Dlaczego spopielarnia, a nie krematorium. O innowacjach alternatywnych inaczej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2011.037Słowa kluczowe
innowacja, zapożyczenie, neosemantyzm, neologizm słowotwórczy, funkcja perswazyjnaAbstrakt
The article presents considerations on the function and nature of alternative innovations. They allow different description of reality, associated with different pragmatic connotations of words or with distancing from the already existing cultural patterns. The new name focuses on the characteristics desired by language users that are indicated either in the word-formation basis (e.g. spopielić ‘to incinerate’), or in the associations related to the primary meaning of the word (e.g. adopcja ‘adoption’, senior ‘senior’) or the typical connectivity (e.g. senior rodu ‘family senior’). Some examples can be considered contemporary euphemisms, because they help avoid the taboos associated with the prohibition of using unpleasant, incorrect or undesirable words. Their persuasive function is though equally important: influencing the assessment of things and phenomena described and the change of people’s attitudes (the fight using names is particularly evident in discussions about spalarnia‘incinerator’ and krematorium ‘crematory’, or about being a person with no partner: osoba samotna ‘lonely person’, stary kawaler ‘confirmed bachelor’, stara panna ‘old maid’, singiel, singielka ‘single person’). Such forms were created not only to give a choice (existence of alternative), but most of all to intentionally replace the existing words or connections, e.g. in many contexts, the expression osoba niepełnosprawna ‘disabled person’ has replaced the words kaleka or inwalida ‘crippled person'.
Bibliografia
Borsowa I., Pędich W., Piot rowski J., Różn iato wski T., Rudnicki S. (red.), 1986, Encyklopedia seniora, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Burkacka I., 2010, O sufiksach -ni(a) i -eri(a) w funkcji wykładników nazw miejsc, LingVaria, nr 1(9), s. 31–38.
Chaciński B., 2003, Wypasiony słownik najmłodszej polszczyzny, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Dąbrowska A., 1993, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), Przegląd Humanistyczny 4, s. 115–129.
Fabiś A. (red.), 2005, Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii, Sosnowiec: wydawnictwo Humanitas.
Grabias S., 1981, O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Jasik A., 2009, Tabuizowanie tematu śmierci i realiów z nią związanych w różnych kręgach środowiskowych Opolszczyzny, w: A. Dąbrowska (red.), Język a kultura, t. 21, Tabu w języku i kulturze, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 175–194.
Jaszewska D., 2006, Single, W Drodze, nr 3 (391), www.mateusz.pl [dostęp 5.05.2011].
Karwato wska M., Szpyra-Koz łowska J., 2005, Lingwistyka płci: ona i on w języku polskim, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kopaliński W., 1995, Encyklopedia „drugiej płci”, Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Markowski A., 2005, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
PSWP = Zgółkowa H. (red.), 1994–2005, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Rybak U., 2005, Bycie „singlem” w Polsce, w: S. Mocek (red.), Polacy XXI wieku. Nowe style życia, Zeszyty Naukowe Collegium Civitas, Warszawa.
Teodorczyk A., Seniorzy w sieci, PBI/Gemius, http://blog.gemius.pl
Tokarski R., 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 343–370.
Tomczyk Ł., 2008, Polski senior a społeczeństwo informacyjne, Poradnik Bibliotekarza, nr 1, s. 14–15.
USJP = Dubisz S. (red.), 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego , Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Waszakowa K., 2007, Wariantywne postaci neologizmów w świetle adaptacyjnej funkcji słowotwórstwa, Prace Filologiczne LIII, s. 691–699.
Waszakowa K., 2009, Derywacja słowotwórcza a semantyczna, w: V. Raдeвa, Ц. Aврaмova, Ю. Бaлтova (red.), Слoвообразувание и лексикология. Балгарска академия нa науките, София: Wydawnictwo Uniwerysteckie „Sv. Kliment
Ochrydzki”, s. 209–219.
Widłak S., 1963, Tabu i eufemizm w językach nowożytnych, Biuletyn PTJ XXII, s. 93–102.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 906
Liczba cytowań: 0