Nieobecność młodych opiekunów w polskim prawie
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2023.017Słowa kluczowe
młodzi opiekunowie, prawa dziecka, opieka, polskie prawodawstwoAbstrakt
W artykule dokonano analizy aktów prawnych poświęconych problematyce dziecka i rodziny w kontekście szeroko poruszanego na arenie międzynarodowej zagadnienia młodych opiekunów. Postawione pytania odnoszą się przede wszystkim do kwestii praw dziecka, ich ochrony, tematu opieki i odpowiedzialności rodzicielskiej, a także problemów doświadczanych przez rodzinę. W artykule podjęto próbę wykazania istotnej luki badawczej i legislacyjnej w odniesieniu do sytuacji dzieci podejmujących zadania opiekuńcze w rodzinie. Analiza ukazuje jednokierunkowy charakter opieki postrzeganej w polskim ustawodawstwie. Nie przewiduje się innych
mechanizmów czy sytuacji, które mogą mieć miejsce w rodzinie, co sprawia, że młodzi opiekunowie pozostają niezauważalni.
Bibliografia
Aldridge, J. & Becker, S. (1993). Punishing Children for Caring: The Hidden Cost of Young Carers. Children & Society, 7, 376–387.
Alfonzo, L. F., Singh, A., Disney, G., Ervin, J. & King, T. (2022). Mental health of young carers: a systematic review. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 7, 1–14. https://doi.org/10.1007/s00127-022-02333-8.
Barnardo’s. (2017). Still hidden, still ignored. Retrieved August 16, 2023, from: https://b.barnardos.org.uk/get_involved/campaign/stillhidden.htm.
Becker, F. & Becker, S. (2008). Young Adult Carers in the UK: Experiences, Needs and Services for Carers Aged 16–24. London: The Princess Royal Trust for Carers.
Becker, S. (2000). Young Carers. In M. Davies (Ed.), The Blackwell Encyclopedia (p. 378). New Jersey: Wiley-Blackwell.
Becker, S., Dearden, C. & Aldridge, J. (2000). Young carers in the UK: research, policy and practice. Research, Policy and Planning, 8(2), 13–22.
Becker, S., Dearden, C. & Aldridge, J. (2001). Children’s labour of love? Young carers ancare work. In P. Mizen, C. Pole & A. Bolton (Eds.), Hidden Hands: International Perspectives on Children’s Work and Labour (pp. 70–87). Brighton Falmer Press.
Becker, S. & Sempik, J. (2019). Young adult carers: The impact of caring on health and education. Children & Society, 33, 377–386. https://doi.org/10.1111/chso.12310.
Blyth, E., Saleem, T. & Scott, M. (1995). Kirklees Young Carers Project, July 1995–July 1996. Report to Kirklees Metropolitan Council. Huddersfield: University of Huddersfield.
Brown, G. & Kerrigan, N. (2018). Who cares for the carer? Exploring the role of advocacy in supporting young carers. Coventry: Coventry University.
Cass, B., Smyth, C., Hill, T., Blaxland, M. & Hamilton, M. (2009). Young carers in Australia: Understanding the advantages and disadvantages of their care giving. FaHCSIA Social Policy Research Paper No. 38. Social Policy Research Centre, Australian Government. Retrieved August 16, 2023, from: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1703262.
Cheesbrough, S., Harding, C., Webster, H., Taylor, L. & Aldridge, J. (2017). The lives of young carers in England Omnibus survey report. London, UK: Department for Education.
Children’s Society. (2013). Hidden from view: The experiences of young carers in England. London: The Children’s Society.
Children’s Society. (2020).Young Carers. Retrieved August 12, 2023, from: https:// www.childrenssociety.org.uk/what-we-do/helping-children/young-carers.
Chojnacka, B. (2021). Doświadczenie parentyfikacji. Perspektywa biograficzna. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Chojnacka, B. (2022). Przekraczanie granic subsystemowych w rodzinie – analiza doświadczeń młodych opiekunów (young carers) w kontekście praw dziecka. Paedagogia Christiana, 2(50), 143–164. https://doi.org/10.12775/PCh.2022.018.
Chojnacka, B. & Iwański, R. (2022). Young Carers and Parentification – Between Support and Responsibility: Involving the Child in the Functioning of the Family. Journal of Family Issues, 43(11), 2910–2932. https://doi.org/10.1177/0192513X211038072.
