Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Linguistica Copernicana

Homonimia gramatyczna przymiotników intratekstualnych systemowo i imiesłowów przymiotnikowych biernych
  • Strona domowa
  • /
  • Homonimia gramatyczna przymiotników intratekstualnych systemowo i imiesłowów przymiotnikowych biernych
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 21 (2024): Linguistica Copernicana /
  4. ARTYKUŁY

Homonimia gramatyczna przymiotników intratekstualnych systemowo i imiesłowów przymiotnikowych biernych

Autor

  • Maciej Grochowski Instytut Języka Polskiego, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.12775/LinCop.2024.005

Słowa kluczowe

składnia, semantyka, współczesny język polski, przymiotnik, kwantyfikacja referencyjna

Abstrakt

Przymiotniki intratekstualne systemowo i homonimiczne z nimi imiesłowy przymiotnikowe mają różne właściwości syntaktyczne. W pierwszej części artykułu porównuje się przymiotnik określony z homonimicznym imiesłowem. Wyraz określony jako przymiotnik występuje prymarnie w antepozycji względem rzeczownika konstytuującego grupę nominalną, a jako imiesłów prymarnie w pozycji orzecznika. W drugiej części artykułu omawiane są cechy semantyczne przymiotnika określony . Jego funkcja semantyczna jest podobna do funkcji zaimków określonych i nieokreślonych. Uzasadnia się hipotezę, że określony jest jednostką nienacechowaną z punktu widzenia kwantyfikacji referencyjnej.

Bibliografia

Bobrowski I., 1981, O niektórych cechach subkategoryzacji polskich czasowników dawania, brania i otrzymywania, Polonica 6, s. 111–126.

Bobrowski I., 1985, Cechy subkategoryzacyjne polskich czasowników przechodnich, Wrocław: Ossolineum.

Danielewiczowa M., 2007, Przymiotniki nieprzymiotniki. O pewnym niezwykłym typie wyrażeń w języku polskim, Zbornik Matice srpske za slavistiku 71–72, s. 223–235.

Danielewiczowa M., 2020, Jako-fraza w strukturze walencyjnej czasownika i poza tą strukturą, Prace Filologiczne 75/1, s. 95–108.

Danielewiczowa M., 2021, Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi. Rozszerzanie i integracja wiedzy, Warszawa: Wydawnictwa UW.

Doboszyńska-Markiewicz K., 2020, Operatory adnumeratywne typu marny, dobry, bity – próba charakterystyki formalno-semantycznej, Poradnik Językowy 9, s. 59–74.

Doboszyńska-Markiewicz K., 2023a, Dlaczego przypadek bywa czysty, a idiota kompletny? Rzecz o przymiotnikowych wzmacniaczach asercji, w: K. Bednarek i in. (red.), Contributions to the 24nd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), Wiesbaden: Harrassowitz, s. 57–67.

Doboszyńska-Markiewicz K., 2023b, Głupi / idiotyczny / nieszczęsny długopis, czyli o nie tylko ekspresywnym znaczeniu pewnego typu przymiotników, Poradnik Językowy 8, s. 48–59.

DSS: A. Nagórko, M. Łaziński, H. Burkhardt, 2004, Dystynktywny słownik synonimów, Kraków: Universitas.

Grochowski M., 2000, Funkcja intratekstualna leksemów a ich cechy gramatyczne (analiza wyrażenia wszelki), Poradnik Językowy 5, s. 1–10.

Grochowski M., 2003, O znaczeniach przymiotników metatekstowych następny, kolejny, w: M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban (red.), Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego. Prace dedykowane Profesor Marii Szupryczyńskiej, Toruń: UMK, s. 196–205.

Grochowski M., 2016, Poszczególne wśród operatorów kwantyfikacji, LingVaria 2(22), s. 83–95.

Grochowski M., 2017, Wybór i nieokreśloność jako komponenty semantyczne przymiotnika dowolny, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica 12, s. 104–111.

Grochowski M., 2018, Przymiotniki jako wykładniki nawiązania w języku polskim, Slavistika 22/1, s. 65–74.

Grochowski M., 2020, The Polish pronoun niektóre / niektórzy as a partitive quantification operator, w: Proceedings of the V.V. Vinogradov Russian Language Institute 3. In Honour of Academician Yuri Derenikovich Apresjan for his 90th Annivesary, Moscow: Vinogradov Russian Language Institute of the Russian Academy of Sciences, s. 24–34.

Grochowski M., 2024, Okazjonalność przymiotników temporalnych w języku polskim, LingVaria 1(37), s. 63–73.

Grzegorczykowa R., 2012, Polskie przymiotniki jako sygnały aktualizacji temporalnej

wypowiedzi, w: R. Grzegorczykowa, Świat widziany poprzez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej, Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 217–226.

Karolak S., 1972, Zagadnienia składni ogólnej, Warszawa: PWN.

Karolak S., 1999, Wskaźniki syntaktyczne (operatory syntaktyczne, wyrażenia funkcjonalne), w: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław: Ossolineum, s. 639–641.

Karolak S., 2001, O pojęciach określoności i nieokreśloności, w: S. Karolak, Od semantyki do gramatyki. Wybór rozpraw, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 315–335.

Karolak S., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.

Koseska-Toszewa V., 1982, Semantyczne aspekty kategorii określoności / nieokreśloności (na materiale z języka bułgarskiego, polskiego i rosyjskiego), Wrocław: Ossolineum.

