Sprachliche Verfremdung oder Einbürgerung beim Übersetzen von Archaismen aus der Perspektive des heutigen Rezipienten am Beispiel des Gedichts Romantyczność von Adam Mickiewicz
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2011.013Słowa kluczowe
Literaturübersetzung, Archaismen, Verfremdung, Einbürgerung, WirkungsäquivalenzAbstrakt
Językowa egzotyzacja czy adaptacja w tłumaczeniu archaizmów z perspektywy dzisiejszego odbiorcy (na przykładzie wiersza Romantyczność Adama Mickiewicza)
Niniejszy artykuł jest poświęcony zagadnieniu przekładu jednostek leksykalnych, które są archaiczne z punktu widzenia dzisiejszego odbiorcy, występujących w starszych tekstach literackich. Materiał badawczy został wyekscerpowany z wiersza Adama Mickiewicza Romantyczność w oryginale oraz we współczesnym tłumaczeniu Karla Dedeciusa na język niemiecki. Analiza porównawcza archaicznych jednostek leksykalnych w tekście wyjściowym oraz jednostek odpowiadających im pod względem semantycznym w tekście docelowym wykazała, iż tłumacz nie zastosował archaizacji w żadnym z analizowanych przypadków. Tłumaczenie jest współczesne z perspektywy tłumacza i dzisiejszego odbiorcy, tak samo jak oryginał jest współczesny z perspektywy autora i odbiorcy w XIX w. Przeprowadzona analiza obrazuje zmiany, jakie dokonały się w translatoryce wraz z rozpowszechnieniem podejścia komunikacyjnego. Językowa adaptacja wydaje się naturalną konsekwencją faktu, iż na pierwszym miejscu zaczęto stawiać nie tekst, lecz jego odbiorcę.
Bibliografia
Albrecht J., 1998, Literarische Übersetzung. Geschichte, Theorie, kulturelle Wirkung, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Apel F., Kopetzki A., 2003, Literarische Übersetzung, Stuttgart–Weimar: Verlag J. B. Metzler.
Brinker K., 2010, Linguistische Textanalyse. Eine Einführung in Grundbegriffe und Methoden, Berlin: Erich Schmidt Verlag.
Bussmann H., 1990, Lexikon der Sprachwissenschaft, Stuttgart: Alfred Kröner Verlag.
Chojnowski P., 2005, Zur Strategie und Poetik des Übersetzens, Berlin: Frank & Timme.
Cieszkowski M., 2001, Zeichen und Zeichenrelationen. Beispielhaft dargestellt an Tier-Textemen aus Friedrich Nietzsches Werk „Also sprach Zarathustra”, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Dedecius K., 1988, Notatnik tłumacza, Warszawa: Czytelnik.
Duden, 2001, Das Herkunfstwörterbuch, Bd. 7, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich: Dudenverlag.
Duden, 2002, Redewendungen, Bd. 11, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich: Dudenverlag.
Duden, 2003, Deutsches Universalwörterbuch, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich: Dudenverlag.
Fix U., Gardt A., Knape J. (Hg.), 2009, Rhetorik uns Stilistik. Ein internationales Handbuch historischer und systematischer Forschung. Band 2, Berlin: Monton de Gruyter.
Forget P., 1987, Aneignung oder Annexion. Übersetzen als Modellfall textbezogener Interkulturalität, in: A. Wierlacher (Hg.), Perspektiven und Verfahren interkultureller Germanistik, München: Judicium, S. 511–513.
Grosse E. U., 1976, Text und Kommunikation. Eine linguistische Einführung in die Funktionen der Texte, Stuttgart: Kohlhammer.
Holly W., 2001, „Gehobener Stil” als sozialer Stil. „Das neue Notizbuch” von Johannes Gross als Textbeispiel, in: E.-M. Jakobs, A. Rothkegel (Hg.), Perspektiven auf Stil, Tübingen: Niemeyer, S. 423–441.
Jakobson R., 1974, Linguistische Aspekte der Übersetzung, in: R. Jakobson, Form und Sinn. Sprachwissenschaftliche Betrachtungen, München: Wilhelm Fink Verlag, S. 154–161.
Keller R. (Hg.), 1997, Linguistik und Literaturübersetzen, Tübingen: Narr.
Kelletat A. F., 1984, Herder und die Weltliteratur. Zur Geschichte des Übersetzens im 18. Jahrhundert, Frankfurt a. M.: Peter Lang.
Kloepfer R., 1967, Theorie der literarischen Übersetzung, München: Wilhelm Fink.
Koller W., 1992, Einführung in die Übersetzungswissenschaft, Heidelberg–Wiesbaden:
Quelle & Meyer.
Kunczik M., Zipfel A., 2005, Publizistik: Ein Studienbuch, Stuttgart: UTB.
Kurkowska H., Skorupka S., 2001, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lehmann B., 1998, ROT ist nicht »rot« und nicht [rot]. Eine Bilanz und Neuinterpretation der linguistischen Relativitätstheorie, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Lewandowski T ., 1990, Linguistisches Wörterbuch 1, Heidelberg–Wiesbaden: Quelle & Meyer.
Mickiewicz A., 1972, Wiersze, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Mickiewicz A., 1994, Dichtung und Prosa: ein Lesebuch, Übers. von K. Dedecius, Frankfurt a. M.: Suhrkamp.
Schleiermacher F., 1838, Ueber die verschiedenen Methoden des Uebersetzens, Berlin: Reimer.
Schreiber M., 1993, Übersetzung und Bearbeitung: Zur Differenzierung und Abgrenzung des Übersetzungsbegriffs, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Schweikle G. I. (Hg.), 1990, Metzler Literatur Lexikon. Begriffe und Definitionen, Stuttgart: J. B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung.
Sobol E. (Hg.), 1995, Mały słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stolze R., 2003, Hermeneutik und Translation, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Stolze R., 2005, Übersetzungstheorien: Eine Einleitung, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Whorf B. L., 1963, Sprache, Denken, Wirklichkeit. Beiträge zur Metalinguistik und Sprachphilosophie, Reinbek b. Hamburg: Rowohlt-Taschenbuch-Verlag.
Wills W., 1977, Übersetzungswissenschaft. Probleme und Methoden, Stuttgart: Klett.
Wittkop G., 1995, Die Dichter und ihr Fälscher. Notizen aus der Unterwelt, Sinn und Form 1995/3, S. 439–443.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1818
Liczba cytowań: 0
