Relacja forma – funkcja w myśli Ferdynanda de Saussure’a, gramatyce generatywnej i gramatyce konstrukcji. Próba zarysu
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2013.026Słowa kluczowe
forma, funkcja, strukturalizm, gramatyka generatywna, gramatyka konstrukcji, faza, konstrukcjaAbstrakt
Pośród elementów myśli Ferdinanda de Saussure’a, które wywarły znaczący wpływ na rozwój językoznawstwa, poczesne miejsce zajmuje relacja pomiędzy formą i funkcją/znaczeniem w języku. Natura powiązania między formą i znaczeniem leży wszak u podstaw definicji znaku u de Saussure’a.
Wydaje się, że dychotomia znaczący – oznaczany stanowi punkt wyjścia dla wielu współczesnych koncepcji językoznawczych. Niniejszy artykuł stanowi próbę wskazania inspiracji myślą szwajcarskiego uczonego w kontekście wspomnianej opozycji w dwóch wybranych współczesnych teoriach gramatyki, tj. w gramatyce generatywnej i gramatyce konstrukcji. Wydaje się, że kluczowe dla wymienionych podejść teoretycznych pojęcia (np. ‘faza’ w generatywizmie, ‘konstrukcja’ w gramatyce konstrukcji) stanowią twórcze rozwinięcie spojrzenia de Saussure’a na relację forma – funkcja/znaczenie. W pewnym sensie oba współczesne ujęcia koncentrują się na mechanizmie językowym odpowiedzialnym za powiązanie formy ze znaczeniem/funkcją, choć oczywiście każde z nich widzi naturę i rolę tego mechanizmu inaczej, co wynika z odmiennych założeń teoretycznych i metodologicznych.
Bibliografia
BOECKX C., 2008, Bare Syntax, Oxford: Oxford University Press.
BOECKX C., 2011, Approaching parameters from below, w: A. M. DiSciullo, C. Boeckx (red.) The Biolinguistic Enterprise: New Perspectives on the Evolution and Nature of the Human Language Faculty, Oxford: Oxford University Press, s. 205 –221.
BONDARUK A., 2012, Teoria faz w ujęciu Chomsky’ego a jej modyfikacje: rozszerzenie i przesunięcie fazy, w: P. Stalmaszczyk (red.), Współczesne językoznawstwo generatywne. Podstawy metodologiczne, Studia z metodologii i filozofii języka, Łódź: Katedra Językoznawstwa Angielskiego i Ogólnego Uniwerstytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Naukowe Primum Verbum, s. 150–177.
CHOMSKY N., 1957, Syntactic Structures, The Hague: Mouton.
CHOMSKY N., 1965, Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge, Mass.: MIT Press.
CHOMSKY N., 1986, Knowledge of Language, Its Nature, Origin and Use, New York: Praeger.
CHOMSKY N., 1995, The Minimalist Program, Cambridge, Mass.: MIT Press.
CHOMSKY N., 2000, Minimalist inquiries: The framework, w: R. Martin, D. Michaels, J. Uriagereka (red.), Step by step. Essays on Minimalist Syntax in Honor of Howard Lasnik, Cambridge, Mass., s. 89–155.
CHOMSKY N., 2001, Derivation by phase, w: M. Kenstowicz (red.), Ken Hale: A Life in Language, Cambridge, Mass.: MIT Press, s. 1–52.
CHOMSKY N., 2008, On phases, w: R. Freidin, C. Otero, M. L. Zubizarreta (red.), Foundational Issues in Linguistic Theory. Essays in Honor of Jean-Roger Vergnaud, Cambridge, Mass.: MIT Press, s. 134–166.
EMBICK D., NOYER R., 2007, Distributed Morphology and the Syntax-Morphology Interface, w: G. Ramchand i C. Reiss (red.), The Oxford Handbook of Linguistic Interfaces, Oxford: Oxford University Press, s. 289–324.
FRANCIS E. J., MICHAELIS L.A., 2003, Mismatch: form-function incongruity and the architecture of the grammar, Stanford: CSLI.
GOLDBERG A. E., 1995, Constructions: A Construction Grammar Approach to Argument Structure, Chicago: University of Chicago Press.
GOLDBERG A. E., 2003, Constructions: a new theoretical approach to language, Trends in Cognitive Sciences 7–5, s. 219–224.
GOLDBERG A. E., 2006, Constructions at Work. The nature of generalization in language, Oxford: Oxford University Press.
HALLE M., MARANTZ A., 1993, Distributed Morphology and the Pieces of Inflection, w: K. Hale i S. J. Keyser (red.), The View from Building 20, Cambridge, Mass.: MIT Press, s. 111–176.
HEINZ A., 1978, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KARDELA H., 1999, Gramatyka konstrukcji Adeli Goldberg, w: J. Adamowski i S. Niebrzegowska (red.), Zwierciadło języka i kultury, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 196–308.
NEWMEYER F. J., 1998, Language Form and Language Function, Cambridge, Mass.: MIT Press.
SAUSSURE F. DE, 1991, Kurs językoznawstwa ogólnego, tłum. K. Kasprzyk, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
SAUSSURE F. DE, 2004, Szkice z językoznawstwa ogólnego, tłum. M. Danielewiczowa Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
STALMASZCZYK P., 2011, Historyczne i metodologiczne uwarunkowania współczesnego generatywizmu, Linguistica Copernicana 1(5), s. 15–32.
STALMASZCZYK P. (red.), 2012, Współczesne językoznawstwo generatywne. Podstawy metodologiczne, Łódź: Primum Verbum.
SZYMAŃSKA I., ŚPIEWAK G., 2006, Gramatyka konstrukcji – założenia teoretyczne i pytania metodologiczne, w: P. Stalmaszczyk (red.), Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 174–195.
TAJSNER P., 2006, Minimalizm. Przełom i kontynuacja, w: P. Stalmaszczyk (red.), Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 91–107.
WILLIM E., 2010, O sporach wokół formy i funkcji we współczesnym językoznawstwie. Formalizm kontra funkcjonalizm?, Linguistica Copernicana 1(3), s. 81 –127.
WITKOŚ J., 2000, Program minimalistyczny: podstawowe założenia i przykłady derywacji zdań w języku polskim, Polonica 20, s. 5–22.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 360
Liczba cytowań: 0