Paradygmatyczne przemiany poglądów Jana Władysława Dawida. Od pozytywizmu po mistycyzm
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2025.009Słowa kluczowe
Jan Władysław Dawid, pozytywizm, mistykaAbstrakt
Pozytywizm i ścisłe patrzenie na metodę – zawsze i wszędzie – czy też miłość dusz ludzkich? Współpraca z wielkimi ówczesnego świata w zakresie psychologii doświadczalnej oraz wyznania o pragnieniu religijnego doświadczenia zaświatów. Uczestnik seansów spirytystycznych i zapalony antyklerykał. Kim był Jan Władysław Dawid, z którego dorobku współcześni pedagodzy wciąż czerpią garściami? Biografie niewielu mistrzów odzwierciedlają tak odległe paradygmaty, które znajdują swoje odbicie w twórczości naukowej. Określany jako uczony bez katedry, pozostawił po sobie kilkaset publikacji, po które pedagodzy sięgają do dziś. Wcześnie ukierunkowane poglądy w duchu pozytywizmu pod koniec życia, za sprawą tragicznej śmierci żony, zmieniają się w doświadczenia mistyczne. Badacze jego biografii i dorobku spierają się, czy droga owych przemian paradygmatycznych była ciągła, czy też nastąpiła gwałtowna zmiana. Artykuł przedstawia tę drogę, która nie jest ukazywana w toku kształcenia studentów. Tymczasem, aby właściwie zrozumieć studiowaną literaturę, konieczne jest poznanie jej twórcy.
Bibliografia
Breiter, E. (1932). J. Wł. Dawid w Krakowie. Wiadomości Literackie, 9(17), 2.
Bułat, W. i Sarnecki, T. (1963). J. Wł. Dawid 1859–1914. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Cywiński, B. (1985). Rodowody niepokornych. Paryż: Editions Spotkania.
Dawid, J. W. (1886). O zarazie moralnej. Studium psychologiczno-społeczne. Warszawa: Księgarnia A. Gruszeckiego.
Dawid, J. W. (1892). Nauka o rzeczach. Rys jej historycznego rozwoju, podstawy psychologiczne, metoda oraz wzory lekcyj. Warszawa: Wydawnictwo „Przeglądu Pedagogicznego”.
Dawid, J. W. (1911). O intuicji w filozofii Bergsona. Kraków: Drukarnia Literacka pod zarządem L. K. Górskiego.
Dawid, J. W. (1913). O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce. Kraków: Drukarnia Literacka.
Dawid, J. W. (1929). O samokształceniu moralnem. Współczucie. Z wykładów i pism profesora Jana Władysława Dawida. Łódź: Bibljoteka „Mocy”.
Dawid, J. W. (1933). Psychologia religii. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Dawid, J. W. (1935). Ostatnie myśli i wyznania. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Dawid, J. W. (1946). O duszy nauczycielstwa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Denelówna, Z. (1935). Twórczość pedagogiczna Jana Władysława Dawida. Warszawa: Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne.
Guba, E. (1990). The Alternative Paradigm Dialog. W: E. Guba (red.), The Paradigm Dialog (s. 17–30). Newbury Park, CA: Sage.
Kujawska, J. (1959). Jan Władysław Dawid w polskiej literaturze psychologiczno-pedagogicznej. Roczniki Filozoficzne, 7(4), 21–49.
Leżańska, W. (2015). Jan Władysław Dawid w obszarze pedagogiki i psychologii Nowego Wychowania. W: S. Walasek i K. Gandecka (red.), Recepcja myśli pedagogicznej Jana Władysława Dawida w XIX i XX wieku (s. 43–55). Wrocław: Wydawnictwo ATUT.
Lukrec, H. (1933). Jan Władysław Dawid 1859–1914. W: J. Wł. Dawid, Psychologia religii (s. 5–32). Warszawa: Nasza Księgarnia.
Łuczewski, M. i Bednarz-Łuczewska, P. (2010). Analiza dokumentów zastanych. W: D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe, t. 2: Metody i narzędzia (s. 163–188). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Masterman, M. (1970). The Nature of the Paradigm. W: I. Laktos i A. Musgrave (red.), Criticism and the Growth of Knowledge: Proceeding of the International Colloquium of Science (s. 59–89). Cambridge: Cambridge University Press.
Michalska, I. (2014). Jan Władysław Dawid [1859–1914]. Życie, główne kierunki pracy naukowej i związki z „Ruchem Pedagogicznym”. Ruch Pedagogiczny, 85(3), 7–13.
Miękina-Pindur, J. (2011). Między scjentyzmem a spirytyzmem. Diarystyczna transpozycja wrażeń w autobiografii Juliana Ochorowicza pt. Z dziennika psychologa: wrażenia, uwagi i spostrzeżenia w ciągu dziesięciu lat spisane. Konteksty Kultury, 7(1), 165–192.
Motak, D. (2010). Religia – religijność – duchowość. Przemiany zjawiska i ewolucja pojęcia. Studia Religiologica, 43, 201–218.
Muszyńska, A. (2017). Nieodkryte karty z życia Jadwigi Szczawińskiej. Biografistyka Pedagogiczna, 1(2), 83–97. https://doi.org/10.36578/BP.2017.02.06.
Nowak, M. (2020). Mistyka Jana Władysława Dawida – zerwanie czy ciągłość? Karto-Teka Gdańska, 7(2), 11–36.
Okoń, W. (1980). Dawid. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Orbik, Z. (2023). Krytyka poznania intelektualnego w filozofii Henri Bergsona. W: XII Polski Zjazd Filozoficzny. Pobrano 7 marca 2024 z: https://www.zjazdfilozoficzny.uni.lodz.pl/fileadmin/Wydzialy/Wydzial_FilozoficznoHistoryczny/Konferencje/Zjazd_Filozoficzny/ORBIK.pdf.
Simmel, G. (1989). Der Konflikt der modernen Kultur. W: H. J. Helle (red.), Gesammelte Schriften zur Religionssoziologie (s. 172–176). Berlin: Duncker& Humblot.
Stachura-Lupa, R. (2018). Zrozumieć pozytywizm. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 24, 621–627. https://doi.org/10.31648/hip.2638.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 95
Liczba cytowań: 0
