Between Monolectical and Dialectical Philosophy of Loneliness and Communitiveness
DOI:
https://doi.org/10.12775/Pch.2020.017Słowa kluczowe
samotność, osamotnienie, wspólnotowość, filozofia, dyskurs monoseologiczny, monolektyka, dialektykaAbstrakt
Między monolektyczną a dialektyczną filozofią samotności i wspólnotowości
Powszechnie wiadomo, że może mniej samotność, a więcej osamotnienie zasługuje na wyraźną i zdecydowaną krytykę, podczas gdy wspólnotowość jest oceniana w sposób jednoznacznie pozytywny. Przekłada się to na niekwestionowane preferowanie idei, uczuć, motywów i czynów, które mają charakter i przeznaczenie wspólnotowe. Z drugiej strony, osamotnienie uznawane jest za przyczynę naszego bólu, cierpienia, lęków, smutku i straszliwej rozpaczy. Wynika z tego, że naszą kluczową ambicją, potrzebą i celem powinno być unikanie i zapobieganie za wszelką cenę każdej formie samotności lub osamotnienia w naszym życiu prywatnym i społecznym. Jednak, jak wiadomo, powoduje to wiele dalszych – nie tylko teoretycznych, ale niestety również praktycznych – problemów, z którymi muszą się zmierzyć niektórzy badacze i zwykli ludzie. Ten rodzaj jednostronnej i jednoznacznej interpretacji zarówno samotności, jak i wspólnotowości, zwykłem nazywać „monolektyczną”. W moim przedłożeniu zamierzam wykazać, że „monolektyka” wspólnotowości lub samotności/osamotnienia jest niewystarczająca dla możliwie obiektywnego i pełnego obrazu obu tych fenomenów. W konsekwencji będę argumentował, że dyskurs monoseologiczny jest w stanie go uzyskać i rozwijać się jedynie poprzez odwołanie się do dialektycznej metody wyjaśniania. Podstawową tezą, a równocześnie przekonaniem, wyrażonym na gruncie dialektyki samotności i wspólnotowości, jest to, że samotność i wspólnotowość wcale nie występują w izolacji, lecz wzajemnie się uzupełniają. Z tego stwierdzenia wynika praktyczny wniosek, zgodnie z którym każdy z nas powinien przeplatać w swoim życiu okresy wspólnotowości epizodami samotności.
Bibliografia
Aristotle (1964). Polityka z dodaniem Pseudo-Arystotelesowej ekonomiki [Politics, and the Pseudo-Aristotelian Economics]. Transl. L. Piotrowicz. Warsaw: PWN.
Bauman, Z. (2008). Wspólnota. W poszukiwaniu bezpieczeństwa w niepewnym świecie [Community. Seeking Safety in an Insecure World]. Transl. J. Margański. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bloch, E. (1972). Naturrecht und menschliche Würde [Natural Law and Human Dignity]. Berlin: Suhrkamp Verlag KG.
Bowlby, J. (2007). Przywiązanie [Attachment]. Transl. M. Polaszewska-Nicke. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Domeracki, P. (2014). Miłość i samotność – konfrontacje [Love and Loneliness – Confrontations]. Filozofia Chrześcijańska, 11, 43–68.
Dziamski, S. (1996). Wykłady z nauki o moralności [Lectures on Morality]. Poznań: Institute of History, Adam Mickiewicz University.
Elzenberg, H. (2005). Ideał zbawienia na gruncie etyki czystej [The Ideal of Salvation on the Basis of Pure Ethics]. In: idem, Wartość i człowiek. Rozprawy z humanistyki i filozofii [Value and Man. Discourses on Humanities and Philosophy] (pp. 211–231). Toruń: The Nicolaus Copernicus University Press.
Elzenberg, H. (2017). Zbawienie i ideał w moim ujęciu [Salvation and Perfection in my View]. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 26(4), 25–43.
