Psychologiczne koncepcje przebaczenia w relacjach międzyludzkich
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2016.009Słowa kluczowe
przebaczenie w psychologii, modele przebaczenia, pomiar przebaczenia, korelaty przebaczeniaAbstrakt
Przebaczenie ma długą historię rozważań na polu filozofii i teologii, zwłaszcza teologii chrześcijańskiej. W psychologii wzrost zainteresowania problematyką przebaczenia datuje się na koniec lat 80. XX wieku. Miało ono swoje źródło przede wszystkim w praktyce klinicznej. Psychologowie praktycy dostrzegli możliwość zastosowania przebaczenia w terapii osób skrzywdzonych, zwłaszcza ofiar nadużyć seksualnych, kazirodztwa i przemocy domowej. Badacze poczynili z kolei postępy w definiowaniu i pomiarze przebaczenia, a także w eksploracji jego predyktorów i funkcji w obszarze dobrostanu oraz jakości życia.
Celem prezentowanego artykułu jest ukazanie zjawiska przebaczenia w perspektywie psychologicznej. Część pierwsza zawiera przegląd definicji przebaczenia wypracowanych na obszarze psychoterapii, psychologii pastoralnej, psychologii społecznej i rozwojowej. Następnie przedstawiono psychologiczne modele przebaczenia oraz metody jego pomiaru. Ostatnia część zawiera omówienie niektórych rezultatów badań nad psychospołecznymi korelatami przebaczenia oraz jego związkiem ze wskaźnikami zdrowia psychicznego i dobrostanu.
Bibliografia
Ausburger, David W. Sztuka przebaczania. Warszawa: Vocatio, 1995.
Bartczuk, Rafał P. „Postawa religijna a gotowość do przebaczenia. Badania empiryczne”. Niepublikowana praca magisterska, Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1999.
Benson, Colleen K. „Forgiveness and the psychotherapeutic process”. Journal of psychology and Christianity 11 (1992): 76–81.
Droll, David M. „Forgiveness, Theory and research”. Niepublikowana rozprawa doktorska, Uniwersytet Nevady, 1984.
Enright, Robert D. The Human Study Development Group, „Counseling with the forgiveness triad: On forgiving, receiving forgiveness, and self-forgiveness”. Counseling & Values 40, 2 (1996): 107–126.
Enright, Robert D. „Piaget on the moral development of forgiveness: Identity or reciprocity?”. Human Development 37, 2 (1994): 63–80.
Enright, Robert D. „The moral development of forgiveness”. Handbook of moral behavior and development 1 (1991): 123–152.
Enright, Robert D. The Human Development Study Group, „The moral development of forgiveness”. W: Moral behavior and development, t. 1, red. William M. Kurtines, Jacob Gewirtz, 123–152. Hillsdale, NJ: Erlbaum, 1991.
Enright, Robert D., Catherine T. Coyle. „Researching the process model of forgiveness within psychological interventions”. W: Dimensions of forgiveness: Psychological research and theological perspectives, red. Everett L. Worthington jr, 139–161. Philadelphia–London: Templeton Foundation Press, 1998.
Enright, Robert D., Elizabeth A. Gassin, Ching‐Ru Wu. „Forgiveness: A developmental view”. Journal of Moral Education 21 (1992): 99–114.
Enright, Robert D., Maria JD Santos, Radhi Al-Mabuk. „The adolescent as forgiver”. Journal of adolescence 12, 1 (1989): 95–110.
Fitzgibbons, Richard P. „The cognitive and emotive uses of forgiveness in the treatment of anger”. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training 23, 4 (1986): 629–633.
Freedman, Suzanne R., Robert D. Enright. „Forgiveness as an intervention goal with incest survivors”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 64, 5 (1996): 983–992.
Freedman, Suzanne, Tiffany Zarifkar. „The Psychology of Interpersonal Forgiveness and Guidelines for Forgiveness Therapy: What Therapists Need to Know to Help Their Clients Forgive”. Spirituality in Clinical Practice, DOI: http://dx.doi.org/10.1037/scp0000087.
Gartner, John. „The capacity to forgive: An object relations perspective”. Journal of Religion and Health 27, 4 (1988): 313–320.
