Sentence pattern as an idiom – prolegomena to operational phraseology
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2021.009Keywords
operational phraseology, operational grammar, phraseologism-generating matrix, language unitAbstract
The aim of this article is to provide a preliminary characterisation of operational phraseology, the shape of which emerges from Andrzej Bogusławski’s operational grammar. The reflections in the first subsection of the article, based on the American neopragmatist philosophy, concern the ontological status of idioms. The next two parts of the text are devoted to the terms: sentence pattern and present phraseologism. The second of these terms denotes the textual realisation of a phraseological compound, i.e. an element of the langue sphere. In the last part of the article, the author defines (from a proportionalist point of view) the proper research object of the discussed paradigm of theoretical phraseology – it is a linguistic entity (phraseologism, more precisely: phraseologism-generating matrix) manifesting irregularity on the sentence pattern level and/or on the suprasegmental level.
References
Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa: studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Bąba S., 2009, Frazeologia polska: studia i szkice, P. Fliciński, K. Skibski (red.), Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Bednarek A., Grochowski M., 1993, Zadania z semantyki językoznawczej, Toruń: Wydawnictwo UMK.
Bobrowski I., 2005, Składniowy model polszczyzny, Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Bogusławski A., 1971, O metaforze, Pamiętnik Literacki, z. 4, s. 113–126.
Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy, z. 8, s. 356–364.
Bogusławski A., 1987, Obiekty leksykograficzne a jednostki języka, w: Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. 2, Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW, s. 13–34.
Bogusławski A., 1988, Preliminaria gramatyki operacyjnej, Polonica 13, s. 163–222.
Bogusławski A., 1989, Uwagi o pracy nad frazeologią, w: Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. 3, Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW, s. 13–30.
Bogusławski A., 1993, O proporcjonalności w języku i jej warunkach, w: J. Sambor, J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza (red.), Językoznawstwo diachroniczne i synchroniczne, Warszawa: Wydawnictwo UW, s. 59–76.
Bogusławski A., 1996, Jeszcze o delimitacji bilateralnych wielkości językowych, w: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Symbolae slavisticae: dedykowane pani profesor Hannie Popowskiej-Taborskiej, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 47–56.
Bogusławski A., 2008, Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny, Warszawa: Wydawnictwo „Takt”.
Bogusławski A., Garnysz-Kozłowska T., 1979, Addenda do frazeologii polskiej: zeszyt wstępny, Carbondale–Edmonton: Linguistic Research.
Chlebda W., 2003, Elementy frazematyki: wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
Chlebda W., 2005, Szkice o skrzydlatych słowach: interpretacje lingwistyczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Chlebda W., 2010, Skrzydlate słowa a frazeologia, w: S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek (red.), Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria. Zagadnienia ogólne, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 9–20.
Danielewiczowa M., 2010, Schematy składniowe – podstawowe kwestie metodologiczne, Poradnik Językowy, z. 3, s. 5–27.
Davidson D., 2005, Truth, Language, and History: Philosophical Essays Volume 5, Oxford: Clarendon Press.
Dobaczewski A., 2018, Powtórzenie jako zjawisko tekstowe i systemowe: repetycje, reduplikacje i quasi-tautologie w języku polskim, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dziamska-Lenart G., 1993, Kolega po piórze, Głos Wielkopolski, nr 72, s. 23.
Dziamska-Lenart G., Fliciński P., 2016, Nowa frazeologia publicystyczna, w: K. Skibski, A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska (red.), Kultura komunikacji w językach słowiańskich: co nas łączy, co różni, co dziwi, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk: Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 11–25.
Fish S. E., 2002, Interpretacja, retoryka, polityka: eseje wybrane, A. Szahaj (red.) (tłum. K. Abriszewski, A. Derra-Włochowicz, M. Glasenapp-Konkol, A. Grzeliński, M. Kilanowski, A. Lenartowicz, M. Smoczyński, A. Szahaj), Kraków: Universitas.
Fliciński P., 2008, Co po „Psach” zostało? Refleksje frazeografa o niefilmowej przestrzeni współczesnej polszczyzny, Images 11–12, s. 189–197.
Fliciński P., 2015, Migracja stylistyczna w zakresie frazeologii czy zapożyczenie wewnętrzne?, w: B. Afeltowicz, E. Pajewska (red.), Dyskursy trzeciego tysiąclecia III, Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, s. 47–59.
Frege G., 1977, Pisma semantyczne (tłum. B. Wolniewicz), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Grochowski M., 1982, Zarys leksykologii i leksykografii: zagadnienia synchroniczne, Toruń: UMK.
Grochowski M., 1993, Konwencje semantyczne a definiowanie wyrażeń językowych, Warszawa: Zakład Semiotyki Logicznej Uniwersytetu Warszawskiego „Znak – Język – Rzeczywistość”: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Grzegorczykowa R., 2012, Wykłady z polskiej składni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Januszkiewicz M., 2012, Wczytywanie (się) w tekst. O interpretacji transakcyjnej, Teksty Drugie, z. 1–2, s. 74–86.
Januszkiewicz M., 2013, O interpretacji, Przestrzenie Teorii 20, s. 219–233.
