Identities, Borderlands, Diasporas.
Changing Anthropological Research Practices
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud109.2025.01Keywords
ethnic and religious minorities, ethnography, ethnographic laboratory, religious culture.Abstract
I present the history and experiences of Polish-Ukrainian research conducted by employees of the Institute of Ethnology and Cultural Anthropology of the University of Warsaw in Ukraine and Ukrainian minorities in Poland in the years 1996-2016 from the perspective of a researcher and research organizer. I recall the cooperation with Ukrainian researchers and institutions, the problems it addressed, the main topics of grant projects, as well as a related educational project: an Ethnographic Laboratory, which enabled the involvement of many student groups in the research and the establishment of close, sometimes lasting contacts between Polish and Ukrainian students. I present my interpretation of the ethnographic method rooted in phenomenology. I show changes in research issues, embedded in research experiences and the changing political and cultural situation. I refer to my anticipatory experiences regarding the fate of the Ukrainian minority in the period of the Polish People's Republic. I provide examples of inspiration from historical and anthropological literature, as well as my own experiences and discoveries regarding identity on borderlands and in diasporas, perceived primarily from the perspective of religious culture.
References
Baraniuk, T., red. (2020). Bojkowszczyzna. Pogranicze czasów i przestrzeni. Warszawa: Wyd. DiG.
Bartmiński, J., (1986). Kolędowanie na Lubelszczyźnie, Lublin: PTL.
Beauvois, D., (1987) Polacy na Ukrainie 1831-1863. Szlachta polska na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie, przeł. E. i K. Rutkowscy. Paryż: Instytut Literacki.
Beauvois, D., (1996) Walka o ziemię. Szlachta polska na Ukrainie prawobrzeżnej pomiędzy caratem a ludem ukraińskim 1863-1914, przeł. K. Rutkowski. Sejny: „Pogranicze".
Bujskich, J., (2021). Wspólnoty wyznaniowe jako wspólnoty pamięci: grekokatolicy Białego Boru i prawosławni Włodawy. W: Zowczak, M., (red.), Katolickie mniejszości wyznaniowe w Polsce i Ukrainie. Studia porównawcze. s. 341-375, Warszawa: Wyd. DiG.
Buysʹkykh, YU., (2024) Na zakhid vid Buhu. Shchodennyky z pohranychchya. Chernivtsi: Vydavnytstvo Knyhy-KHKHI-ХХІ.
Dzwonkowski, R., SAC, Pałyga, J., SAC, (1993), Za wschodnią granicą (1917-1993). O Polakach i Kościele w dawnym ZSRR z Romanem Dzwonkowskim SAC rozmawia Jan Pałyga SAC. Warszawa: „Wspólnota Polska” & „Apostolicum”.
Freud, Z., (1992). Przyszłość pewnego złudzenia. W: Kultura jako źródło cierpień, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa: Wyd. KR 1992, s. 7-53.
Gębarowicz, M., (1986). Mater Misericordia -- Pokrow -- Pokrowa w sztuce i legendzie środkowo-wschodniej Europy. Wrocław: PAN.
Herzfeld, M., (2004). Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Tłum. M. Piechaczek. Kraków: Wyd. UJ.
Janocha, M., (2001). Ukraińskie i białoruskie ikony świąteczne w dawnej Rzeczypospolitej. Problem kanonu. Warszawa: Neriton.
Kołodziejska, I., (2023). Podolskie zielniki. Praktykowanie wiedzy o roślinach na Podolu Wschodnim (Ukraina). Prace Etnologiczne nr 27. Kraków: PTL.
Kotula, F., (1976) Znaki przeszłości. Odchodzące ślady zatrzymać w pamięci. Warszawa: LSW.
Krasucki, E., Ślepowroński, T. (2022) Trudna tożsamość na krańcach mapy, Szczecin: Wyd. Kadruk. Pozyskano z:
Lipiński, W., red. (2012). Dzisiejsze Polesie. Warszawa: Wyd. DiG.
Lipiński, W., red. (2014). Bałkany na Ukrainie. Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy z ukraińskiego Budziaku. Warszawa: Wyd. UW.
Lipiński, W., red. (2015). Lipowanie. Kultura religijna i tożsamość naddunajskich staroobrzędowców. Warszawa: Wyd. UW.
Lubańska, M., red. (2007) Religijność chrześcijan obrządku wschodniego na pograniczu polsko-ukraińskim, Warszawa: Wyd. DiG.
Mędrzecki, W., (2010). Pogranicze polsko-ukraińskie – perspektywa polska. Materiały z XIII posiedzenia Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów do spraw doskonalenia treści podręczników szkolnych historii i geografii. Pozyskano z:
Materiały z XIII posiedzenia Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów do spraw doskonalenia treści podręczników szkolnych historii i geografii - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - Portal Gov.pl
Smyrski, Ł., Zowczak, M., red. (2003). Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne. Warszawa: Wyd. DiG.
Zowczak, M., (1991). Kultura religijna polskiej wsi na Litwie. Raport z badań prowadzonych w rejonie wileńskim w lipcu 1990 roku. Przegląd Wschodni, t. 1, z. 3, s. 527-555.
Zowczak, M., (2000). Biblia ludowa. Interpretacja wątków biblijnych w kulturze ludowej. Wrocław: Wyd. FNP.
Zowczak, M., (2003) O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości. W: Smyrski, Ł., Zowczak, M., (red.), Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, s. 9-76. Warszawa: Wyd. DiG.
Zowczak, M., (2009). Fundamentalizm, synkretyzm, ekumenizm: perspektywa lokalna. W: M. Zowczak (red.), W cieniu drzewa wiar. Studia nad kulturą religijną na pograniczach „Slaviae Orthodoxae”, s. 7-30, Warszawa: Wyd. DiG.
Zowczak, M., (2010a). Antropologia pogranicza. Projekt i realizacja badań. W: M. Zowczak (red.), Na pograniczu „nowej Europy”. Polsko-ukraińskie sąsiedztwo, s. 11-30, Warszawa: Wyd. DiG.
Zowczak, M., (2010b). Kategoria pogranicza jako problem antropologiczny. Materiały z XIII posiedzenia Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów do spraw doskonalenia treści podręczników szkolnych historii i geografii. Pozyskano z:
Materiały z XIII posiedzenia Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów Polsko-Ukraińskiej Komisji Ekspertów do spraw doskonalenia treści podręczników szkolnych historii i geografii - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - Portal Gov.pl
Zowczak, M.. (2011). Antropologia, historia, a sprawa ukraińska. O taktyce pogranicza. Lud 2011, t. 95, s. 45-66.
Zowczak, M., red. (2021). Katolickie mniejszości wyznaniowe w Polsce i Ukrainie. Studia porównawcze. Warszawa: Wyd. DiG.
Zowczak, M., (2024). Wewnętrzne pogranicza i fantomowa ciągłość w zachodniopomorskich miasteczkach. W: C. Kuklo i W. Walczak (red.), Człowiek twórcą historii, t. 3: Społeczeństwo wobec wyzwań nowoczesności, s. 167-196, Białystok: Wyd. Uniw. w Białymstoku.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Hanna Magdalena Zowczak

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
- recording of a Work / subject of a related copyright;
- reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
- marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
- introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
- dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
- The authors give the publisher the license free of charge.
- The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 55
Number of citations: 0