Trójpodmiotowy model relacji wychowawczej
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2022.013Słowa kluczowe
wychowanie, relacja wychowawcza, modele, teoria wychowania, antropologia pedagogicznaAbstrakt
Relacja wychowawcy z wychowankiem odgrywa zasadniczą rolę w optymalnym kształceniu młodego człowieka. Dlatego od jej rozumienia i struktury zależny jest sam proces wychowania oraz jego efektywność. W artykule zasygnalizowano dwa dotychczasowe, podstawowe modele relacji wychowawczej (jednopodmiotowy i dwupodmiotowy) oraz zaproponowano model trójpodmiotowy. Jego prezentacja była zasadniczym celem artykułu. Na podstawie badania źródeł oraz własnych ustaleń przyjęto, że w proponowanym modelu relacji wychowawczej można wyróżnić następujące podmioty: 1) zewnętrzny wychowawca „Ty”, czyli wychowawca w jego tradycyjnym rozumieniu; 2) „Ja-wołające”, czyli zinterioryzowany w wychowanku normatywny obraz samego siebie; oraz 3) „Ja (po)wołane”, czyli wychowanek „tu i teraz” obecny ze wszystkimi kontekstami (biologicznymi, psychicznymi, kulturowymi, duchowymi oraz historycznymi i przyszłościowymi), które doprowadziły go do „tu i teraz”. Przyjmuje się, że ten szczególny dialog dokonujący się w przestrzeni wewnętrznego świata wychowanka ma zdecydowanie największe znaczenie wychowawcze, stąd też w modelu trójpodmiotowym wyeksponowano znaczenie wewnętrznej relacji wychowawczej.
Bibliografia
Ablewicz, K. (2007). Antropologiczna podstawa wychowania, czyli sytuacja wychowawcza jako szczególne spotkanie dwóch osób. In A. Hajduk & J. Mółka (eds.), Pedagogika wiary: książka dedykowana księdzu profesorowi Zbigniewowi Markowi w 60. rocznicę urodzin i 35. rocznicę kapłaństwa (pp. 27–44). Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna “Ignatianum” & Wydawnictwo WAM.
Arystoteles (1990). Kategorie. In Arystoteles, Dzieła wszystkie (pp. 32–63). Warszawa: PWN.
Arystoteles (2008). Etyka nikomachejska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Arystoteles (2010). Polityka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Böhm, W. (2007). Zur Pädagogik Marian Heitgers – einige Einführende Gedanken. In M. Heitger (ed.), Bildung als Selbstbestimmung (pp. 7–18). Paderborn: Schöningh.
Braun, K. (2017). Prospołeczny wymiar działalności Edmunda Bojanowskiego. Roczniki Pedagogiczne, 9(45), 155–165.
Braunmühl, E. von (1975).Antipädagogik: Studien zur Abschaffung der Erziehung. Weinheim–Basel: Beltz.
Dawid, J. W. (2002). O duszy nauczycielstwa. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Domagała-Zyśk, E. (ed.) (2020).Zdalne uczenie się i nauczanie a specjalne potrzeby edukacyjne. Z doświadczeń pandemii COVID-19. Lublin: Wydawnictwo Episteme.
Duma, T. (2017).Metafizyka relacji. U podstaw rozumienia relacji bytowych. Lublin: Wydawnictwo KUL, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Dziaczkowska, L. (2012). Z dyskusji o istocie, potrzebie i granicach podmiotowości uczestników rzeczywistości wychowawczej. Paedagogia Christiana, 29(1), 31–48.
Fontana, U. (2002). Relacja sekretem wszelkiego wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Górska, L. (2008).Podmiot i podmiotowość w wychowaniu. Studium w perspektywie poznawczej pedagogiki integralnej. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Gutek, G. L. (2007). Filozofia dla pedagogów. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hałas, E. (2007). Herbert Blumer – socjolog negocjowanego ładu w społeczeństwie demokratycznym. In H. Blumer, Interakcjonizm symboliczny: perspektywa i metoda (pp. VII–XX). Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS.”
Heidegger, M. (1978). Metaphysische Anfangsgründe der Logik im Ausgang von Leibniz. Frankfurt am Main: Klostermann.
Herzog, W. (2001). In Beziehung zu sich selbst. Relationales Denken in der Pädagogik. Schweizerische Zeitschrift für Bildungswissenschaften, 3, 529–545.
Jaeger, W. (1962). Paideia, vol. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Jeziorański, M. (2022). Relacja wychowawcza. Rozumienie, modele, propozycja. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kalka, K. (1997). Bytowa struktura relacji osobowych. In W. Wołoszyn, Aksjodeontologiczne aspekty relacji osobowych w procesach edukacyjnych (pp. 171–175). Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy.
Kot, S. (2010).Historia wychowania, vol. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kotłowski, K. (1964). Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
Krąpiec, M. (2007). Relacja. In A. Maryniarczyk (ed.), Powszechna encyklopedia filozofii, vol. 8 (pp. 712–716). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kron, F. W. (1971).Theorie des erzieherischen Verhältnisses. Bad Heilbrunn/Obb: Klinkhardt.
Kunowski, S. (2004).Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Magier, P. (2010). Koncepcja pedagogiki klasycznej.Roczniki Pedagogiczne, 2(38), 41–52.
Magier, P. (2017). Pedagogiczne podstawy wychowania. In M. Marczewski, R. Gawrych, D. Opozda, T. Sakowicz, & P. Skrzydlewski (ed.), Pedagogika rodziny: podejście systemowe, vol. 2: Wychowanie rodzinne (pp. 131–148). Gdańsk: Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna.
März, F. (1965). Einführung in die Pädagogik. Sechs Kapitel zur Orientierung in der pädagogischen Wirklichkeit. München: Kösel-Verlag.
Milerski, B. & Śliwerski, B. (eds.) (2000). Leksykon PWN. Pedagogika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nohl, H. (1988). Die pädagogische Bewegung in Deutschland und ihre Theorie. Frankfurt am Main: Klostermann.
Nowak, M. (1999). Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Nowak, M. (2005). Pedagogika personalistyczna. In Z. Kwieciński & B. Śliwerski (eds.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, vol. 1 (pp. 232–347). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nowak, M. (2008). Teorie i koncepcje wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Ostrowska, U. (2006). Relacje interpersonalne w edukacji. In T. Pilch (ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, vol. 5 (pp. 179–193). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie “Żak.”
Pindar (1987).Ody zwycięskie: olimpijskie, pytyjskie, nemejskie, istmijskie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Platon (1995). Protagoras. In S. Wołoszyn (ed.), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, vol. 1 (pp. 29–37). Kielce: Strzelec.
Pyżalski, J. (2020a). Czy możliwe jest budowanie relacji w edukacji zdalnej? Meritum, 58(3), 7–12.
Pyżalski, J. (red.) (2020b).Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Warszawa: EduAkcja.
Reber, A. S. & Reber, E. S. (2000). Słownik psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe “Scholar.”
Rousseau, J. J. (1995). Emil, czyli o wychowaniu. In S. Wołoszyn (ed.), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, vol. 1 (pp. 467–483). Kielce: Strzelec.
Schoenebeck, H. von (2009). Antypedagogika w dialogu. Kraków: Impuls.
Schütz, A. (2012).O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy “Nomos.”
Twardowski, K. (1992).Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. R. Jadczak (ed.). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 243
Liczba cytowań: 0