Homonimia gramatyczna przymiotników intratekstualnych systemowo i imiesłowów przymiotnikowych biernych
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2024.005Słowa kluczowe
składnia, semantyka, współczesny język polski, przymiotnik, kwantyfikacja referencyjnaAbstrakt
Przymiotniki intratekstualne systemowo i homonimiczne z nimi imiesłowy przymiotnikowe mają różne właściwości syntaktyczne. W pierwszej części artykułu porównuje się przymiotnik określony z homonimicznym imiesłowem. Wyraz określony jako przymiotnik występuje prymarnie w antepozycji względem rzeczownika konstytuującego grupę nominalną, a jako imiesłów prymarnie w pozycji orzecznika. W drugiej części artykułu omawiane są cechy semantyczne przymiotnika określony . Jego funkcja semantyczna jest podobna do funkcji zaimków określonych i nieokreślonych. Uzasadnia się hipotezę, że określony jest jednostką nienacechowaną z punktu widzenia kwantyfikacji referencyjnej.
Bibliografia
Bobrowski I., 1981, O niektórych cechach subkategoryzacji polskich czasowników dawania, brania i otrzymywania, Polonica 6, s. 111–126.
Bobrowski I., 1985, Cechy subkategoryzacyjne polskich czasowników przechodnich, Wrocław: Ossolineum.
Danielewiczowa M., 2007, Przymiotniki nieprzymiotniki. O pewnym niezwykłym typie wyrażeń w języku polskim, Zbornik Matice srpske za slavistiku 71–72, s. 223–235.
Danielewiczowa M., 2020, Jako-fraza w strukturze walencyjnej czasownika i poza tą strukturą, Prace Filologiczne 75/1, s. 95–108.
Danielewiczowa M., 2021, Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi. Rozszerzanie i integracja wiedzy, Warszawa: Wydawnictwa UW.
Doboszyńska-Markiewicz K., 2020, Operatory adnumeratywne typu marny, dobry, bity – próba charakterystyki formalno-semantycznej, Poradnik Językowy 9, s. 59–74.
Doboszyńska-Markiewicz K., 2023a, Dlaczego przypadek bywa czysty, a idiota kompletny? Rzecz o przymiotnikowych wzmacniaczach asercji, w: K. Bednarek i in. (red.), Contributions to the 24nd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), Wiesbaden: Harrassowitz, s. 57–67.
Doboszyńska-Markiewicz K., 2023b, Głupi / idiotyczny / nieszczęsny długopis, czyli o nie tylko ekspresywnym znaczeniu pewnego typu przymiotników, Poradnik Językowy 8, s. 48–59.
DSS: A. Nagórko, M. Łaziński, H. Burkhardt, 2004, Dystynktywny słownik synonimów, Kraków: Universitas.
Grochowski M., 2000, Funkcja intratekstualna leksemów a ich cechy gramatyczne (analiza wyrażenia wszelki), Poradnik Językowy 5, s. 1–10.
Grochowski M., 2003, O znaczeniach przymiotników metatekstowych następny, kolejny, w: M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban (red.), Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego. Prace dedykowane Profesor Marii Szupryczyńskiej, Toruń: UMK, s. 196–205.
Grochowski M., 2016, Poszczególne wśród operatorów kwantyfikacji, LingVaria 2(22), s. 83–95.
Grochowski M., 2017, Wybór i nieokreśloność jako komponenty semantyczne przymiotnika dowolny, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica 12, s. 104–111.
Grochowski M., 2018, Przymiotniki jako wykładniki nawiązania w języku polskim, Slavistika 22/1, s. 65–74.
Grochowski M., 2020, The Polish pronoun niektóre / niektórzy as a partitive quantification operator, w: Proceedings of the V.V. Vinogradov Russian Language Institute 3. In Honour of Academician Yuri Derenikovich Apresjan for his 90th Annivesary, Moscow: Vinogradov Russian Language Institute of the Russian Academy of Sciences, s. 24–34.
Grochowski M., 2024, Okazjonalność przymiotników temporalnych w języku polskim, LingVaria 1(37), s. 63–73.
Grzegorczykowa R., 2012, Polskie przymiotniki jako sygnały aktualizacji temporalnej
wypowiedzi, w: R. Grzegorczykowa, Świat widziany poprzez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej, Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 217–226.
Karolak S., 1972, Zagadnienia składni ogólnej, Warszawa: PWN.
Karolak S., 1999, Wskaźniki syntaktyczne (operatory syntaktyczne, wyrażenia funkcjonalne), w: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław: Ossolineum, s. 639–641.
Karolak S., 2001, O pojęciach określoności i nieokreśloności, w: S. Karolak, Od semantyki do gramatyki. Wybór rozpraw, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 315–335.
Karolak S., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.
Koseska-Toszewa V., 1982, Semantyczne aspekty kategorii określoności / nieokreśloności (na materiale z języka bułgarskiego, polskiego i rosyjskiego), Wrocław: Ossolineum.