Cree, V. E. (2003). Worries and problems of young carers: issues for mental health. Child and Family Social Work, 8, 301–309.
Dearden, C. & Becker, S. (1998). Young Carers in the United Kingdom: A Profile. London: Carers National Association.
Dearden, C. & Becker, S. (2004). Young Carers in the UK: The 2004 Report. London: Carers UK. Retrieved August 16, 2023, from: https://repository.lboro.ac.uk/articles/online_resource/Young_carers_in_the_UK_the_2004_report_/9470903.
Department of Health. (2014).Care and support statutory guidance: Issued under the Care Act 2014, par. 16.67–68. HMSO.
Early, L. D., Cushway, D. & Cassidy, T. (2006). Perceived Stress in Young Carers: Development of a Measure. Journal of Child and Family Studies, 15(2), 169–180.https://doi.org/10.1177/1359104502007002005.
East, P. L. (2010). Children’s Provision of Family Caregiving: Benefit or Burden? Child Development Perspectives, 4, 55–61. https://doi.org/10.1111/j.1750-8606.2009.00118.x.
Fleming, W. M. (2003). Family Systems Theory. In J. J. Ponzetti Jr. (Ed.), International Encyclopedia of Marriage and Family (pp. 625–629). New York: Macmillan Reference USA.
Frank, J. (1995). Couldn’t Care More. A Study of Young Carres and their Families. London: The Children’s Society.
Gajewska, G. (2009). Pedagogika opiekuńcza. Elementy metodyki. Zielona Góra: PEKW Gaja.
Gowen, S. M., Hart, C. S., Sehmar, P. & Wigfield, A. (2022). ‘It takes a lot of brain space’: Understanding young carers’ lives in England and the implications for policy and practice to reduce inappropriate and excessive care work. Children & Society, 36, 118–136. https://doi.org/10.1111/chso.12488.
Grzegorzewska, I. (2011). Dorastanie w rodzinach z problemem alkoholowym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Haugland, B. S. M., Hysing, M. & Sivertsen, B. (2022). Study progress, recreational activities, and loneliness in young adult carers: a national student survey. BMC Psychology, 43, 10. https://doi.org/10.1186/s40359-022-00760-5.
Janicka, I. & Liberska, H. (2017). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Järkestig-Berggren, U., Bergman, A.-S., Eriksson, M. & Priebe, G. (2019). Young carers in Sweden – A pilot study of care activities, view of caring, and psychological The Absence of Young Carers in the Polish Legislation 229 well-being. Child & Family Social Work, 24, 292–300. https://doi.org/10.1111/cfs.12614.
Joseph, S., Kendall, S., Toher, D., Sempik, J., Holland, J. & Becker, S. (2019). Young carers in England: Findings from the 2018 BBC survey on the prevalence and nature of caring among young people.Child: Care, Health and Development, 45(4), 606–612. https://doi.org/10.1111/cch.12674.
Kavanaugh, M. S., Stamatopoulos, V., Cohen, D. & Zhang, L. (2016). Unacknowledged Caregivers: A Scoping Review of Research on Caregiving Youth in the United States. Adolescent Research Review, 1(1), 29–49. https://doi.org/10.1007/s40894-015-0015-7.
Kim, H. & Rose, K. M. (2014). Concept analysis of family homeostasis.Journal of Advanced Nursing, 70(11), 2450–2468. https://doi.org/10.1111/jan.12496.
Kolankiewicz, M. (2006). Zapiski o instytucjonalnej opiece nad dziećmi. Dziecko Krzywdzone, 5(4), 6–35.
Kuperminc, G. P., Jurkovic, G. J. & Casey, S. (2009). Relation of filial responsibility to the personal and social adjustment of Latino adolescents from immigrant families.Journal of Family Psychology, 23(1), 14–22. https://doi.org/10.1037/a0014064.
Kusztal, J. (2021). Zasada dobra dziecka w polskim systemie opieki nad dzieckiem. Studia Paedagogica Ignatiana, 2, 87–104. https://doi.org/10.12775/SPI.2021.2.005.
