Przebaczenie u osób religijnych w świetle badań nad uważnością

Abstrakt

Pomimo tego, że przebaczenie jest pojęciem, które stosunkowo niedawno pojawiło się w psychologii, badacze zgodnie definiują je jako: 1) przebaczenie decyzyjne – obdarowywanie przebaczeniem sprawcy bez eliminacji negatywnej emocjonalności (akt interpersonalny); 2) przebaczenie emocjonalne – przebaczenie, które obejmuje zmiany emocjonalne i motywacyjne wobec sprawcy cierpienia (predyspozycja intrapsychiczna). Przebaczenie jest szczególnie cenione w chrześcijaństwie oraz specyficznie rozumiane (odmienne niż dominujące w psychologii, psychoterapii czy u osób z ogólnej populacji). Według ludzi religijnych przebaczenie bowiem nie ma granic, żal nie jest konieczny do uzyskania przebaczenia, a za to konieczne jest pojednanie ze sprawcą. Sugeruje to, że przebaczenie może przynosić negatywne skutki oraz być niebezpieczne, szczególnie dla chrześcijan znajdujących się w abuzywnej sytuacji. U wielu bowiem z nich pojawiają się symptomy stresu pourazowego PTSD połączone z występowaniem nasilonego poczucia winy i wstydu na skutek przyjmowanych wierzeń religijnych (specyfika rozumienia pojęcia przebaczenia) oraz interpretacji dotyczącej współodpowiedzialności za negatywne wydarzenia („Jestem winny”, „Mój błąd”). W związku z tym proponuje się, że ważnymi elementami przebaczenia dla ludzi religijnych powinno być występowanie oznak przeproszenia, żalu, wyrzutów sumienia oraz pragnienia pojednania ze strony sprawcy oraz aby przebaczenie mogło się odbywać bez jakiejkolwiek interakcji ze sprawcą. W celu zapobieżenia negatywnym konsekwencjom przyjmowanej definicji przebaczenia, jaka występuje u ludzi religijnych, szczególnie korzystne mogą okazać się treningi uważności.