Fromm, E. (1999). Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki [Man for Himself. An Inquiry into the Psychology of Ethics]. Transl. R. Saciuk. Warsaw–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goffman, E. (2005). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości [Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity]. Transl. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Glinkowski, W. (2017). Spór meliorysty z soterykiem, czyli homo ethicus według H. Elzenberga [Dispute Between a Meliorist and a Soteric, or Homo Ethicus according to H. Elzenberg]. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 26(4), 217–226.
Kierkegaard, S. (1982). Choroba na śmierć [Sickness unto death]. In: idem, Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć [Fear and Frembling. Sickness unto Death]. Transl. J. Iwaszkiewicz. Warsaw: PWN.
Legodzińska, M. (2006). Soteryzm Henryka Elzenberga. Zbawienie jako wyzwolenie? [Soterism by Henrik Elzenberg. Salvation as Liberation?]. Doctoral thesis written under the direction of prof. Józef Kosian. 25.10.2006.
MacIntyre A. (2012). Krótka historia etyki. Filozofia moralności od czasów Homera do XX wieku [A Short History of Ethics: A History of Moral Philosophy from the Homeric Age to the Twentieth Century]. Transl. A. Chmielewski. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mayer, H. (2005). Odmieńcy [Outsiders]. Transl. A. Kryczyńska. Warsaw: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Pascal, B. (2003). Myśli [Thoughts], as arranged by L. Brunschvicg. Transl. T. Boy-Żeleński. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Rousseau, J.-J. (1955). Emil czyli o wychowaniu [Emile, or on Education]. Vol. 2. Transl. E. Zieliński. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Rousseau, J.-J. (1956). Rozprawa o nierówności [Discourse on Inequality]. In: idem, Trzy rozprawy z filozofii społecznej [Three Discourses on Social Philosophy]. Transl. H. Elzenberg. Warsaw: PWN.
Ruppert, F. (2012). Symbioza i autonomia. Trauma symbiotyczna i miłość bez uwikłań [Symbiosis and Autonomy: Symbiotic Trauma and Love Beyond Entanglements]. Transl. Z. Mazurczak. Warsaw: Wydawnictwo Czarna Owca.
Schopenhauer, A. (2000). Aforyzmy o mądrości życia [Aphorisms on the Wisdom of Life]. Transl. J. Garewicz. Warsaw: „Czytelnik”.
Seneca, L. A. (1963). O pokoju ducha [Of peace of mind], XIV 2. In: idem, Dialogi [Dialogues] (pp. 497–545). Transl. L. Joachimowicz. Warsaw: Instytut Wydawniczy Pax.
Skowroński, K. (1998). Soteryzm Henryka Elzenberga [Soterism by Henrik Elzenberg]. In M. Żarowski (Ed.), Filozofia XXXII. Studia z filozofii (pp. 21-30). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Suchodolski, B. (1967). Rozwój nowożytnej filozofii człowieka [The Development of Modern Philosophy of Man]. Warsaw: PWN.
Środa, M. (2017). Meliorysta i soteryk. O autocentryzmie etycznym Henryka Elzenberga [Meliorist and Soteric. On Henry Elzenberg’s Ethical Self-centredness]. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 26(4), 203–215.
Tillich, P. (2004). Teologia systematyczna [Systematic Theology]. Vol. 2. Transl. J. Marzęcki. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.
Tokarska-Bakir, J. (2005). Et(n)ologia piętna. Wstęp do wydania polskiego [Eth(n)ology of Stigma]. In: E. Goffman, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości [Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity] (pp. 7–26). Transl. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Todorov, T. (2003). Ogród niedoskonały. Myśl humanistyczna we Francji [Imperfect Garden. Humanist Thought in France]. Transl. H. Abramowicz, J. M. Kłoczowski. Warsaw: „Czytelnik”.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Paedagogia Christiana

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 813
Liczba cytowań: 0