Zaufanie jako filar społecznej podmiotowości. Przyczynek do debaty o uczeniu się i edukacji obywatelskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2024.007Słowa kluczowe
kapitał społeczny, zaufanie, uczenie się, edukacja obywatelska, sieci społeczneAbstrakt
W artykule poruszono problematykę dotyczącą kapitału społecznego, w szczególności jego kluczowego komponentu, jakim jest zaufanie. Celem artykułu jest wyeksponowanie roli zaufania w procesach społecznego uczenia się w aspekcie jednostkowym i zbiorowym. Wgląd w badania nad zaufaniem społecznym w Unii Europejskiej oraz RFN, jako jednym z jej krajów członkowskich, uwypukla znaczenie zaufania społecznego, które może zadać kłam nieufności, konformizmowi, dystansowi społecznemu, alienacji, dezintegracji społecznej i wielu innym jeszcze negatywnym trendom współczesności, zagrażającym demokracji. Wnioski wieńczące tekst podkreślają znaczenie dobrej diagnozy kontekstu społecznego, lokalnych uwarunkowań oraz indywidualnych i zbiorowych interesów, bez której budowanie kapitału społecznego w jego różnych wymiarach nie zaowocuje wzrostem podmiotowości społecznej, a wręcz przeciwnie, zaogni wzajemną nieufność, pasywizm, manipulacje i inne dysfunkcje społeczne.
Bibliografia
Becker, H. i Krüger, Th. (2018). Weiterbildung und Politik. W: R. Tippelt i A. von Hippel (red.), Handbuch Erwachsenenbildung/Weiterbildung (t. 2, s. 913–930). Wiesbaden: Springer VS.
Beierlein, C., Kemper, C. J., Kovaleva, A. i Rammstedt, B. (2012). Kurzskala zur Messung des zwischenmenschlichen Vertrauens. Die Kurzskala Interpersonales Vertrauen (KUSIV3). Working Papers 2012I22 Gesis. Pobrano 16 listopada 2023 z: https://www.gesis.org/fileadmin/kurzskalen/working_papers/KUSIV3_Workingpaper.pdf.
Bertelsmann Stiftung (red.). (2014). Gesellschaftlicher Zusammenhalt in Deutschland. Radar gesellschaftlicher Zusammenhalt – messen was verbindet. Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
Bertelsmann Stiftung (red.). (2018). Vom Unbehagen an der Vielfalt. Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
Bertelsmann Stiftung (red.). (2019). Schwindendes Vertrauen in Politik und Parteien: Eine Gefahr für den gesellschaftlichen Zusammenhalt? Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
Bertelsmann Stiftung (red.). (2020). Gesellschaftlicher Zusammenhalt in Deutschland 2020. Eine Herausforderung für uns alle. Ergebnisse einer repräsentativen Bevölkerungsstudie. Güthersloh: Bertelsmann Stiftung.
Besnard, P. (1988). Problematyka animacji społeczno-kulturalnej. W: M. Debesse i G. Mialaret (red.), Rozprawy o wychowaniu, przeł. Z. Zakrzewska (t. 2, s. 341–376). Warszawa: PWN.
Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. W: J. Richardson (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (s. 241–258). New York: Greenwood Press.
Coleman, J. S. (1990). Foundations of Social Theory. Cambridge: Harvard University Press.
Cremer, H. (2024). Je länger wir schweigen, desto mehr Mut werden wir brauchen. Wie gefährlich die ARD wirklich ist. Berlin: Berlin Verlag.
Denz, H. F., Polak, R., Zuba, R. i Zulehner, P. M. (2000). Die Konfliktgesellschaft. Wertewandel in Österreich 1990–2000. Wien: Czernin Verlag.
EU. (2014). Report on the Public Arts and Cultural Institutions in the Promotion of Cultural Diversity and Intercultural Dialogue. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
EU. (2017). How Culture and the Arts Can Promote Intercultural Dialogue in the Context of the Migratory and Refugee Crisis. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
EU. (2019). From Social Inclusion to Social Cohesion. The Role of Culture Policy. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Glatz, C. i Eder, A. (2020). Patterns of Trust and Subjective Well-Being Across Europe: New Insights from Repeated Cross-Sectional Analyses Based on the European Social Survey 2002–2016. Social Indicators Research, 148, 417–439.
Gudmundsson, G. i Mikiewicz, P. (2011). Koncepcja kapitału społecznego i jej możliwe użycie w badaniach porównawczych zmierzających do wsparcia reform edukacyjnych. W: P. Mikiewicz (red.), Kapitał społeczny i edukacja. Badanie porównawcze pomiędzy Polską i Islandią. Raport podsumowujący (s. 12–31). Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
Hafeneger, B. (2019). Politische Bildung. W: R. Tippelt i B. Schmidt-Hertha (red.), Handbuch Bildungsforschung (t. 2, s. 1111–1132). Wiesbaden: Springer VS.
Ipsos. (2022). Interpersonal Trust across the World. A 30-Country Global Advisor Survey. Pobrano 22 stycznia 2024 z: https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/documents/2022-03/Global%20Advisor%20-%20Interpersonal%20
Trust%202022%20-%20Graphic%20Report_1.pdf.
