Transmisja i reprodukcja kulturowa jako przykład wyzwań socjalizacyjnych stojących przed matkami-uchodźczymi w Polsce i ich wpływ na adaptację
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud103.2019.13Keywords
uchodźcy, macierzyństwo, transmisja kulturowa, socjalizacja, enkulturacja, lustra społeczne, samopostrzeganie, antropologia psychologicznaAbstract
Macierzyństwo jest niezwykle istotnym aspektem samookreślenia bez względu na kulturę pochodzenia, a w przypadku uchodźczyń (funkcjonujących bez wsparcia bliskich osób, rodziny, własnego społeczeństwa oraz jego norm kulturowych) pełni dodatkowo ważną rolę w konstruowaniu obrazu siebie. Kobiety nierzadko mają pod opieką dzieci, co w znacznym stopniu determinuje ich strategie przystosowawcze zorientowane przede wszystkim na zapewnienie potomstwu bezpieczeństwa, warunków rozwoju i stabilizacji. Nie mniej istotne znaczenie ma to również dla ich samopostrzegania się i samookreślenia, które w znacznym stopniu uwarunkowane są rolami płciowymi obowiązującymi w ich kulturze pochodzenia. W artykule omawiam najczęstsze dylematy identyfikacyjne matek-uchodźczyń z byłych Republik Radzieckich (Czeczenii, Dagestanu, Tadżykistanu), wśród których prowadzę od 2014 roku badania, oraz analizuję ich wpływ na wychowanie potomstwa. Na wstępie prezentują podstawowe kwestie terminologiczne związane z socjalizacją i enkulturacją, które traktuję jako jedne z ważniejszych i trudniejszych wyzwań stojących przed kobietami-uchodźczyniami zamieszkałymi w Polsce. W dalszej części analizuję zależność między samooceną efektywności własnych działań rodzicielsko-wychowawczych dokonywaną przez kobiety-uchodźczynie, a ich postawami adaptacyjnymi i strategiami akulturacyjnymi.
References
Adger-Adajew, I. (2005). Kamienie mówią. Dzieje i kultura Czeczenów, Warszawa: Instytut Narodów Kaukazu.
Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu (przeł. S. Amsterdamski), Kraków: Znak.
Ariel, A. (2012). The Hummus Wars. Gastronomica, 12 (1), 34-42.
Asendorpf, J. B. (1996). Self-Awareness and Other-Awareness II: Mirror Self-Recognition, Social Contingency Awareness, and Synchronic Imitation. Developmental Psychology, 32 (2), 313-321.
Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, 497-529.
Bem, D. J. (1972), Self-perception theory. W: L. Berkowitz (red.), Advances in Experimental Social Psychology (t. 6, s. 1-62). New York: Academic Press.
Bourdieu, P. (1977). Cultural Reproduction and Social Reproduction. W: J. Karabel, A. H. Halsey (red.), Power and Ideology in Education, 487-511.
Briggs, J. (1992). Mazes of meaning: how a child and a culture create each other. W: W. Corsaro, P. J. Miller (red.), Interpretive approaches to children’s socialization (s. 25-49). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Buliński, T. (2002). Człowiek do zrobienia. Jak kultura tworzy człowieka: studium antropologiczne. Poznań: Wyd. Poznańskie.
Cohen, A. P. (2003). Wspólnoty znaczeń. W: M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej (s. 192-215). Warszawa: PWN.
Cooley, Ch. H. (1902). Human Nature and the Social Order. New York: Scribner's.
Cusack, I. (2000). African Cuisines: Recipes for Nation-Building? Journal of African Cultural Studies, 13 (2), 207-225.
Czerniejewska, I., & Kość-Ryżko, K. (2012). Uchodźcy w Grupie i Czerwonym Borze – różne miejsca i różne światy? Wpływ warunków osiedlenia na proces adaptacji. W: M. Buchowski, J. Schmidt (red.), Imigranci: między izolacją a integracją (s. 187-213). Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Ericsson, K. A., & Simon, H. A. (1998). How to study thinking in everyday life: Contrasting think aloud protocols with descriptions and explanations of thinking. Mind, Culture, Activity, 5 (3), 178-186.
Erikson, E. (2000). Dzieciństwo i społeczeństwo (przeł. P. Hejmej). Warszawa: Rebis.
Fhanér, S. (1996). Słownik psychoanalizy (przeł. J. Kubitsky) , Gdańsk: GWP.
Folkman, S. (2010). Stress, Coping and Hope. Psycho-Oncology, 19, 901-908.
Freeman, D. (1983). Margaret Mead and Samoa: The Making and Unmaking of an Anthropological Myth. Cambridge: Harvard University Press.
Fricker, M. (2006). Powerlessness and Social Interpretation. Episteme: A Journal of Social Epistemology, 3 (1-2), 96-108.
Goldstein, N. J., & Cialdini R. B. (2007). The spyglass self: A model of vicarious self-perception. Journal of Personality and Social Psychology, 92 (3), 402-417.
