Jednostka języka 'nawet' w funkcji gradacyjnej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2024.010Słowa kluczowe
'nawet', partykuła, operator metapredykatywny, semantyka, składniaAbstrakt
Celem artykułu jest udowodnienie, że w kontekstach, w których leksem nawet wchodzi w relację syntaktyczną z przymiotnikami, przysłówkami lub niektórymi czasownikami zdolnymi do semantycznego stopniowania, możliwa jest interpretacja wskazująca, że nie pełni on znanej z tradycyjnych opisów funkcji partykuły, lecz operatora metapredykatywnego gradacji. W takim znaczeniu za pomocą omawianego wyrazu nadawca wskazywałby różnicę między cechą, o której się mówi, a tą samą cechą w swojej pragmatycznej normie. Analiza materiału badawczego wykazała, że do poprawnego zinterpretowania znaczenia omawianego leksemu ważne są nie tylko właściwości semantyczne i składniowe, lecz także kontekst pragmatyczny oraz czynniki prozodyczne. Część metodologiczna pracy została oparta na podziale zasobu leksykalnego języka autorstwa Jadwigi Wajszczuk.
Bibliografia
Bałabaniak D., 2013, Polskie intensyfikatory leksykalne na tle wyrażeń gradacyjnych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Bobrowski I., 1998, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy 8, s. 356–364.
Bogusławski A., 1987, Obiekty języka a jednostki leksykograficzne, w: Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej II, Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW, s. 13–34.
Danielewiczowa M., 2012, W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne, Warszawa: Bel Studio.
Dobaczewski A., 2018, Powtórzenie jako zjawisko tekstowe i systemowe. Repetycje, reduplikacje i quasi-tautologie w języku polskim, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dobaczewski A., Sobotka P., Żurowski S., 2018, Słownik reduplikacji i powtórzeń polskich. Od zleksykalizowanych podwojeń do regularnych układów repetycyjnych, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grochowski M., 1983, Wpływ partykuły nawet na strukturę tematyczno-rematyczną zdania, w: M. Basaj i in. (red.), Prace na IX Międzynarodowy Kongres Slawistów
w Kijowie 1983, t. 1: Językoznawstwo, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 121–130.
Grochowski M., 2010, Intensyfikatory, partykuły a negacja. O homonimii gramatycznej dwóch jednostek monosemicznych o postaci w ogóle_, w: J. Chojak,
T. Korpysz, K. Waszakowa (red.), Człowiek, słowo, świat, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 306–315.
Grochowski M., 2014, Operatory metapredykatywne a operatory metatekstowe.
Partykuły w strukturze wypowiedzenia, w: S. Gajda, I. Jokiel (red.), Polonistyka wobec wyzwań współczesności: V Kongres Polonistyki Zagranicznej,
Brzeg– Opole, 10–13 lipca 2012 r., t. 2, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 125–133.
Grochowski M., 2018, Operatory metapredykatywne otwierające pozycję dla komparatywu, Prace Filologiczne LXXII, s. 59–70.
SGPP: Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2018, Zasady opisu jednostek funkcyjnych w WSJP PAN, w: P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 191–203.
Kisiel A., 2021, O wyrażeniach w miarę i na miarę. Rozważania na marginesie opisów słownikowych, Poradnik Językowy 9, s. 40–50.
Kosek I., 2003, Z problematyki opisu wyrażeń całkiem całkiem, nawet nawet, w: M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban (red.), Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego. Prace dedykowane Profesor Marii Szupryczyńskiej,
Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 131–142.
Laskowski R., 1977, Od czego lepszy jest lepszy?, Język Polski LVII/5, s. 323–335.
Linsztet B., 2014, Cechy składniowe i semantyczne leksemu całkiem, Prace Filologiczne LXV, s. 269–288. NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [online:] http://nkjp.pl [12.10.2023].
Szumińska B., 1998, O dwuznaczności wyrażenia całkiem, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska L, s. 143–151.
Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego.
Wierzbicka A., 1969, Dociekania semantyczne, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Żabowska M., 2009, Hierarchia wyrażeń metatekstowych, Linguistica Copernicana 2, s. 179–189, [online:] http://dx.doi.org/10.12775/LinCop.2009.026.
WSJP: Żmigrodzki P. (red.), 2007–, Wielki słownik języka polskiego PAN, [online:] https://wsjp.pl [12.10.2023].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Przemysław Megger
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 64
Liczba cytowań: 0