Kuryłowicz J., 1979, Derywacja leksykalna a derywacja syntaktyczna. Przyczynek do teorii części mowy, w: H. Kurkowska, A. Weinsberg (red.), Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, Warszawa: PWN, s. 148–157.

Laskowski R., 1984, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: PWN, s. 26–37.

Laskowski R., 1998, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: PWN, s. 52–65.

Maryn D., 2009, O znaczeniach przedmiotowych i metatekstowych przymiotników zwykły i zwyczajny, w: B. Milewska, S. Rzedzicka (red.), Wokół słów i znaczeń III. Z zagadnień leksykalno-semantycznych, Gdańsk: Wydawnictwo UG, s. 293–300.

Maryn D., 2010, O znaczeniu przedmiotowym i metatekstowym jednostek regularny i regularnie, Linguistica Copernicana 3(1), s. 173–192.

Maryn-Stachurska D., 2019, O znaczeniu przedmiotowym i metatekstowym jednostek normalny i normalnie, Polonica 39, s. 179–191.

Milewski T., 1965, Językoznawstwo, Warszawa: PWN.

Russell B., 1967a, Denotowanie, w: J. Pelc (red.), Logika i język. Studia z semiotyki logicznej, Warszawa: PWN, s. 253–275.

Russell B., 1967b, Deskrypcje, w: J. Pelc (red.), Logika i język. Studia z semiotyki logicznej, Warszawa: PWN, s. 277–293.

Salińska D., 2006, Jednostka metatekstowa pozostały, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska 62, s. 161–168.

Salińska D., 2007, Cechy składniowe i semantyczne przymiotników o funkcji intratekstualnej (niniejszy, powyższy, poniższy), w: A. Dobaczewski (red.), Studia nad współczesną polszczyzną. Gramatyka, semantyka, pragmatyka, Toruń: UMK, s. 145–151.

Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski 54, s. 1–2, 3–13, 93–101.

Sawicka I., 1979, Wieloznaczność terminu „określoność” w tekstach językoznawczych, Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 18, s. 257–263.

Święczkowska H., 1990, O pewnych sposobach wyrażania określoności w języku polskim, w: T. Dobrzyńska (red.), Tekst w kontekście. Zbiór studiów, Wrocław: Ossolineum, s. 125–133.

Topolińska Z., 1971, Charakterystyka kategorialna frazy, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 28, s. 99–106.

Topolińska Z., 1976, Wyznaczoność (tj. charakterystyka referencyjna) grupy imiennej w tekście polskim, Polonica 2, s. 33–72.

Topolińska Z., 1977, Wyznaczoność (tj. charakterystyka referencyjna) grupy imiennej w tekście polskim. II. Argumenty niescharakteryzowane, grupy generyczne, Polonica 3, s. 59–78.

Topolińska Z., 1984, Składnia grupy imiennej, w: Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa: PWN, s. 301–389.

Topolińska Z., 1993, The verb dać / dawać in Polish periphrastic constructions, w: G. Hentschel, R. Laskowski (red.), Studies in Polish morphology and syntax, München: Verlag Otto Sagner, s. 229–249.

Topolińska Z., 2011, I nadal w kręgu (para)zaimków, Linguistica Copernicana 2(6), s. 39–45.

Topolińska Z., 2016, Zaimki – uniwersalny system referencji, LingVaria 21, s. 35–41.

Turkowska M., 1982, O wyznaczoności, Polonica 7, s. 47–66.

Wajszczuk J., 2010, Functional class (so called „part of speech”) assignment as a kind of meaning-bound word syntactic information, Cognitive Studies / Études Cognitives 10, s. 15–33.

Wierzbicka-Piotrowska E., 2011, Polskie zaimki nieokreślone. Wybrane zagadnieniasemantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, Warszawa: Wydział Polonistyki UW.

Wołk M., 2021a, O pozostałych i reszcie czegoś jako wykładnikach referencji, Poradnik Językowy 9, s. 63–73.

Wołk M., 2021b, Problem synonimii wyrażeń inny niż_ i różny od_, Prace Językoznawcze 23/1, s. 37–48.

Wróbel H., 1996, Nowa propozycja klasyfikacji syntaktycznej polskich leksemów, w: H. Wróbel (red.), Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 53–60.

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków: Od Nowa.

Zaron Z., 1975, Niektóre słowa z elementem „zacząć/przestać mieć”, w: E. Janus (red.), Słownik i semantyka. Definicje semantyczne, Wrocław: Ossolineum, s. 105–110.

Zaron Z., 1980, Ze studiów nad składnią i semantyką czasownika. Polskie czasowniki z uzupełnieniem werbalnym oznaczające relację osobową z argumentem zdarzeniowym, Wrocław: Ossolineum.

Zawadowski L., 1952, Zagadnienia teorii zdań względnych, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.

Linguistica Copernicana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2025-03-17

Jak cytować

1.
GROCHOWSKI, Maciej. Homonimia gramatyczna przymiotników intratekstualnych systemowo i imiesłowów przymiotnikowych biernych. Linguistica Copernicana [online]. 17 marzec 2025, T. 21, s. 55–66. [udostępniono 16.5.2025]. DOI 10.12775/LinCop.2024.005.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 21 (2024): Linguistica Copernicana

Dział

ARTYKUŁY

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Maciej Grochowski

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 62
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

składnia, semantyka, współczesny język polski, przymiotnik, kwantyfikacja referencyjna
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa