Co znaczy poniemieckie? Zarys problematyki na przykładzie narracji mieszkańców Wrocławia
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud108.2024.09Słowa kluczowe
Wrocław, pamięć zbiorowa, analiza dyskursu, niemieckie dziedzictwo, “Ziemie Odzyskane”Abstrakt
Przymiotnik poniemieckie jest od dekad elementem praktyki językowej kolejnych pokoleń mieszkańców „Ziem Odzyskanych”. Do tej pory nie zostały jednak poddane głębszej analizie znaczenia nadawane temu terminowi. Autorka przedstawia znaczeniowe konteksty funkcjonowania poniemieckiego w dyskursie akademickim oraz analizuje zebrany materiał empiryczny – wywiady z drugim i trzecim pokoleniem mieszkańców Wrocławia – pod kątem znaczeń nadawanych współcześnie temu pojęciu. Niniejszy artykuł jest głosem w dyskusji nad postrzeganiem i włączaniem do tożsamości mieszkańców tych ziem dziedzictwa niemieckiego, ciągle obecnego na terenach przyłączonych do Polski w 1945 roku.
Bibliografia
Bereś, S. (2011). Okruchy Atlantydy. Wrocław: Quaestio.
Chwin, S. (2004). Kartki z dziennika. Gdańsk: Wydawnictwo Tytuł.
Chwin, S. (2009). Moje podróże niemieckie. W: H. Orłowski (red.), Moje Niemcy – moi Niemcy. Odpominanie polskie (s. 187-197). Poznań: Instytut Zachodni.
Czapliński, P. (2010). Kompleks niemiecki w literaturze polskiej. W: J. Fiećko, J. Kałążny, S. Piontek (red.), Polacy – Niemcy. Literatura i pamięć (s. 83-128). Poznań: Oficyna Wydawnicza WSJO.
Ćwiek-Rogalska, K., Wilczyńska A. (2019). Nieustający powojenny problem z niemieckością? Holistic.news. Pozyskano z: https://holistic.news/nieustajacy-powojenny-problem-z-niemieckoscia/
Kaniowska, K. (2014). Postpamięć. W: M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca J. Kalicka (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (s. 389-392). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kiedroń, S. (2018). Bresław oczami socjolingwisty. W: I. Borkowski, A. Lewicki, P. Urbaniak (red.), „Jestem kulturowym mieszańcem i to mi się podoba…”. Książka jubileuszowa dedykowana Andrzejowi Zawadzie z okazji 70. rocznicy urodzin (s. 327-350). Kraków: Wydawnictwo Libron.
Koselleck, R. (2009). Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego (przeł. Jarosław Merecki, Wojciech Kunicki). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Kurpiel, A., Maniak, K. (2023). Porządek rzeczy. Relacje z przedwojennymi przedmiotami na ziemiach zachodnich (przypadek Wrocławia i Szczecina). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kurcz, Z. (2009). W brzasku światła, w smugach cienia – inspiracje do własnego obrazu Niemców i Niemiec. W: H. Orłowski (red.), Moje Niemcy – moi Niemcy. Odpominanie polskie (s. 253-261). Poznań: Instytut Zachodni.
Kuszyk, K. (2019). Poniemieckie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Małyszek, T. (2009). Berlin - Wrocław. O „moich” Niemcy. W: H. Orłowski (red.), Moje Niemcy – moi Niemcy. Odpominanie polskie (s. 485-494). Poznań: Instytut Zachodni.
Marcinkiewicz, S. M. (2020). Dysonanse kulturowe na Mazurach a problem budowania tożsamości lokalnej. W: M. Dziewierski, B. Pactwa (red), Kultury i krajobrazy pamięci (s. 53-65). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Matelski D. (1999). Niemcy w Polsce w XX wieku, Warszawa-Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mencwel, A. (2017). Mała niania w Górach Olbrzymich. W: R. Traba (red.), Rok 1945 (nie)powroty. Inne opowieści o historii Polski (s. 109-158). Gdynia: Wydawnictwo Teka.
Orłowski, H. (2009). Odpominanie polskie. W: H. Orłowski (red.), Moje Niemcy – moi Niemcy. Odpominanie polskie (s.13-28). Poznań: Instytut Zachodni.
Praczyk, M. (2018). Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyskanych”. Poznań: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Raczyńska, M. (2016). Czas uwarstwiony na gąsawskim poddaszu. Antropologiczny szkic o przestrzeni, przedmiotach i obcowaniu z przeszłością. Kraków: Libron.
Sakson, A. (2020). Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych (1945-2020), Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.
Szydłowska, J. (2013). Narracje pojałtańskiego Okcydentu. Literatura polska wobec pogranicza na przykładzie Warmii i Mazur (1945-1989), Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Thum, G. (2005). Obce miasto. Wrocław 1945 i potem (przeł. Małgorzata Słabicka). Wrocław: Via Nova.
Tokarczuk, O. (2019). Bezimienny krajobraz W: A. Pankiewicz, M. Przybyłko (red.), Nieswojość (s.173-180). Wrocław: Wydawnictwo Warstwy.
Trzeszczyńska, P. (2016). Rzeczy Łemków. Między żywą kulturą i martwym przedmiotem, Pozyskano z: https://zasoby.muzea.malopolska.pl/prezentacje/rzeczylemkow1/files/extfiles/ext_2021310144750943.pdf (dostęp 22.02.24).
Tureczek, M. (2014). Opowiedzieć o tożsamości. Krajobraz poznany w dzieciństwie, krajobraz prawie odzyskany. W: tegoż, Ziemia Lubuska. Społeczny wymiar dialogu o przeszłości i tożsamości. Międzyrzecz-Wschowa-Zielona Góra: Czas ART.
Weber, P-F. (2018). Reżim uczuciowy a pamięć zbiorowa. Polska pamięć o Niemcach po 1945 roku (przeł. E. Grotek). W: W. Czachur (red.), Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne (s. 244-259). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Wylegała, A. (2021). Był dwór, nie ma dworu: reforma rolna w Polsce. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Zawada, A. (2015). Drugi Bresław. Wrocław: Wydawnictwo Atut.
Zborowska, A. (2019). Życie rzeczy w powojennej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Zybura, M. (2008). Niemieckie dziedzictwo kulturowe w Polsce. W: A. Lawaty, H. Orłowski (red.) Polacy i Niemcy. Historia – kultura – polityka (s. 160-169). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Kamilla Biskupska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 89
Liczba cytowań: 0
