Przebaczenie w judaizmie. W perspektywie rytuału święta Jom Kippur
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2016.003Słowa kluczowe
judaizm, świątynia jerozolimska, synagoga, antropologia rabinicznaAbstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie głównych elementów idei przebaczenia, jaka ukształtowała się przez wieki w judaizmie, i powiązanie jej z rytuałem święta Jom Kippur. Autor omawia kolejno: (1) etymologię hebrajską nazwy Jom Kippur, (2) wskazuje na biblijne przekazy dotyczące tego święta, (3) określa czas jego obchodów, (4) opisuje świątynne rytuały z nim związane oraz omawia ich znaczenie, (5) przedstawia rabiniczną tradycję o Dniu Przebaczenia zawartą w talmudycznym traktacie Joma oraz w komentarzach do niego, a zwłaszcza kształtowaną pod jego wpływem duchowość wyznawcy judaizmu, (6) ukazuje w zarysie synagogalną liturgię Jom Kippur i ją interpretuje oraz (7) syntetycznie rekonstruuje w oparciu o zebrany materiał samą ideę przebaczenia w judaizmie okresu drugiej świątyni i judaizmu rabinicznego.Bibliografia
Apokryfy Starego Testamentu, red. Ryszard Rubinkiewicz. Warszawa: Vocatio, 2016.
Bielecki, Stanisław. „Starotestamentalne kalendarze”. W: Życie religijne w Biblii, red. Gabriel Witaszek, 267–285. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999.
Cohen, Abraham. Talmud. Syntetyczny wykład na temat Talmudu i nauk rabinów dotyczących religii, etyki i prawodawstwa, tłum. Regina Gromadzka. Warszawa: Cyklady, 1995.
Giblet, Jean, Marc-François Lacan. „Przebaczenie”. W: Słownik teologii biblijnej, red. Xavier Léon-Dufour, tłum. i oprac. Kazimierz Romaniuk, 799–800. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1973.
Herr, Moshe David. „Yoma”. W: Encyclopaedia Judaica, vol. 21, 381–382. Jerusalem [i in.]: Keter Publishing Hous, 2007.
Jasiński, Andrzej, Wojciech Zyzak. „Przebaczenie”. W: Encyklopedia katolicka, t. 16, 603–605. Lublin: TN KUL Jana Pawła II, 2012.
Jastrow, Marcus. A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi and Midrashic Literature. Jeruszalaim, 1990.
Jędrzejewski, Sylwester. „Jom Kippur – próba znalezienia genezy”. Seminare 25 (2008): 95–107.
„Joma. Dzień (Pojednania)”, tłum. I. Bracławska. W: Miszna. Moed (Święto), red. Roman Marcinkowski, 147–166. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014.
Józef Flawiusz. Dawne dzieje Izraela, tłum. Eugeniusz Dąbrowski. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha, 1962.
Kameraz-Kos, Ninel. Święta i obyczaje żydowskie. Warszawa: Cyklady, 1997.
Kondracki, Andrzej. „Pochodzenie i szczególny charakter rytuału ofiarniczego Izraela”. W: Życie religijne w Biblii, red. Gabriel Witaszek, 205–223. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999.
Łach, Stanisław. „Sens wyrazu kipper”. W: Księga kapłańska. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy, oprac. Stanisław Łach, 291–299. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1970.
Milgrom, Jacob. „Kipper”. W: Encyclopaedia Judaica, vol. 12, 180–183. Jerusalem [i in.]: Keter Publishing Hous, 2007.
Münich, Maciej. „Azazel – nowe interpretacje”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 55 (2002): 89–108.
Neusner, Jacob. Introduction to Rabbinic Literature. New York [i in.]: Doubleday, 1994.
Novum Testamentum Graece. Ed. Nestle-Aland. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2012.
Pilarczyk, Krzysztof. „Hebrajskie teksty literackie w liturgii synagogalnej”. Studia Judaica 1 (1998): 50–65.
Pilarczyk, Krzysztof. „Liturgia synagogalna – pochodzenie, struktura i rozwój”. W: Liturgia i przepowiadanie, red. Wiesław Przyczyna, 9–30. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010.
Pilarczyk, Krzysztof. „Rabinizacja judaizmu we wczesnym okresie pobiblijnym”. W: Pan moim światłem: księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Jerzego Chmiela w 65. rocznicę urodzin, red. Waldemar Chrostowski, 286–304. Warszawa: Vocatio, 2000.
Pilarczyk, Krzysztof. Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali: wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2009.
Roux, Georges. Mezopotamia, tłum. Beata Kowalska, Jolanta Kozłowska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1998.
Sifra. An Analitical Translation, 1–3 vols, red. Jacob Neusner. Atlanta 1988.
Sifre to Numbers. An American Translation, red. Jacob Neusner, William Scott Green. Atlanta: Scholars Press for Brown Judaic Studies, 1986.
Sifre. A Tannaitic Commentary on the Book of Deutoronomy, tłum. Reuven Hammer. New Haven, Yale University Press: 1986.
Szisza Sidre Miszna, ed. Ch. Albeck. Jeruszalaim: 2008.
Szymik, Stefan. „Żydowskie święta późniejsze”. W: Życie religijne w Biblii, red. Gabriel Witaszek, 331–345. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999.
Talmud. CD-Rom. Ed. Logos. 1996.
Tora, Newiim u-Ketuwim. Biblia Hebraica Stuttgartensia, ed. quinta emendata opera A. Schenker. Stuttgart: Deutsche Bibelgeselschaft, 1997.
Tronina, Antoni. „Kapłańska wizja świątyni pochodzenie rytuału Jom Kippur”, w: Księga Kapłańska. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, oprac. Antoni Tronina, 241–242. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2008.
Unterman, Alan. „Forgiveness”. W: Encyclopaedia Judaica, vol. 7, 127–129. Jerusalem [i in.]: Keter Publishing Hous, 2007.
Unterman, Alan. Żydzi. Wiara i życie, przeł. Janusz Zabierowski. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 2015.
Vaux, Roland de. Instytucje Starego Testamentu, tłum. Tadeusz Brzegowy. Poznań: Pallottinum, 2004.
Vries, Salomon Philip de. Obrzędy i symbole Żydów, tłum. Andrzej Borowski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1999.
Zawiszewski, Edward. „Dzień Pojednania według przekazów biblijnych”. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 12/1 (1965): 11–21.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 3065
Liczba cytowań: 0
