Paradigmatic Transformations in the Views of Jan Władysław Dawid: From Positivism to Mysticism
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2025.009Keywords
Jan Władysław Dawid, positivism, mysticismAbstract
Positivism and a strict approach to method – always and everywhere – or love of human souls? He was a collaborator with leading figures in experimental psychology, confessed a desire for a religious experience of the afterlife, and was a participant in spiritualist séances and an avid anti-cleric. Who was Jan Władysław Dawid, whose achievements contemporary educators still draw from? The biographies of few masters reflect such distant paradigms that are reflected in scientific work. Described as a scholar without a chair, he left behind several hundred publications that educators still use today. His early views in the spirit of positivism, at the end of his life, due to the tragic death of his wife, turn into mystical experiences. Researchers of his biography and achievements argue whether the path of these paradigmatic changes was continuous or whether there was a sudden change. The article presents this path, which is not shown in the course of students’ education. Meanwhile, in order to properly understand the literature being studied, it is necessary to know its creator.
References
Breiter, E. (1932). J. Wł. Dawid w Krakowie. Wiadomości Literackie, 9(17), 2.
Bułat, W. i Sarnecki, T. (1963). J. Wł. Dawid 1859–1914. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Cywiński, B. (1985). Rodowody niepokornych. Paryż: Editions Spotkania.
Dawid, J. W. (1886). O zarazie moralnej. Studium psychologiczno-społeczne. Warszawa: Księgarnia A. Gruszeckiego.
Dawid, J. W. (1892). Nauka o rzeczach. Rys jej historycznego rozwoju, podstawy psychologiczne, metoda oraz wzory lekcyj. Warszawa: Wydawnictwo „Przeglądu Pedagogicznego”.
Dawid, J. W. (1911). O intuicji w filozofii Bergsona. Kraków: Drukarnia Literacka pod zarządem L. K. Górskiego.
Dawid, J. W. (1913). O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce. Kraków: Drukarnia Literacka.
Dawid, J. W. (1929). O samokształceniu moralnem. Współczucie. Z wykładów i pism profesora Jana Władysława Dawida. Łódź: Bibljoteka „Mocy”.
Dawid, J. W. (1933). Psychologia religii. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Dawid, J. W. (1935). Ostatnie myśli i wyznania. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Dawid, J. W. (1946). O duszy nauczycielstwa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Denelówna, Z. (1935). Twórczość pedagogiczna Jana Władysława Dawida. Warszawa: Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne.
Guba, E. (1990). The Alternative Paradigm Dialog. W: E. Guba (red.), The Paradigm Dialog (s. 17–30). Newbury Park, CA: Sage.
Kujawska, J. (1959). Jan Władysław Dawid w polskiej literaturze psychologiczno-pedagogicznej. Roczniki Filozoficzne, 7(4), 21–49.
Leżańska, W. (2015). Jan Władysław Dawid w obszarze pedagogiki i psychologii Nowego Wychowania. W: S. Walasek i K. Gandecka (red.), Recepcja myśli pedagogicznej Jana Władysława Dawida w XIX i XX wieku (s. 43–55). Wrocław: Wydawnictwo ATUT.
Lukrec, H. (1933). Jan Władysław Dawid 1859–1914. W: J. Wł. Dawid, Psychologia religii (s. 5–32). Warszawa: Nasza Księgarnia.
Łuczewski, M. i Bednarz-Łuczewska, P. (2010). Analiza dokumentów zastanych. W: D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe, t. 2: Metody i narzędzia (s. 163–188). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Masterman, M. (1970). The Nature of the Paradigm. W: I. Laktos i A. Musgrave (red.), Criticism and the Growth of Knowledge: Proceeding of the International Colloquium of Science (s. 59–89). Cambridge: Cambridge University Press.
Michalska, I. (2014). Jan Władysław Dawid [1859–1914]. Życie, główne kierunki pracy naukowej i związki z „Ruchem Pedagogicznym”. Ruch Pedagogiczny, 85(3), 7–13.
Miękina-Pindur, J. (2011). Między scjentyzmem a spirytyzmem. Diarystyczna transpozycja wrażeń w autobiografii Juliana Ochorowicza pt. Z dziennika psychologa: wrażenia, uwagi i spostrzeżenia w ciągu dziesięciu lat spisane. Konteksty Kultury, 7(1), 165–192.
Motak, D. (2010). Religia – religijność – duchowość. Przemiany zjawiska i ewolucja pojęcia. Studia Religiologica, 43, 201–218.
Muszyńska, A. (2017). Nieodkryte karty z życia Jadwigi Szczawińskiej. Biografistyka Pedagogiczna, 1(2), 83–97. https://doi.org/10.36578/BP.2017.02.06.
Nowak, M. (2020). Mistyka Jana Władysława Dawida – zerwanie czy ciągłość? Karto-Teka Gdańska, 7(2), 11–36.
Okoń, W. (1980). Dawid. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Orbik, Z. (2023). Krytyka poznania intelektualnego w filozofii Henri Bergsona. W: XII Polski Zjazd Filozoficzny. Pobrano 7 marca 2024 z: https://www.zjazdfilozoficzny.uni.lodz.pl/fileadmin/Wydzialy/Wydzial_FilozoficznoHistoryczny/Konferencje/Zjazd_Filozoficzny/ORBIK.pdf.
Simmel, G. (1989). Der Konflikt der modernen Kultur. W: H. J. Helle (red.), Gesammelte Schriften zur Religionssoziologie (s. 172–176). Berlin: Duncker& Humblot.
Stachura-Lupa, R. (2018). Zrozumieć pozytywizm. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 24, 621–627. https://doi.org/10.31648/hip.2638.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 88
Number of citations: 0
