Poszukiwania sensu życia w rodzinie osoby doświadczającej przewlekłych chorób demencyjnych mózgu
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2015.036Słowa kluczowe
wartości i sens życia, rodzina, przewlekłe choroby demencyjne mózgu, opieka rodzinna, opieka duchowo-religijnaAbstrakt
Starość i niesamodzielność, jak również dramatyczne zmagania coraz większej liczby rodzin osób ciężko chorych o opiekę nad nimi w warunkach domowych, to problemy, o których mówi się za mało w naukach społecznych. Wzrost chorób demencyjnych prognozują demografowie zarówno w Polsce, jak i w Europie, a – ze względu na niejednorodność kliniczną w zakresie objawów i konieczność sprawowania opieki w domu – stanowią one szczególne wyzwanie dla opiekunów rodzinnych. Rodzina jest najczęściej głównym podmiotem zmagania się z długoletnią chorobą demencyjną jednego z jej członków. Poczucie odpowiedzialności za bliską osobę w toku sprawowanej opieki i przeżywanie jej emocjonalnego odchodzenia w inną rzeczywistość wpływają na poczucie sensu życia. Tego rodzaju doświadczenia prowadzą opiekunów do refleksji dotyczącej własnej egzystencji i sensu istnienia. Pojawiają się pytania egzystencjalne oraz duchowe, a często życie całej rodziny i poszczególnych osób zostaje trwale naznaczone znamieniem choroby demencyjnej bliskiego. Specyficzna sytuacja rodzinna, jaką jest współdziałanie z osobą z zaburzeniami poznawczymi i ograniczoną świadomością, prowadzi do nadawania nowych wartości opiece i własnemu życiu. Rozważania o tych zmianach w systemie rodzinnym oraz świecie wartości zostaną podjęte w świetle nowych ról rodzinnych i społecznych we wspólnotach rodzinnych dotkniętych chorobą demencyjną. W rozważaniach na gruncie filozofii wybrani klasycy filozofii egzystencjalnej i personalizmu będą przewodnikami w poszukiwaniu wartości i metawartości oraz próbach zrozumienia sensu życia wobec doświadczenia chorób demencyjnych w rodzinie. Badacze i praktycy nauk społecznych, a szczególnie pedagogiki opiekuńczej i pracy socjalnej, potrzebują dalszych badań i praktycznych narzędzi, by pomóc w poszukiwaniu sensu życia w rodzinach dotkniętych chorobą demencyjną jednego z ich członków oraz praktycznego wspierania opiekunów rodzinnych.
Bibliografia
Adamski, Franciszek. Rodzina, wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2002.
Agli, Océane, Nathalie Bailly. „Spirituality and religion in older adults with dementia: a systematic review”. International Psychogeriatrics 5 (2015): 715–725.
Barcikowska, Maria. Rozpoznawanie i leczenie otępień. Rekomendacje Interdyscyplinarnej Grupy Ekspertów Rozpoznawania i Leczenia Otępień. Lublin: Igero, 2006.
Benedykt XVI. Encyklika Spe Salvi. Watykan: Libreria Editrice Vaticana, 2007.
Biernat, Tomasz. „Czy istnieje rodzina ponowoczesna?”. Pedagogia Christiana 2 (2014): 183–195.
Biernat, Tomasz. „O przemianach definicji rodziny i ich konsekwencjach”. Społeczeństwo i Rodzina 18 (2009): 28–40.
Blackburn, Simon. Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Książka i Wiedza, 1997.
Blog: opiekanadseniorami.blogspot.com, redakcja bloga: Karolina Kramkowska.
Bocheński, Józef Maria. Podręcznik mądrości tego świata. Kraków: Wydawnictwo Philed, 1992.
Bocheński, Józef Maria. Sens życia i inne eseje. Kraków: Wydawnictwo Philed, 1993.
Bradshaw, John. Zrozumieć rodzinę. Warszawa: IPZiT, PTP, 1994.
Dolata, Marek. „Sens życia jako problem etyki”. W: Etyka i sens życia, red. Dorota Probucka, 59–68. Kraków: WNUP, 2011.
Elzenberg, Henryk. Z filozofii kultury. Kraków: Znak, 1991.
Gabrylewicz, Tomasz. „Konsekwencje zdrowotne i społeczne łagodnych zaburzeń poznawczych”. W: Choroby otępienne. Teoria i praktyka, red. Jerzy Leszek, 365–373. Wrocław: Continuo, 2003.
Główny Urząd Statystyczny. Wyznania religijne i stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009–2011. Warszawa: GUS, 2013.
Grochmal-Bach, Bożena. Cierpienie osób z otępieniem typu Alzheimera. Kraków: WAM, 2007.