Gross J. J., & Levenson R. W. (1997). Hiding feelings: The acute effects of inhibiting negative and positive emotion. Journal of Abnormal Psychology, 106, 95–103.
Hirsch, D. (2011). „Hummus is best when it is fresh and made by Arabs”: The gourmetization of hummus in Israel and the return of the repressed Arab. American Ethnologist, 38 (4), 617-630.
Huntington, S. P. (2007). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego (tłum. H. Jankowska), Warszawa: Wyd. Muza.
Jaskółowski, K. (2012). Wspólnota symboliczna. W stronę antropologii nacjonalizmu. Gdańsk: WN Katedra.
Kość-Ryżko, K. (2016). Konstruowanie tożsamości w warunkach obcości kulturowej. Przypadek małoletnich uchodźców z Czeczenii w Polsce. Kultura i społeczeństwo, 60 (1), 93-119.
Kruszelnicki, W. (2011). Cała prawda o „Dojrzewaniu na Samoa”. O kontrowersji Margaret Mead – Derek Freeman. Tematy z Szewskiej, 6, 147-150.
Kyle, A. (2014). Behind the Mirror: Reflective Listening and its Tain in the Work of Carl Rogers. The Humanistic Psychologist, 42 (4), 354–369. doi:10.1080/08873267.2014.913247.
Lutkehaus, N. (2008). Margaret Mead: The Making of an American Icon. Princeton, NJ: Princeton University Press.
McMahon, M. (1995). Perspectives on marriage and the family. Engendering motherhood: Identity and self-transformation in women's lives. New York: Guilford Press.
Mead, M. (1963). Papers in Honor of Melville J. Herskovits: Socialization and Enculturation. Current Anthropology, 4 (2), 184-188.
Mead, G. H. (1934). Mind, Self and Society, from the Standpoint of a Social Behaviorist. Chicago: University of Chicago Press.
Miller, P. J., & Moore, B. B. (1989). Narrative conjunctions of caregiver and child: a comparative perspective on socialization through stories. Ethos, 17, 428-449.
Nikitorowicz, J. (2003). Dziedzictwo kulturowe i etos generacji – problemy przekazu międzypokoleniowego. W: J. Nikitorowicz, J. Halicki, J. Muszyńska (red.), Międzygeneracyjna transmisja dziedzictwa kulturowego. Globalizm versus regionalizm (s. 17-33), Białystok: Trans Humana.
Nikitorowicz, J. (2007). Edukacja międzykulturowa. Kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk: GWP.
Nisbett, R. E. (2009). Geografia myślenia (przeł. E. Wojtych). Sopot: Smak Słowa. 2009.
Oliver, K. (2010). Motherhood, Sexuality, and Pregnant Embodiment: Twenty-Five Years of Gestation. Hypatia, 25 (4), 760-777.
Oyěwùmí, O. (2015). What Gender is Motherhood?: Changing Yorùbá Ideals of Power, Procreation, and Identity in the Age of Modernity (Gender and Cultural Studies in Africa and the Diaspora). Hampshire: Palgrave Macmillan.
Parish, S. M. (2006). Socialization. W: T. Barnfield (red.), The Dictionary of Anthropology (s. 432-433). Oxford: Blackwell Publ..
Rhum, M. (2006). Enculturation. W: T. Barfield (red.), The Dictionary of Anthropology (s. 149). Oxford: Blackwell Publ.
Sam, D. L. (2006). Acculturation of immigrant children and women. W: D. L. Sam, & J. W. Berry, The Cambridge Handbook of Acculturation Psychology (s. 403-419), Cambridge: Cambridge University Press.
Schwartz, T. (1976). Relations among generations in time-limited cultures. W: T. Schwartz (red.), Socialization as cultural communication (s. 217-230). Berkley: University of California.
Stryjewski, R. (2012). Integracja społeczna i gospodarcza imigrantów wyznania muzułmańskiego w Polsce. Raport z badań. Warszawa: Fundacja „Ocalenie”.
Toynbee, A. J. (2000). Studium historii (Skrót dokonany przez D.C. Somervella), Warszawa: PIW.
Wierzbicka, A. (2007). Słowa klucze. Różne języki – różne kultury (przeł. I. Duraj-Nowosielska). Warszawa: Wyd. UW.
Williams, W. (1972). The socialization process: a theoretical perspective. W: F. Poirier (red.), Primate socialization (s. 207-260). New York: Random,
Zimbardo, P. (1999). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Znaniecki, F. (1991). Prawa psychologii społecznej. Warszawa: PWN.
Zybertowicz, A. (1999). Konstruktywizm jako orientacja metodologiczna w badaniach społecznych. ASK: społeczeństwo, badania, metody, 8, 7-28.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
- The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
- recording of a Work / subject of a related copyright;
- reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
- marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
- introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
- dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
- The authors give the publisher the license free of charge.
- The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 703
Number of citations: 0
