Ontyczny status wyrażeń według de Saussure’a na tle ujęć chińskich i indyjskich teoretyków języka
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2013.020Słowa kluczowe
język, wyrażenie, proporcja, inwariancja, niematerialność, opozycjaAbstrakt
Celem artykułu jest wskazanie na analogie między teoretyczną refleksją de Saussure’a na temat ontycznych właściwości wyrażeń a dawnymi chińskimi i indyjskimi ujęciami. Przypominam najpierw Saussure’owskie ustalenia tych kwestii dotyczące, a następnie przedstawiam ich analogony wschodnie.
Analogie te są następujące: Chińscy moiści oraz gramatycy i filozofowie indyjscy wydobyli proporcję jako klucz do mechanizmu językowego. Gramatycy sanskryccy, filozofowie Mīmāṃsy i być może Gongsun Long w Chinach zwrócili uwagę na inwariancję oraz niematerialność wyrażeń. Na opozycyjność jako konstytutywną dla języka wskazali logicy buddyjscy i moiści.
Bibliografia
BIJLERT W. V., 1992, Apohavāda in Buddhist logic, w: M. Dascal, D. Gerhardus, K. Lorenz (red.), Sprachphilosophie. Ein internationales Handbuch der zeitge-nössischer Forschung, Bd. I, Berlin: Walter de Gruyter, s. 600–609.
BOCHEŃSKI I. M., 1956, Formale Logik, Freiburg: Karl Alber.
BOGUSŁAWSKI A., 1993, O proporcjonalności w języku i jej warunkach, w: J. Sambor, J. Linde, R. Huszcza (red.), Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, s. 59–75.
BOGUSŁAWSKI A., 2007, A Study in the Linguistics-Philosophy Interface, Warszawa: BEL Studio.
BRONKHORST J., 2001, The Peacock’s Egg: Bhartṛhari on Language and Reality, Philosophy East and West 51(4), s. 474–491.
CARDONA G., 1997, Pāṇini – His Work and Its Traditions, Delhi: Motilal Banarsidass.
CHAN W., 1973 A Source Book in Chinese Philosophy, Princeton: Princeton University Press.
COWARD H. G., 1980, Sphoṭa Theory of Language, Delhi: Motilal Banarsidass.
DESHPANDE M., 1992, Bhartṛhari, w: M. Dascal, D. Gerhardus, K. Lorenz (red.), Sprachphilosophie. Ein internationales Handbuch der zeitgenössischer Forschung, Bd. I, Berlin: Walter de Gruyter, s. 269–278.
DRZAZGOWSKA E., 2012, Sphoṭavāda a pewne problemy współczesnej teorii języka, w: R. Szuksztul, P. Tendera (red.), The Polish Journal of the Arts and Culture. Milczenie i ekspresja w filozofii Wschodu, t. 1, s. 59–70.
FEHR J., 1997, Einleitung, w: F. de Saussure, Linguistik und Semiologie, Frankfurt am Main: Suhrkampf.
GRAHAM A. C., 1992, Chinese philosophy of language, w: M. Dascal, D. Gerhardus, K. Lorenz (red.), Sprachphilosophie. Ein internationales Handbuch der zeitgenössischer Forschung, Bd. I, Berlin: Walter de Gruyter, s. 94–104.
ITKONEN E., 1991, Universal History of Linguistics, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
LYONS J., 1984, Semantyka, tłum. A. Weinsberg, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
MATILAL B. K., 1986, Buddhist Logic and Epistemology, w: B. K. Matilal, R. D. Evans (red.), Buddhist Logic and Epistemology, Dordrecht: Kluwer, s. 1–30.
MATILAL B. K., 1992, Indian philosophy of language, w: M. Dascal, D. Gerhardus, K. Lorenz (red.), Sprachphilosophie. Ein internationales Handbuch der zeitgenössischer Forschung, Bd. I, Berlin: Walter de Gruyter, s. 75–94.
MATILAL B. K., 1992a, The sphoṭa doctrine of the Indian grammarians, w: M. Dascal, D. Gerhardus, K. Lorenz (red.), Sprachphilosophie. Ein internationales Handbuch der zeitgenössischer Forschung, Bd. I, Berlin: Walter de Gruyter, s. 609– 620.
PARIBOK A. V., 1981, O metodologičeskih osnovaniâh indijskoj lingvistiki, w: A. V. Desnickaâ, S. D. Kacnel’son (red.), Istoriâ lingvističeskih učenij. Sredneve-kovyj Vostok, Leningrad: Nauka, s. 155–176.
RUCHEL M. 2007, Śabda – dźwięk słowo znaczenie w bramińskich systemach filozoficznych (rozprawa doktorska, niepublikowana), Kraków.
SAUSSURE F. de, 2002, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
SAUSSURE F. de, 2004, Szkice z językoznawstwa ogólnego, przeł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
STAAL J. F., 1966, Indian Semantics I, Journal of the American Oriental Society 86 (3), s. 304–311.
STAAL J. F., 1976, Sanskrit philosophy of language, w: H. Parret (red.), History of linguistic thought and contemporary linguistics, Berlin: Walter de Gruyter, s. 499– 531.
SZYMAŃSKA B. (red.), 2001, Filozofia Wschodu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 398
Liczba cytowań: 0