Leu, A. & Becker, S. (2017). A cross-national and comparative classification of in-country awareness and policy responses to ‘young carers.’ Journal of Youth Studies, 20(6), 750–762. https://doi.org/10.1080/13676261.2016.1260698.
Leu, A., Guggiari, E., Phelps, D., Magnusson, L., Nap, H. H., Hoefman, R., Lewis, F., Santini, S., Socci, M., Boccaletti, L., Hlebec, V., Rakar, T., Hudobivnik, T. & Hanson, E. (2021). Cross-national Analysis of Legislation, Policy and Service Frameworks for Adolescent Young Carers in Europe. Journal of Youth Studies, 25(9), 1215–1235. https://doi.org/10.1080/13676261.2021.1948514.
Leu, A., Pascal Berger, F. M., Heino, M., Nap, H. H., Untas, A., Boccaletti, L., Lewis, F., Phelps, D. & Becker, S. (2023). The 2021 Crossnational and Comparative Classification of In-Country Awareness and Policy Responses to ‘Young Carers.’ Journal of Youth Studies, 26(5), 619–636. https://doi.org/10.1080/13676261.2022.2027899.
Levy, J. (2018). Demokracja zaczyna się tam, gdzie prawa dziecka. In M. Michalak (Ed.), Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro – perspektywa korczakowska, vol. 2 (pp. 321–333). Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Liberska, H. (2017). Rozwój rodziny i rozwój w rodzinie. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny (pp. 221–240). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lloyd, K. (2013). Happiness and Well-Being of Young Carers: Extent, Nature and Correlates of Caring Among 10 and 11 Year Old School Children. Journal of Happiness Studies, 14(1), 67–80. https://doi.org/10.1007/s10902-011-9316-0.
Łopatkiewicz, A. (2022). Odpowiedzialność zamiast władzy? Analiza argumentów za i przeciw modyfikacji terminu władza rodzicielska w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2, 3–20. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.7743.
McAndrew, S., Warne, T., Fallon, D. & Moran, P. (2012). Young, gifted, and caring: A project narrative of young carers, their mental health, and getting them involved in education, research and practice.International Journal of Mental Health Nursing, 21, 12–19. https://doi.org/10.1111/j.1447-0349.2011.00762.x.
Metzing, S., Ostermann, T., Robens, S. & Galatsch, M. (2020). The prevalence of young carers – a standardised survey amongst school students (KiFam-study). Scandinavian Journal of Caring Sciences, 34, 501–513. https://doi.org/10.1111/scs.12754.
Michalak, M. (2018). O prawa dziecka trzeba walczyć – korczakowskie idee pedagogiczne z perspektywy Rzecznika Praw Dziecka. In M. Michalak (Ed.), Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro – pespektywa korczakowska, vol. 1 (pp. 31–84). Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Miller, I. W., Ryan, Ch. E., Keitner, G. I., Bishop, D. S. & Epstein, N. B. (2000). The McMaster Approach to Families: theory, assessment, treatment and research. Journal of Family Therapy, 22(2), 168–189.
Moore, T. (2005). Reading between the lines: Talking to children and young people about their experiences of young caring. Canberra: Youth Coalition of the ACT.
Moore, T., McArthur, M. & Morrow, R. (2009). Attendance, achievement and participation: Young carers’ experiences of school in Australia.Australian Journal of Education, 53(1), 5–18. https://doi.org/10.1177/000494410905300102.
Nagl-Cupal, M., Daniel, M., Koller, M. M. & Mayer, H. (2014). Prevalence and effects of caregiving on children.Journal of Advanced Nursing, 70(10), 2314–2325. https://doi.org/10.1111/jan.12388.
Nordenfors, M., Melander, C. & Daneback, K. (2014).Unga omsorgsgivare i Sverige [Young Carers in Sweden]. Kalmar: Nationellt kompetenscentrum anhöriga.
Office for National Statistics. (2011). Personal Communication. Retrieved August, 10, 2023, from: https://www.ons.gov.uk/census/2011census.
Sempik, J., & Becker, S. (2014).Young adult carers and employment. London: Carers Trust. Retrieved August 1, 2023, from: https://carers.org/downloads/resources-pdfs/young-adult-carers-and-employment.pdf.
Simon, C. & Slatcher, C. (2011). Young carers. InnovAiT, 4(8), 458–463. https://doi.org/10.1093/innovait/inr040.
