Partykuły spajające jako podklasa jednostek metatekstowych
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2022.010Słowa kluczowe
partykuła, partykuła spajająca, spójnik, szyk, metatekstAbstrakt
Autorka komentuje istniejące w polskim językoznawstwie opisy klasy partykuł spajających. Za podstawowe trzy kryteria wyróżniania tej klasy uznaje ich dozdaniowość, zależność od przedtekstu oraz zmienność pozycyjną. Zauważa, że partykuły spajające preferują pozycję w pobliżu (przed, po, a nawet wewnątrz) części tematycznej i często towarzyszy im silny przycisk prozodyczny na wyrażeniu tematycznym. Preferują one również dłuższe, zdaniowe konteksty. Zaproponowana w tym tekście interpretacja partykuł spajających sprowadza się do uznania ich za komentarze dotematyczne, wiążące to, co jest mówione o nowym obiekcie z tym, co zostało wcześniej powiedziane o czymś innym. Ponieważ tego typu wiązanie tematyczne jest interpretacyjnie bardziej wymagające niż wiązanie rematyczne (odbywające się wszak w ramach jednego nadrzędnego tematu), partykuły spajające wymagają, aby odpowiedni przedtekst był bezpośrednio przylegający do struktury T-R, którą one komentują.
Bibliografia
Altenberg B., 2006, The function of adverbial connectors in second initial position in English and Swedish, w: K. Aijmer, Anna-Marie Simon-Vandenbergen (red), Pragmatic markers in contrast, Amsterdam: HarperCollins Publishers, s. 11–37.
Bednarek A., 1989, Wykładniki leksykalne ekwiwalencji: analiza semantyczna wyrażeń typu czyli, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Dupont M., 2015, Word order in English and French. The position of English and French adverbial connectors of contrast, English Text Construction 8/1, s. 88–124. Fabricius-Hansen C., 2005, Elusive Connectives. A Case Study on the Explicitness Dimension of Discourse Coherence, Linguistics 43 (1), s. 17–48.
Grochowski M., 1996, O partykułach jako wykładnikach nawiązania. Analiza wyrażenia wręcz, w: M. Grochowski (red.), Anafora w strukturze tekstu, Warszawa: Energeia, s. 97–104.
Grochowski M., 2003, O szyku operatora więc na tle jego cech składniowych i semantycznych, w: I. Bobrowski (red.), Anabasis. Prace ofiarowane Profesor Krystynie Pisarkowej, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 89–98.
Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Grochowski M., 2000, On the word order of Polish synsyntagmatic lexemes, Slovo a Slovesnost LXI (2), s. 138–144.
Iwanowa I., 1994, Relacja wnioskowania a znaczenie spójnika więc, Polonica 16, s. 85–101.
Kisiel A., 2013, O zmienności signifiant wyrażeń metatekstowych. Przypadek niemniej, LingVaria 2 (16), s. 137–147.
Kisiel A., 2014a, Jednakże – czy jednak+że?, w: M. Gębka-Wolak, J. Kamper-Warejko, A. Moroz (red.), Leksyka języków słowiańskich w badaniach synchronicznych i diachronicznych, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 61–75.
Kisiel A., 2014b, Wszak, wszakże, wszelako a kontekstowość partykuł, w: E. Gutiérrez Rubio, M. Falkowska, E. Kislova, M. Stępień, S. Terekhova (red.), Beiträge der Europäischen Slavistischen Linguistik (POLYSLAV) 17, München–Berlin–Washington/D.C., s. 74–83.
Kisiel A., 2015a, Bo – bowiem – albowiem. Między spójnikiem a partykułą, Forum Lingwistyczne 2, s. 73–84.
Kisiel A., 2015b, O dwóch metatekstowych jednostkach: zaś i natomiast, Linguistica Copernicana 12, s. 53–69.
Kisiel A., 2018, On Polish connectors expressing opposition and sentence structure [referat wygłoszony na CogLing8 (Louvain-la-Neuve, 13–14/12/2018)].
Kisiel A., 2022, On the little Polish word a and its combinatorial potential, Zeitschrift für Slavische Philologie 78 (1), s. 1–42.
Liu D., 2012, Linking adverbials: An across-register corpus study and its implication, International Journal of Corpus Linguistics 13 (4), s. 491–518.
Milewska B., 2006, Spójniki o nieustabilizowanym szyku, Język Polski 3, s. 184–191.
Milewska B., 2007, O spójnikach z redundancją typu ale jednak w dzisiejszej polszczyźnie, Język Polski 3, s. 218–223.
Sulich A., 2008, Tematyzatory polskie: Jednostki leksykalne wyznaczające strukture tematyczną wypowiedzi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Urbańczyk S., 1992, Miejsce wyrazów bowiem i zaś w zdaniu, Język Polski LXXII, s. 69–70.
Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Wajszczuk J., 2011, Co właściwie spójniki łączą? Powrót do pytań zasadniczych, Prace Filologiczne 60, s. 263–286.
Zufferey S., Degand L., 2017, Annotating the meaning of discourse connectives in multilingual corpora, Corpus Linguistics and Linguistic Theory 13(2), s. 399–422.
Żabowska M., 2009, Hierarchia wyrażeń metatekstowych, Linguistica Copernicana 2 (2), s. 179–189.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Kisiel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 288
Liczba cytowań: 0