Kuryłowicz J., 1979, Derywacja leksykalna a derywacja syntaktyczna. Przyczynek do teorii części mowy, w: H. Kurkowska, A. Weinsberg (red.), Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, Warszawa: PWN, s. 148–157.
Laskowski R., 1984, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: PWN, s. 26–37.
Laskowski R., 1998, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: PWN, s. 52–65.
Maryn D., 2009, O znaczeniach przedmiotowych i metatekstowych przymiotników zwykły i zwyczajny, w: B. Milewska, S. Rzedzicka (red.), Wokół słów i znaczeń III. Z zagadnień leksykalno-semantycznych, Gdańsk: Wydawnictwo UG, s. 293–300.
Maryn D., 2010, O znaczeniu przedmiotowym i metatekstowym jednostek regularny i regularnie, Linguistica Copernicana 3(1), s. 173–192.
Maryn-Stachurska D., 2019, O znaczeniu przedmiotowym i metatekstowym jednostek normalny i normalnie, Polonica 39, s. 179–191.
Milewski T., 1965, Językoznawstwo, Warszawa: PWN.
Russell B., 1967a, Denotowanie, w: J. Pelc (red.), Logika i język. Studia z semiotyki logicznej, Warszawa: PWN, s. 253–275.
Russell B., 1967b, Deskrypcje, w: J. Pelc (red.), Logika i język. Studia z semiotyki logicznej, Warszawa: PWN, s. 277–293.
Salińska D., 2006, Jednostka metatekstowa pozostały, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska 62, s. 161–168.
Salińska D., 2007, Cechy składniowe i semantyczne przymiotników o funkcji intratekstualnej (niniejszy, powyższy, poniższy), w: A. Dobaczewski (red.), Studia nad współczesną polszczyzną. Gramatyka, semantyka, pragmatyka, Toruń: UMK, s. 145–151.
Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski 54, s. 1–2, 3–13, 93–101.
Sawicka I., 1979, Wieloznaczność terminu „określoność” w tekstach językoznawczych, Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 18, s. 257–263.
Święczkowska H., 1990, O pewnych sposobach wyrażania określoności w języku polskim, w: T. Dobrzyńska (red.), Tekst w kontekście. Zbiór studiów, Wrocław: Ossolineum, s. 125–133.
Topolińska Z., 1971, Charakterystyka kategorialna frazy, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 28, s. 99–106.
Topolińska Z., 1976, Wyznaczoność (tj. charakterystyka referencyjna) grupy imiennej w tekście polskim, Polonica 2, s. 33–72.
Topolińska Z., 1977, Wyznaczoność (tj. charakterystyka referencyjna) grupy imiennej w tekście polskim. II. Argumenty niescharakteryzowane, grupy generyczne, Polonica 3, s. 59–78.
Topolińska Z., 1984, Składnia grupy imiennej, w: Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa: PWN, s. 301–389.
Topolińska Z., 1993, The verb dać / dawać in Polish periphrastic constructions, w: G. Hentschel, R. Laskowski (red.), Studies in Polish morphology and syntax, München: Verlag Otto Sagner, s. 229–249.
Topolińska Z., 2011, I nadal w kręgu (para)zaimków, Linguistica Copernicana 2(6), s. 39–45.
Topolińska Z., 2016, Zaimki – uniwersalny system referencji, LingVaria 21, s. 35–41.
Turkowska M., 1982, O wyznaczoności, Polonica 7, s. 47–66.
Wajszczuk J., 2010, Functional class (so called „part of speech”) assignment as a kind of meaning-bound word syntactic information, Cognitive Studies / Études Cognitives 10, s. 15–33.
Wierzbicka-Piotrowska E., 2011, Polskie zaimki nieokreślone. Wybrane zagadnieniasemantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Wołk M., 2021a, O pozostałych i reszcie czegoś jako wykładnikach referencji, Poradnik Językowy 9, s. 63–73.
Wołk M., 2021b, Problem synonimii wyrażeń inny niż_ i różny od_, Prace Językoznawcze 23/1, s. 37–48.
Wróbel H., 1996, Nowa propozycja klasyfikacji syntaktycznej polskich leksemów, w: H. Wróbel (red.), Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 53–60.
Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków: Od Nowa.
Zaron Z., 1975, Niektóre słowa z elementem „zacząć/przestać mieć”, w: E. Janus (red.), Słownik i semantyka. Definicje semantyczne, Wrocław: Ossolineum, s. 105–110.
Zaron Z., 1980, Ze studiów nad składnią i semantyką czasownika. Polskie czasowniki z uzupełnieniem werbalnym oznaczające relację osobową z argumentem zdarzeniowym, Wrocław: Ossolineum.
Zawadowski L., 1952, Zagadnienia teorii zdań względnych, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Maciej Grochowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 30
Liczba cytowań: 0