The Absence of Young Carers in the Polish Legislation 231
Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Świętochowski, W. (2017). Rodzina w ujęciu systemowym. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny (pp. 21–45). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
The 2001 Census of Population (2001). Retrieved August 9, 2023, from: https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5a7b8bceed915d4147621147/whitepap.pdf.
The 2014 Care Act. (2014). Retrieved August 9, 2023, from: https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2014/23/contents/enacted.
The Act on the Ombudsman for Children’s Rights [Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka] (Dz.U. 2000 nr 6, poz. 69 z późn. zm.). Retrieved August 9, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20000060069.
The Children and Families Act (2014). Retrieved August 9, 2023, from: https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2014/6/contents/enacted.
The Constitution of the Polish Republic [Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.] (Dz.U. 1997 nr 78, poz. 483). Retrieved August 12, 2023, from: https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm.
The Convention on the Rights of the Child [Konwencja o prawach dziecka z dn. 20 listopada 1989 r.] (Dz.U. 1991 nr 120, poz. 526). Retrieved August 12, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19911200526.
The Education Law [Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe] (Dz.U. 2017 poz. 59 z późn. zm.). Retrieved August 10, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20170000059.
The Education System Act [Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty] (Dz.U. 1991 nr 95, poz. 425 z późn. zm.). Retrieved August 9, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19910950425.
The Family and Guardianship Code [Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy] (Dz.U. 1964 nr 9, poz. 59 z późn. zm.). Retrieved August 9, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059.
The Family Support and Foster Care Act [Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej] (Dz.U. 2011 nr 149, poz. 887 z późn. zm.). Retrieved August 9, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20111490887.
The Law on the prevention of domestic violence [Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej] (Dz.U. 2005 nr 180, poz. 1493 z późn. zm.). Retrieved August 9, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20051801493.
The Regulation of the Ministry of Education on the rules for organising and providing psychological and pedagogical assistance in public kindergartens [Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach] (Dz.U. 2022 poz. 1594
z późn. zm.). Retrieved August 9, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001594.
The Social Welfare Act [Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej] (Dz.U. 2004 nr 64, poz. 593 z późn. zm.). Retrieved August 8, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20040640593.
The Support and Rehabilitation of Juveniles Act [Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich] (Dz.U. 2022 poz. 1700 z późn. zm.). Retrieved August 10, 2023, from: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001700.
Thomas, N., Stainton, T., Jackson, S., Cheung, W. Y., Doubtfire, S. & Webb, A. (2003). ‘Your friends don’t understand’: Invisibility and unmet need in the lives of ‘young carers.’ Child & Family Social Work, 8, 35–46. https://doi.org/10.1046/j.1365-2206.2003.00266.x.
Tipper, J. (2012).Young Carers in Canada. The Hidden Costs and Benefits of Young Caregiving. Ottawa: The Vanier Insitute of the Family. Retrieved August 9, 2023, from: https://vanierinstitute.ca/wp-content/uploads/2015/12/CFT_2012-07-00_EN.pdf.
Underdown, A. (2002). ‘I’m growing up too fast’: messages from young carers. Children & Society, 16, 57–60. https://doi.org/10.1002/chi.699.
Vizard, P., Obolenskaya, P. & Burchardt, T. (2019). Child Poverty Amongst Young Carers in the UK: Prevalence and Trends in the Wake of the Financial Crisis, Economic Downturn and Onset of Austerity.Child Indicators Research, 12, 1831–1854. https://doi.org/10.1007/s12187-018-9608-6.
Warren, D. & Edwards, B. (2017). Young carers. In LSAC Annual Statistical Report 2016. Australian Institute of Family Studies (pp. 85–118). Melbourne: AIFS.
Warren, J. (2007). Young carers: Conventional or exaggerated levels of involvement in domestic and caring tasks? Children & Society, 21, 136–146. https://doi.org/10.1111/j.1099-0860.2006.00038.x.
Warren, J. (2008). Young carers: still ‘hidden’ after all these years? Research, Policy and Planning, 26(1), 45–56.
Waters, J. (2018).Young Carers & Young Adult Carers. Factsheet. Kingston Clinical Commissioning Group.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 272
Liczba cytowań: 0