Jezierska B., 2016, Frazeologizmy w polskich przekładach współczesnej prozy francuskiej, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Kopczyńska D., 2002, Metafory nazwiskowe w konstrukcjach z pogranicza frazeologii i składni, Poradnik Językowy, z. 6, s. 30–42.
Kosek I., 2011, Wariantywność zwrotów frazeologicznych a granice jednostki leksykalnej, w: P. Fliciński (red.), Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Wariantywność we frazeologii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 9–22.
Lewicki A. M., 1976, Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej: teoria zwrotu frazeologicznego, Katowice: UŚ.
Lewicki A. M., 1983, Składnia związków frazeologicznych, Biuletyn PTJ, t. 40, s. 75–83.
Lewicki A. M., 2003, Studia z teorii frazeologii, Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
Liberek J., 1999, Skrzydlate słowa w perspektywie frazeologicznej. (Sprawozdanie z posiedzenia Komisji Frazeologicznej Komitetu Językoznawstwa PAN, Warszawa, 6 listopada 1998 roku), Poradnik Językowy, z. 4, s. 41–51.
Nowak T., 2013, Od przesłanki do konkluzji: polskie czasowniki wnioskowania, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Pajdzińska A., 1982, Szeregi wariantów a mechanizmy łączliwości frazeologicznej, w: A. M. Lewicki (red.), Stałość i zmienność związków frazeologicznych, Lublin: UMCS, s. 55–67.
PJZ: Bogusławski A., Wawrzyńczyk J., 1993, Polszczyzna, jaką znamy: nowa sonda słownikowa, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Rorty R., 1996, Przygodność, ironia i solidarność (tłum. W. J. Popowski), Warszawa: Wydawnictwo SPACJA.
Rorty R., 1999, Obiektywność, relatywizm i prawda (tłum. J. Margański), Warszawa: Fundacja Aletheia.
Rosalska P., 2011, Krok po kroku, krok za krokiem, krok w krok – konstrukcje składniowe czy jednostki języka?, Linguistica Copernicana 6 (2), s. 149–160.
Saloni Z., Świdziński M., 2001, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Skibski K., 2017, Poezja jako iteratura: relacje między elementami języka poetyckiego w wierszu wolnym, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Skorupka S., 1967, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1, Warszawa: Wiedza Powszechna.
SPP: Anusiewicz J., Skawiński J., 1996, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa– Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
SRIPP: Dobaczewski A., Sobotka P., Żurowski S., 2018, Słownik reduplikacji i powtórzeń polskich: od zleksykalizowanych podwojeń do regularnych układów repetycyjnych, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Stefanowitsch A., 2007, Wortwiederholung im Englischen und Deutschen: eine korpuslinguistische Annäherung, w: A. Amman, A. Urdze (red.), Wiederholung, Parallelismus, Reduplikation. Strategien der multiplen Strukturanwendung, Bochum: Universitätsverlag Brockmeyer, s. 29–45.
SWFP: Bąba S., Liberek J., 2001, Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szahaj A., 2012, Ironia i miłość: neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szerszunowicz J., 2012, Connotations and Schemata in Phraseology (on the example of the Polish unit druga Japonia), w: A. Inoue, T. Kanzaki (red.), Aspects of English Studies in the 21 Century. Linguistic and Cultural, Tokyo: Kaitakusha, s. 398–427.
Szerszunowicz J., Vidović Bolt I., 2019, Konwencjonalne peryfrazy zastępujące antroponimy w ujęciu kontrastywnym (na przykładzie polskich wyrażeń omownych i ich chorwackich odpowiedników), Poznańskie Studia Slawistyczne 15, s. 287–304.
VPA: – Bogusławski A., Danielewiczowa M., 2005, Verba polona abscondita: sonda słownikowa III, Warszawa: Elma Books.
Wierzbicka A., 1987, Boys Will Be Boys: ‘Radical Semantics’ vs. ‘Radical Pragmatics’, Language 63 (1), s. 95–114.
WSF: Fliciński P., 2012, Wielki słownik frazeologiczny, Poznań: Wydawnictwo IBIS.
WSJP PAN: Wielki słownik języka polskiego PAN, 2007–, P. Żmigrodzki (red.), Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, [online:] https://wsjp.pl [29.05.2021].
Zawadowski L., 1966, Lingwistyczna teoria języka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zgółka T., 1980, Język, kompetencja, gramatyka: studium z metodologii lingwistyki, Poznań–Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Żabowska M., 2017, Niedookreślenie, dekonkretyzacja i zmienne językowe – o quasi-tautologicznych układach typu ten i ten, to i to, tak a tak, LingVaria 12 (23), s. 115–129.
Żurowski S., 2013, Gdzie szukać w słownikach nieleksykalnych jednostek języka?, Prace Filologiczne 64 (1), s. 421–430.
Мокиенко В. М., 1980, Славянская фразеология, Москва: Высшая школа.
Шулежкова С. Г., 2002, Крылатые выражения русского языка, их источники и развитие, Москва: Издательский центр „Азбуковник”.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 681
Number of citations: 0
