Ukraińskie muzea w obliczu wojny: antropologia muzealna w kontekście rosyjskiej agresji
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud109.2025.03Słowa kluczowe
antropologia muzealna, wojna, muzeum, Ukraina, rosyjska agresja przeciwko UkrainieAbstrakt
Artykuł analizuje wyzwania, z jakimi mierzą się ukraińskie muzea w obliczu rosyjskiej agresji, wykorzystując perspektywę antropologii muzealnej. Pierwsza część poświęcona jest roli tej dyscypliny jako narzędzia krytycznej analizy kulturotwórczej roli muzeów. Następnie, na przykładzie trzech instytucji – Narodowego Muzeum Rewolucji Godności w Kijowie, Muzeum Operacji Antyterrorystycznej w Dnieprze oraz projektu „Ukraiński Wschód” przy Narodowym Muzeum Historii Ukrainy w Drugiej Wojnie Światowej w Kijowie – przedstawiono doświadczenia ukraińskich muzealników, którzy tworzą wystawy dotyczące najnowszej historii Ukrainy w warunkach rosyjskiej agresji na swój kraj.
Bibliografia
Ames, M. M. (1992). Cannibal tours and glass boxes: The anthropology of museums. Vancouver: UBC Press.
Banjeglav, T. (2019). Exhibiting Memories of a Besieged City. The (Uncertain) Role of Museums in Constructing Public Memory of the 1992-1995 Siege of Sarajevo. Comparative Southeast European Studies, 67 (1), 1–23. doi.org/10.1515/soeu-2019-0001
Barańska, K. (2014). Słowo od Redakcji. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej, 1, 5–10.
Barańska, K. 2016. Słowo od Redakcji. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej, 3, 5–8.
Blakkisrud, H. & Kuziev, F. (2019). Museums, memory and meaning creation: (re)constructing the Tajik nation. Nations and Nationalism, 25 (3), 997-1017. doi.org/10.1111/nana.12519
Buyskykh, J. (2023). Beyond Epistemic Violence: Un-Silencing Diverse Ukrainian Voices. Etnografia Polska, 67 (1–2). doi.org/10.23858/EP67.2023.3634
Demel, G. (2019). Matka-Ojczyzna wzywa! Muzeum Historii Ukrainy podczas Drugiej Wojny Światowej — Kompleks Memorialny w Kijowie: ukraińska narracja o wojnie. Kultura i Społeczeństwo, 63 (2), 191–226. doi.org/10.35757/KiS.2019.63.2.8
Fedor, J. (2015). War Museums and Memory Wars in Contemporary Poland. W: W. Logan, M.N. Craith, & U. Kockel (red.), A Companion to Heritage Studies (s. 243–267). Oxford: Wiley.
Fontana, E. (2020). Meanings of the “Museum Boom” in Contemporary Poland and Elsewhere. Museum Anthropology, 43 (1), 45–59. DOI:10.1111/muan.12217
Graf, S. (2024). Instant memories of the Russian war against Ukraine – mapping the virtual Meta History: Museum of War. Memory, Mind & Media. doi:10.1017/mem.2024.5
Greene C. S. (2015). Museum Anthropology. W: R. Scott & S. Kosslyn (red.), Emerging Trends in the Social and Behavioral Sciences (s. 1–15). Hoboken, NY: John Wiley & Sons, Inc.
Heijnen, W. (2010). The New Professional: Underdog or Expert? New Museology in the 21st Century. Cadernos de Sociomuseologia– Sociomuseology, 37, 13–24.
Herle, A. (2016). Anthropology museums and museum anthropology. W: F. Stein (red.), The Open Encyclopedia of Anthropology. Pozyskano z: doi.org/10.29164/16museums
Janus, A. (2021). Kultura dla klimatu. Nowa rola instytucji muzealnych w dobie kryzysu klimatycznego. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej, 8, 249–258. doi: 10.12775/ZWAM.2021.8.14
Kosińska, O. (2020). Muzeum w domu – działania w trakcie pandemii. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej, 7, 311–316. doi: 10.12775/ZWAM.2020.7.17
Kozakewycz O. (2023). Muzea i sztuka w czasie wojny: nowe symbole, znaczenia, wyzwania. Doświadczenie Ukrainy. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej, 10, 241–278. doi.org/10.12775/ZWAM.2023.10.13
Kulyk, V. (2024). National Identity in Time of War: Ukraine after the Russian Aggressions of 2014 and 2022. Problems of Post-Communism, 71 (4), 296–308. DOI:10.1080/10758216.2023.2224571
Kuzio T. (2002). History, Memory and Nation Building in the Post-Soviet Colonial Space. Nationalities Papers, 30 (2), 241–64.
