Unwilling travels – wandering as an inspirer of the myth-making activity of Zorian Dołęga Chodakowski
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud107.2023.11Keywords
Zorian Dołęga Chodakowski, folklore, field research, ethnography, romanticismAbstract
Zorian Dołęga Chodakowski (born as Adam Czarnocki, 1784–1825) is mainly known as a collector of Slavic antiquities and the author of O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem [On the Slavic Lands before Christianity], a work marking the need to study the peasants in order to extract from their culture the relics of ancient ‘Slavicness’. The first descriptions of the researcher clearly emphasized the aspect of his frequent personal and scientific travels. This wandering way of living was interpreted as an experience constituting a unique personality type of a rebellious romantic, which significantly influenced the further reception of Chodakowski’s work. Through the analysis of the construction of these biographies and selected texts of the researcher, the author presents the elements that may have contributed to the creation of the image of Chodakowski as a romantic wanderer.
References
Burszta, J. (1973). Oświecenie i romantyzm a polska etnografia i folklorystyka. Lud, t. 53, 5–32.
Chlebowski, B., Sulimierski, F. (red.) (1892). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, Warszawa: Druk „Wieku” Nowy Świat.
Chodźko, D. (1857). Wzmianka o życiu i pismach Adama Czarnockiego, Teka Wileńska, nr 2.
Ćwiczenia Naukowe. Oddział literatury (1818), t. 2, nr 5. Pozyskano z http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=17742&from=publication.
Damrosz J. 1988, Rozwój pojęć podstawowych w polskiej nauce o kulturze ludowej do 1939 roku, Wrocław: Ossolineum.
Dembowski, E. (1842). Zorian Dołęga Chodakowski czyli (właściwie) Adam Czarnocki, Przegląd Naukowy, Literaturze, Wiedzy i Umnictwu Poświęcony, t. 3, nr 26. Pozyskano z https://repozytorium.put.poznan.pl/dlibra/publication/305457/edition/268898/content?ref=%2Fpublication%2F305500%2Fedition%2F269649.
Dołęga Chodakowski, Z. (1967). O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem oraz inne pisma i listy, opr. J. Maślanka, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Dołęga Chodakowski, Z. (1973). Śpiewy sławiańskie pod strzechą wiejską zebrane, tłum. i opr. J. Maślanka, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Hernas, C. (1965). Antologia polskiej pieśni ludowej ze zbiorków polskich: XVIII w., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Hernas, C. (1965). U źródeł folklorystyki polskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Janion, M. (2020). Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Jasiewicz, Z. (2010). Początki etnologii/antropologii kulturowej w Polsce. Poszukiwanie nazwy dla zainteresowań badawczych i rodzącej się dyscypliny.
W: M. Radkowska-Walkowicz, A. Malewska-Szałygin (red.), Antropolog wobec współczesności (s. 36–51). Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.
Jasiewicz, Z. (2018a). Kim jesteśmy? Kim jesteście? Tożsamość etnologii/antropologii społecznokulturowej i jej/ich przedstawicieli. W: K. Baraniecka-Olszewska, I. Kabzińska, O. Tangad (red.), Lokalne i globalne perspektywy azjanistyczne. Księga jubileuszowa dla Profesora Sławoja Szynkiewicza, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Jasiewicz, Z. (2018b). Skąd, z czym i w jaki sposób etnografia/etnologia/antropologia pojawiła się przed 100 laty w odrodzonym państwie polskim?, Lud, t. 102, 41–83, doi:10.12775/lud102.2018.01.
Jasiewicz, Z. 2011, Początki polskiej etnologii i antropologii kulturowej: od końca XVIII wieku do roku 1918, Poznań: Wydawnictwo Instytutu im. Oskara Kolberga.
Kapełuś, H., Krzyżanowski, J. (red.) (1970). Dzieje folklorystyki polskiej: 1800–1863: epoka przedkolbergowska, Wrocław: Ossolineum.
Klarnerówna, Z. (1926). Słowianofilstwo w literaturze polskiej lat 1800 do 1848, Warszawa: Kasa im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki.
