The Praise of Self-Instruction in the 21st Century – against a Background of Selected Concepts of Self-Education in Poland during the Partitions and Interwar Period
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2020.005Słowa kluczowe
samouctwo, samotność, osobność, myślenie, wykształcenie samego siebie, wychowanie i kształcenieAbstrakt
Pochwała samouctwa w XXI wieku – na tle historycznych propozycji samokształceniowych w Polsce czasów zaborów i międzywojnia
W tekście autorka proponuje rozważyć dzisiejszy sens i znaczenie samouctwa – w powiązaniu z zagadnieniem osobności – na tle wybranych historycznych koncepcji samokształceniowych w Polsce. Osobność jako sposób istnienia człowieka jest dla autorki filozoficznym punktem wyjścia w rozważaniach nad edukacją i jej rolą w uczeniu myślenia wymagającego bycia ze sobą samym (u siebie). W związku z czym samouctwo prezentuje się jako adekwatny przykład ilustrujący możliwość doświadczania i uczenia się osobności jako sposobu bycia. W czasach zaborów samouctwo było hasłem popularnym postulowanym w gronie polskich intelektualistów zaangażowanych w działalność krzewiącą postawy obywatelskie i patriotyczne w kraju poddanym zaborczej wynaradawiającej polityce. W międzywojniu w dalszym ciągu koncepcje samouctwa były rozwijane z powodu wad w tworzonym oficjalnym systemie szkolnictwa. Autorka skupia uwagę na jednej z koncepcji, tworzonej przez Władysława M. Kozłowskiego. Sam Kozłowski oceniał swoją pracę na rzecz kształcenia się rodaków jako spełnianie obowiązku obywatelskiego i działanie na rzecz wolnej i demokratycznej Polski, która wymaga od swoich obywateli rozumu i samodzielności. Przywoływanie dziś koncepcji samouctwa pozwala widzieć ją jako potrzebne humanizujące dopełnienie szkoły w Polsce, balansującej między skrajnościami encyklopedyzmu i instrumentalizmu. Można z owej koncepcji wydobyć wiązkę argumentów na rzecz wykształcenia niesprowadzalnego do uzawodowienia a sprzyjającego kondycji ludzkiej jako vita activa.
Bibliografia
Alves, A. (2019). The German Tradition of Self-Cultivation (Bildung) and its Historical Meaning. Educação & Realidade, 44(2), 1-18.
Arendt, H. (1978). The Life of the Mind. The Groundbreaking Investigation on How We Think. San Diego, New York, London: A Harvest Book & Harcourt Inc.
Arendt, H. (1998). The Human Condition. Chicago: The University of Chicago Press.
deWitt, P. (2019). Smartphones took us solitude. Interview with Natalia Szostak. Gazeta Wyborcza, 01.19. http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,127763,24366252,smartfony-odebraly-nam-samotnosc.html [accessed: 24/03/2019].
Dewey, J. (1910). How We Think. New York, p. 210. http://www.gutenberg.org/files/37423/37423-h/37423-h.htm#CHAPTER_FIFTEEN [accessed: 05.04.2019].
Fichte, J. G. (2002). Powołanie człowieka, transl. A. Zieleńczyk. Kęty: Antyk Publishing House.
Ingarden, R. (1987). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Ingarden, R. (1989). Wykłady z etyki. Warszawa: PWN.
Kołłątaj, H. (1953). Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta III (1750-1764). Wrocław: Ossolineum.
Kozłowski, W. (1902). Z haseł umysłowości współczesnej. Kraków: Editorial Office of ‘Views on the World’.
Kozłowski, W. (1921). Szkic życia Locke’a i pozostałych dzieł (pp. I-XVIII). In J. Locke. O rozumie ludzkim. Warszawa.
Kozłowski, W. (1926). Precz z maturą!. Warszawa-Poznań: Authors’ Edition.
Kozłowski, W. (1927). Uzdrowienie szkoły średniej. Życie Wolne, 1(4).
Kozłowski, W. (1932). Co i jak czytać? Wykształcenie samego siebie i drogi do niego. Warszawa: Gebethner and Wolff.
Locke, J. (1856). An Essay concerning Human Understanding and a Treatise on the Conduct of the Understanding. Philadelphia: Hayes & Zell.
Nussbaum, M. (2010). Not for Profit. Why Democracy Needs the Humanities. Princeton: Princeton University Press.
Oakeshott, M. (1959). The Voice of Poetry in the Conversation of Mankind. London: Bowes & Bowes.
Postman, N. (2000). Building a Bridge to the 18th Century: How the Past Can Improve Our Future. New York: Vintage Books.
Tischner, J. (1984). The Spirit of Solidarity. Transl. M. B. Zaleski & B. Fiore. San Francisco: Harper & Row, Publishers.
Tischner, J. (2002). Myślenie według wartości. Kraków: Znak.
Tischner, J. (2008). Spotkanie. Wywiad A. Karoń z J. Tischnerem. Kraków: Znak.
Wrońska, K. (2012). Pedagogika klasycznego liberalizmu w dwugłosie John Locke i John Stuart Mill. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Paedagogia Christiana
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 620
Liczba cytowań: 0