Horowski, Jarosław. „Pedagogiczne implikacje analiz Józefa Marii Bocheńskiego”. W: Filozofia wychowania w praktyce pedagogicznej, red. Anna Szudra Barszcz, Sławomir Sztobryn, 143–167. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.
Jakubiec, Sebastian. Mediacje, jako metoda pracy z rodziną. Kraków: WSFP Ignatianum, 2011.
Janowicz, Anna, Piotr Krakowiak. Zdrowa rozmowa. Sztuka komunikacji w opiece u kresu życia. Gdańsk: Via Medica, 2014.
Janowicz, Anna. „Rola opiekunów nieformalnych w opiece u kresu życia. Przyczynek do badań w ramach projektu European Palliative Care Academy (EUPCA)”. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2 (2014): 161–167.
Kłoszewska, Iwona. „Rola opiekuna chorych z otępieniem”. Polski Przegląd Neurologiczny 2 (2007): 105–109.
Kołakowski, Leszek. Światopogląd i życie codzienne. Warszawa: PIW, 1975.
Kotarbiński, Tadeusz. Medytacje o życiu godziwym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966.
Krakowiak, Piotr. „Duchowo-religijna troska o ciężko i przewlekle chorą osobę”. W: Przewlekle chory w domu, red. Piotr Krakowiak, Dominik Krzyżanowski, 347– 369. Gdańsk: Via Mediaca, 2011.
Krakowiak, Piotr. „Zadania duszpasterzy i ich współpracowników w duchowo-religijnej opiece u kresu życia”. W: Edukacja terapeutyczna w hospicjum, red. Małgorzata Fopka-Kowalczyk, Teresa Łącka, 113–146. Toruń: Stowarzyszenie Hospicjum „Światło”, 2013.
Krakowiak, Piotr. Strata, osierocenie i żałoba. Poradnik dla pomagających i dla osób w żałobie. Gdańsk: Via Medica, 2007.
Krakowiak, Piotr. Wolontariat w opiece u kresu życia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
Krakowiak, Piotr. Zdążyć z prawdą. O sztuce komunikacji w hospicjum. Gdańsk: Via Medica, 2009.
Lis-Turlejska, Maria. „Zdarzenia traumatyczne – sposoby definiowania, pomiar i rozpo-wszechnienie”. W: Konsekwencje psychiczne traumy, red. Jan Strelau, Bogdan Za-wadzki, 15–35. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2009.
Łydka, Władysław. „Religia”. W: Słownik teologiczny, red. Andrzej Zuberbier, 198–205. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1989.
Norkowski, Jacek. Człowiek umiera tylko raz. Warszawa: Wydawnictwo Thaurus, 2013.
Oleś, Piotr. Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 2003.
Ostrowska, Urszula. „Aksjologiczne podstawy wychowania”. W: Pedagogika: podstawy nauk o wychowaniu, t. 1, red. Bogusław Śliwerski, 391–415 Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2006.
Pangrazzi Arnaldo. Vivere il tramonto. Paure, bisogni e speranze dinanzi alla morte. Tento: Erickson, 2006.
Rzecznik Praw Obywatelskich. Sytuacja osób chorych na chorobę Alzheimera w Polsce, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Sytuacja%20os%C3%B3b%20chorych%20na%20chorob%C4%99%20Alzheimera%20w%20Polsce%20Raport%20RPO.pdf [dostęp: 12.2015 r.].
Skrzypińska, Katarzyna. „Dokąd zmierzam – duchowość jako wymiar osobowości”. Roczniki Psychologiczne 1 (2008), 39–57.
Tedeschi, Richard, Lawrence Calhoun. „Podejście kliniczne do wzrostu po doświadcze-niach traumatycznych”. W: Psychologia pozytywna w praktyce, red. Alex Lindley, 230–248. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
Tedeschi, Richard, Lawrence Calhoun. „The Post-Traumatic Growth Inventory: Measuring the positive legacy of trauma”. Trauma Stress 9 (1996): 455–471.
Terelak, Jan. „Przeciążenie jako źródło stresu”. W: Psychologia stresu, red. Jan Terelak, 190–194. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza BRANTA, 2001.
Tyszka, Zbigniew. „Rodzina w świecie współczesnym – jej znaczenie dla jednostki i społeczeństwa”. W: Pedagogika społeczna, red. Tadeusz Pilch, Irena Lepalczyk, 137–154. Warszawa: Żak, 1995.
Tyszka, Zbigniew. Socjologia rodziny. Warszawa: PWN, 1974.
World Health Organization, Alzheimer’s Disease International. Dementia – a public health priority. Genewa: World Health Organization, 2012.
Ziemska, Maria. Rodzina a osobowość. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979.
Zisook, Sidnay, Katherine Shear. „Grief and bereavement: what psychiatrists need to know”. World Psychiatry 8 (2009): 67–74.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 632
Liczba cytowań: 0