Levin, A. (2023). Introduction: Voices from Ukrainian Museums. Museum & Society, 21 (2), 1–3.
Macdonald, S. (2003). Museums, National, Postnational and Transcultural Identities. Museum and Society 1 (1), 1–16. doi.org/10.29311/mas.v1i1.3
Mendel, Y. & Steinberg, A. R. (2011). The museological side of the conflict: Israeli exhibition of ter ror and the Palestinian Museum of prisoners. Museum and Society, 9 (3), 190–213. doi.org/10.29311/mas.v9i3.184
Muller, A. & Logemann, D. (2017). War, Dialogue, and Overcoming the Past: The Second World War Museum in Gdańsk, Poland. The Public Historian, 39 (3), 85–95. DOI:10.1525/tph.2017.39.3.85
Muravska, S. & Hnidyk I. (2023). Ukrainian Museums' Exhibitions and Educational Programmes During the First Six Months of War. Museum & Society 21 (2), 33–39. doi.org/10.29311/mas.v21i2.4295
Muzeǐ ATO Dnipro. (2019). Dnipro: Dnipropetrovska Oblasna Derzhavna Administratsiia.
Muzeǐ Maǐdanu. (b/d). Misiia, Viziia, Meta. Pozyskano z: http://www. maidanmuseum.org/uk/storinka/misiya-0
Norris, L. (2013). If I Run a Museum in Kyiv, Right Now. Pozyskano z: https://uncatalogedmuseum.blogspot.com/2013/12/if-i-ran-museum-in-kyiv-right-now.html
Olzacka, E. (2019). Proces społecznej konstrukcji bohatera w warunkach trwającego konfliktu - analiza na przykładzie heroizacji uczestników ukraińskiej Rewolucji Godności i wojny w Donbasie. Kultura i Społeczeństwo, 63 (2), 253–274. doi.org/10.35757/KiS.2019.63.2.10
Olzacka, E. (2021). The Role of Museums in Creating National Community in Wartime Ukraine. Nationalities Papers, 49 (6), 1028–1044. doi:10.1017/nps.2020.39
Olzacka, E. (2024). War and ‘museum front’ in a digital era: The Ukrainian War Museum during the Russian invasion of Ukraine. Media, War & Conflict 17 (1), 98–115. doi.org/10.1177/17506352231175077
Poshyvailo, I. (2013). Muzei Ukrainy i Evromaidan: uchymosia buty z narodom. Istorychna prawda, 17 grudnia. Pozyskano z: https://www.istpravda.com.ua/articles/2013/12/17/140428/
Poshyvailo, I. (2016). W: T. Kovtunovych & T. Pryvalko (red.), Maidan vid pershoi osoby. Mystetstvo na barykadakh (s. 230–237), Kyiv: Ukrainskyi instytut natsionalnoi pamiati.
Sereda, V., & Mikheieva, O. (2025). How (Not) to Study a War-Affected Society: Challenges of Knowledge Production in Ukraine and Elsewhere. Nationalities Papers, 1–20. doi:10.1017/nps.2024.56
Sodaro, A. (2018). Exhibiting Atrocity: Memorial Museums and the Politics of Past Violence. Newark: Rutgers University Press.
Szpociński, A. (2008). Miejsca pamięci (lieux de mémoire). Teksty drugie, 4, 11–20.
Verbytska, P. & Kuzmyn, R. (2019). Between amnesia and the «war of memories»: politics of memory in the museum narratives of Ukraine. Muzeológia a kultúrne dedičstvo, 7 (2), 23–34.
Walden, V.G. (2022). The memorial museum in the digital age. W: V.G. Walden (red.), The Memorial Museum in the Digital Age (s. 20–53). Falmer, Sussex: REFRAME Books.
Wiciak, A. (2020). Polskie muzeum LGBTQIA. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej, 7, 329–352. doi.org/10.12775/ZWAM.2020.7.19
Winter, J. (2012). Museums and the Representation of War. Museum and Society, 10 (3), 150–163. doi.org/10.29311/mas.v10i3.211
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Elżbieta Olzacka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 44
Liczba cytowań: 0