Gruszecka, Eufrozyna. „Trudności w wybaczaniu krzywd osobistych”. Nowiny Psychologiczne 1 (1996): 41–55.
Jacyniak, Aleksander, Zenomena Płużek. Świat ludzkich kryzysów. Kraków: WAM, 2006.
Kaminer, Debra, Dan J. Stein, Irene Mbanga, Nompumelelo Zungu-Dirwayi. „Forgiveness: Toward an integration of theoretical models”. Psychiatry 63,4 (2000): 344–357.
Kelly, George A. The psychology of personal constructs. New York: Norton, 1955.
Kohlberg, Lawrence. „Moral stage and moralization: The cognitive-developmental approach to socialization”. W: Moral development and behavior: Theory, research, and social issues, red. Thomas Lickona, 31–53. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1976.
Kohlberg, Lawrence. „The cognitive-developmental approach to moral education”. Phi Delta Kappan. A Special Issue on Moral Education 56, 10 (1975): 670–677.
Lapsley, James N. „Reconciliation, forgiveness, lost contracts”. Theology Today 23, 1 (1966): 44–59.
Lin, Wei Neng, Robert D. Enright, John S. Klatt. „A forgiveness intervention for Taiwanese young adults with insecure attachment”. Contemporary Family Therapy 35, 1 (2013): 105–120.
Linn, Dennis, Matthew Linn. Uzdrawianie ludzkich zranień poprzez pięć etapów przebaczenia. Kraków: Wydawnictwo M, 1993.
Martin, Arthur J. „A realistic theory of forgiveness”. W: The return to reason, red. John Wild, 313–332. Chicago: Henry Regnery, 1953.
McCullough, Michael E. „Forgiveness as human strength: Theory, measurement, and links to well-being”. Journal of Social and Clinical Psychology 19, 1 (2000): 43–55.
McCullough, Michael E., Charlotte van Oyen Witvliet. „The Psychology of Forgiveness”. W: Handbook of positive psychology, red. Charles R. Snyder, Shane J. Lopez, 446–458. New York, NY: Oxford University Press, 2002.
McCullough, Michael E., Chris K. Rachal, Steven J. Sandage, Everett R. Worthington, Susan Wade Brown, Terry L. Hight. „Interpersonal forgiving in close relationships: II. Theoretical elaboration and measurement”. Journal of Personality and Social Psychology 75, 6 (1998): 1586–1603.
McCullough, Michael E., Everett L. Worthington. „Models of interpersonal forgiveness and their applications to counseling: Review and critique”. Counseling and Values 39, 1 (1994): 2–14.
McCullough, Michael E., William T. Hoyt, Chris Rachal. „What we know (and need to know) about assessing forgiveness constructs”. W: Forgiveness: Theory, research, and practice, red. Michael E. McCullough, Kenneth I. Pargament, Carl E. Thoresen, 65–88. New York–London: The Guilford Press, 2000.
Mellibruda, Jerzy. Pułapka niewybaczonej krzywdy (Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości. Polskie Towarzystwo Psychologiczne, 1995).
Nelson, Michele K. „A new theory of forgiveness”. Niepublikowana rozprawa doktorska, Purdue University, 1992.
Ostrowska, Krystyna. Wokół rozwoju osobowości i systemu wartości. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, 1998.
Pettitt, Guy A. „Forgiveness: A teachable skill for creating and maintaining mental health”. New Zealand Medical Journal 100 (1987): 180–182.
Pingleton, Jared P. „The role and function of forgiveness in the psychotherapeutic process”. Journal of Psychology and Theology 17 (1989): 27–35.
Rokeach, Milton. The nature of human values. New York: Free press, 1973.
Smith, Michael. „The psychology of forgiveness”. The Month 14 (1981): 301–307.
Trainer, Mary F. „Forgiveness: Intrinsic, role-expected, expedient, in the context of divorce”. Niepublikowana rozprawa doktorska, Boston University, 1981.
Veenstra, Glenn. „Psychological Concepts of Forgiveness”. Journal of Psychology and Christianity 11 (1992): 160–169.
Woydyłło, Ewa. Aby wybaczyć. Warszawa: Akuracik, 1998.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 5135
Liczba cytowań: 0