Jütte, W. (2002). Soziales Netzwerk Weiterbildung. Analyse lokaler Institutionenlandschaften. Bielefeld: W. Bertelsmann Verlag.
KE. (2022). Eurobarometer-Umfrage: Vertrauen der EU-Bürgerinnen und Bürger in die EU wächst, nachdrückliche Unterstützung für Ukraine-Kurs. Pobrano 14 lutego 2023 z: https://germany.representation.ec.europa.eu/news/ eurobarometer-umfrage-vertrauen-der-eu-burgerinnen-und-burger-die-euwachst-nachdruckliche-2022-09-06_de.
Kurantowicz, E. (2007). O uczących się społecznościach. Wybrane praktyki edukacyjne ludzi dorosłych. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP.
Kurantowicz, E. i Nizińska, A. (2012). Trajektorie uczenia się w instytucjach kształcenia ustawicznego. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Kymlicka, W. (2001). Politics in the Vernacular: Nationalism, Multiculturalism and Citizenship. London: Oxford University Press.
Lehmann, T. (2019). Zusammen sind wir schwach. Pobrano 14 stycznia 2024 z: https://www.spiegel.de/politik/deutschland/thueringen-sachsen-und-brandenburg-was-die-landtagswahlen-gebracht-haben-a-1296301.html.
Lippl, B. (2007). Sozialkapital und politische Partizipation in Europa. W: A. Franzen i M. Freitag (red.), Sozialkapital. Grundlagen und Anwendungen. Sonderheft 47 der Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie (s. 420–459). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Martin, I. i Shaw, M. (2006). Developing the Community Dimension of Learning. W: A. Fragoso, E. Lucio-Villegas i E. Kurantowicz (red.), Human Development and Adult Learning. Faro: Universidade do Algarve.
McLaughlin, T. H. (1992). Citizenship, Diversity and Education: A Philosophical Perspective. Journal of Moral Education, 21(3), 229–242.
Mikiewicz, P. (2005). Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Mikiewicz, P. (2011). Edukacja i kapitał społeczny – przyczynek do badań związków funkcjonowania miasta i szkoły. Forum Socjologiczne, 2, 73–88.
Mikiewicz, P. (2014). Kapitał społeczny i edukacja. Perspektywy teoretyczne i aplikacje empiryczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mikiewicz, P. (2021). Social Capital and Education – An Attempt to Synthesize Conceptualization Arising from Various Theoretical Origins. Cogent Education, 8(1), 1–15. https://doi.org/10.1080/2331186X.2021.1907956.
Moosbrugger, R., Bacher, J., Kupfer, A. i Prandner, D. (2019). Bildungsarmut und politische Teilhabe. W: G. Quenzel i K. Hurrelmann (red.), Handbuch Bildungsarmut (s. 555–582). Wiesbaden: Springer VS.
Morrone, A., Tontoranelli, N. i Ranuzzi, G. (2009). How Good is Trust. Measuring Trust and its Role for the Progress of Societies. OECD Statistic Working Papers 2009/3. Pobrano 27 czerwca 2024 z: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/220633873086.pdf?expires=1719508733&id=id&accname=guest&checksum=732EBBA1D2A977C124906F98F87CB8A2.
Negt, O. (2010). Der politische Mensch. Demokratie als Lebensform. Göttingen:
Steidl Verlag.
Payer, H. (2008). Die Kunst des Netzwerkens. W: S. Bauer-Wolf, H. Payer i G. Scheer (red.), Erfolgreich durch Netzwerkkompetenz. Handbuch für Regionalentwicklung (s. 23–46). Wien: Springer Verlag.
Przybylska, E. i Wajsprych, D. (2019). Współczesne dyskursy o edukacji kulturowej w Polsce i w Niemczech. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Przybylska, E. i Wajsprych, D. (2020). Identification of Cultural Practices among Young Adults: A Context-Sensitive Analysis. Studia Warmińskie, 57, 57–73.
Putnam, R. D. (1993). Making Democracy Work. Princeton: Princeton University Press.
Putnam, R. D. (2008). Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przeł. P. Sadura i S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Rosenberg, M. (1956). Misanthropy and Political Ideology. American Sociological Review, 21(6), 690–695.
Rosenberg, M. (1957). Misanthropy and Attitudes toward International Affairs. Journal of Conflict Resolution, 1(4), 340–345.
Rotter, J. B. (1967). A New Scale for the Measurement of Interpersonal Trust. Journal of Personality, 35, 651–665.
Sander, W. (2004). Politik in der Schule. Kleine Geschichte der politischen Bildung in Deutschland. Marburg: Schüren.
Sander, W. (2009). Was ist politische Bildung? Pobrano 14 lutego 2024 z: https://
www.bpb.de/lernen/kulturelle-bildung/59935/was-ist-politische-bildung/.
Schaller, F. (2020). Die Politik der Bildungsarmut. Schul- und Bildungspolitik in Deutschland seit PISA. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft.
Sztompka, P. (2016). Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tippelt, R. (2005). Pädagogische Netzwerkarbeit und interorganisationales Kompetenzmanagement – Anmerkungen zur innovativen Praxis am Beispiel lernender Regionen und Metropolen. W: M. Göhlich, C. Hopf i I. Sausele (red.), Pädagogische Organisationsforschung (s. 233–245). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 174
Liczba cytowań: 0
