjentów z uszkodzeniem płata ciemieniowego (p<0,05) i czołowego (p<0,05) w odniesieniu do grupy kontrolnej. Test Prozodii Językowej był wykonany istotnie słabiej przez pacjentów z uszkodzeniem płata skroniowego (p<0,01), ciemieniowego (p<0,05) i czołowego (p<0,05) w stosunku do osób zdrowych. Zauważono istotne słabsze wyniki wykonania Testu Prozodii Emocjonalnej u pacjentów z guzem mózgu (p<0,01) i krwiakiem mózgu (p<0,05) w odniesieniu do grupy kontrolnej. Wykonanie Testu Prozodii Językowej było istotnie niższe u pacjentów z guzem mózgu (p<0,001) niż w grupie kontrolnej.
Wnioski. Pacjenci z uszkodzeniem płata czołowego i ciemieniowego prawej półkuli mózgu wykazywali obniżone rozumienie emocjonalnego przekazu prozodycznego w porównaniu do osób zdrowych. Komunikaty dotyczące prozodii językowej były słabiej rozpoznawane przez wszystkie grupy z uszkodzeniem mózgu w odniesieniu do osób zdrowych. Obie grupy pacjentów, zarówno z guzem i krwiakiem mózgu, słabiej rozpoznawały emocjonalne komunikaty prozodyczne niż zdrowi badani. Rozumienie prozodii językowej było obniżone u pacjentów z rozpoznaniem guza mózgu w odniesieniu do grupy kontrolnej. (PNN 2013;2(2):63-68)
Bibliografia
Paradis M. The other side of language: Pragmatic competence. Journal of Neurolinguistics. 1998; 11(1-2): 1-10.
Pąchalska M. Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. Procesy komunikacyjne i powrót do społeczeństwa. Tom 2, PWN, Warszawa 2007.
Herzyk A. Asymetria i integracja półkulowa a zachowanie. UMCS, Lublin 1992.
Cutica I., Bucciarelli M., Bara B.G. Neuropragmatics: Extralinguistic pragmatic ability is better preserved in left-hemisphere-damaged patients than in righthemisphere damaged patients. Brain and Language. 2006;98:12-25.
Laksminarayanan K., Ben Shalom D., van Wassenhove V., Orbelo D., Houde J., Poeppel D. The effect of spectral manipulations on the identification of affective and linguistic prosody. Brain and Language. 2003;84:250-263.
Schirmer A., Alter K., Kotz S.A., Friederici A.D. Lateralization of prosody during language production: a lesion study. Brain and Language. 2001;76:1-17.
McNeely H.E., Parlow S.E. Complementarity of linguistic and prosodic processes in the intact brain. Brain and Language. 2001;79:473-481.
Kotz S.A., Meyer M., Alter K., Besson M., von Cramon D.Y., Friederici A.D. On the lateralization of emotional prosody: An event-related functional MR investigation. Brain and Language. 2003;86:366-376.
Osiejuk E. Nieafatyczne zaburzenia mowy w przypadkach uszkodzeń półkuli „niedominującej”. W: Herzyk A., Kądzielawa D. (Red.), Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej. UMCS, Lublin 1996;87-106.
Shah A.P., Baum S.R., Dwivedi V.D. Neural substrates of linguistic prosody: Evidence from syntactic disambiguation in the productions of brain-damaged patients. Brain and Language. 2006;96:78-89.
Pinto J.A., Corso R.J., Guilherme A.C.R., Pinho S.R., de Oliveira Nobrega M. Dysprosody nonassociated with neurological diseases – a case report. Journal of Voice. 2004;18(1):90-96.
Wong P.C.M. Hemispheric specialization of linguistic pitch patterns. Brain Research Bulletin. 2002;59(2):83-95.
Van Lancker Sidtis D., Pachana N., Cummings J.L., Sidtis J.J. Dysprosodic speech following basal ganglia insult: Toward a conceptual framework for the study of the cerebral representation of prosody. Brain and Language. 2006;97:135-153.
Pell M.D. Cerebral mechanisms for understanding emotional prosody in speech. Brain and Language. 2006;96:221-234.
Martin I., McDonald S. Weak coherence, no theory of mind, or executive dysfunction? Solving the puzzle of pragmatic language disorders. Brain and Language. 2003;85:451-466.
Ząbek M. Urazy czaszkowo-mózgowe. PZWL, Warszawa 1994.
Moskała M., Gościński J., Krupa M., Polak J., Mądroszkiewicz E., Gałka P., Śliwownik S. Pourazowe krwiaki śródmózgowe. Neurotraumatologia. 2000;1:8-31.
Śliwownik S., Kwiatkowski S., Krupa M., Traczewski W. Nieurazowy krwiak podtwardówkowy, jako problem multidyscyplinarny. Neurotraumatologia. 1998;1:38-40.
Yadav Y.R., Basoor A., Jain G., Nelson A. Expanding traumatic intracerebral contusion/hematoma. Neurology India. 2006;54(4):377-381.
Glińska H. Choroby nowotworowe. W: Janicki K. (Red.), Domowy poradnik medyczny. PZWL, Warszawa 1992;575-595.
Balmaceda C.M., Fine R.L. Glejaki. W: Kwieciński H., Kamińska A.M. (Red.), Neurologia Merrita. Urban & Partner, Wrocław 2004;320-335.
Bruce J., Balmaceda C.M., Stein B.M., Fetell M.R. Guzy okolicy szyszynki. W: Kwieciński H., Kamińska A.M. (Red.), Neurologia Merrita. Urban & Partner, Wrocław 2004;344-349.
Matsutani M. Guzy szyszynki. W: Ząbek M. (Red.), Zarys neurochirurgii. PZWL, Warszawa 1999;145-162.
Kunicki A. Oponiaki wewnątrzczaszkowe. PZWL, Warszawa 1990.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 399
Liczba cytowań: 0