Kołłątaj, H. (1963). List do księgarza Jana Maja w Krakowie, pisany w Ołomuńcu z więzienia 15 lipca 1802 roku. W: M. Serejski, Historycy o historii. Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego: 1775–1918, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Kosowska, E. (2008). Tradycja jako wehikuł swoistości kultury, Postscriptum Polonistyczne, nr 2 (2), doi:10.31261/PS_P.
Kozak, Ł. (2020). Upiór. Historia naturalna, Warszawa: Fundacja Evviva L’arte.
Lelewel, J. (1859). Adam Czarnocki, Dziennik Literacki, nr 79.
Libera, Z. (2003). Etnograficzne wycieczki i zbieranie rzeczy ludowych w XIX wieku. W: P. Kowalski (red.), Wędrować, pielgrzymować, być turystą: podróż w dyskursach kultury, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Maślanka, J. (1965). Zorian Dołęga Chodakowski. Jego miejsce w kulturze polskiej i wpływ na polskie piśmiennictwo romantyczne, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum.
Maślanka, J. (1968). Słowiańskie mity historyczne w literaturze polskiego oświecenia, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum.
Mencwel, A. (2011). Wyobraźnia antropologiczna: próby i studia, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Michalski, M. (2013). Dawni Słowianie w tradycji polskiej I połowy XIX wieku. W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Pigoń, S. (1929). Z dawnego Wilna. Szkice obyczajowe i literackie, Wilno: Wydawnictwo Magistratu m. Wilna.
Poppe, A. (1955). U źródeł postępowej historiografii szlacheckiego rewolucjonizmu: Zorian Dołęga Chodakowski (1784—1825), Kwartalnik Historyczny, nr 2, 13–35.
Rawita-Gawroński, F. (1901). Zoryan Dołęga Chodakowski (Adam Czarnocki), Warszawa, Amoryka.
Roczniki Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk 1803, t. 2. Pozyskano z https://crispa.uw.edu.pl/object/files/400436/display/Default.
Rygielska, M. (2019). Monografia Ignacego Lubicz Czerwińskiego „Okolica Za-dniestrska”:studium kulturoznawcze, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Uniwersytet Wrocławski.
Serejski, M. (1954). Zarys historiografii polskiej. Część I: od połowy XVIII w. do roku ok. 1860, Łódź: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Skimborowicz, H. (1858). Jeszcze o Zorianie Chodakowskim czyli Adamie Czarnockim, Teka Wileńska, nr 6, 3–4.
Surowiecki, W. (1819). Zdanie o pismie P. Z. D. Chodakowskiego umieszczonem w nrze 5. „Ćwiczeń Naukowych” r. 1818 pod tytułem: O Słowiańszczyźnie przedchrześciiańskiey, Pamiętnik Warszawski czyli Dziennik Nauk i Umiejętności, nr 5.
Terlecka, M. (red.) (1973). Historia etnografii polskiej, Wrocław: Wydawnictwo PAN.
Walicki, R. 1967, Wacław Maciejowski i Zorian Dołęga Chodakowski. Z dziejów słowianofilstwa polskiego, Archiwum historii filozofii i myśli społecznej, t. 13, 271–301.
Wiszniewski, M. 1840, Historia literatury polskiej, Kraków: Drukarnia Stanisława Gieszkowskiego. Pozyskano z https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/7330/edition/7192/content.
Witkowska, A. (1972). Sławianie, my lubim sielanki…, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Wojniłowicz, L. (1840). Zorjan Dołęga Chodakowski. Kim był rzeczywiście?, Piśmiennictwo Krajowe. Dodatek do Gazety Porannej, nr 15.
Woźniak, A. (1971). Źródła zainteresowań ludoznawczych w ideologii polskiego oświecenia, Etnografia Polska, t. XV, nr 2, 37–51.
Woźniak, A. (1995). Oświeceniowy przełom w kulturze a początki polskiego ludoznawstwa, Lud, t. 78.
Zgorzelski, C. (1978). Od Oświecenia ku Romantyzmowi i współczesności: szkice historycznoliterackie, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Anna Leśniewska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
- recording of a Work / subject of a related copyright;
- reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
- marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
- introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
- dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
- The authors give the publisher the license free of charge.
- The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 198
Number of citations: 0