Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Trwanie, transformacja i awans lecznictwa tubylczego w krajach Ameryki andyjskiej
  • Strona domowa
  • /
  • Trwanie, transformacja i awans lecznictwa tubylczego w krajach Ameryki andyjskiej
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 106 (2022) /
  4. ARTYKUŁY

Trwanie, transformacja i awans lecznictwa tubylczego w krajach Ameryki andyjskiej

Autor

  • Aleksander Poser-Zieliński Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Antropologii i Etnologii https://orcid.org/0000-0003-1249-8478

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud106.2022.11

Słowa kluczowe

tubylcza medycyna, Ameryka andyjska, instytucjonalizacja leczniczych tradycji

Abstrakt

Tubylcze praktyki lecznicze zyskały znaczne uznanie w krajach andyjskiej Ameryki Południowej, ulegając profesjonalizacji i instytucjonalizacji. Dzięki akceptacji wielokulturowości, wieloetniczności i prawnego uznania różnorodności tradycyjne praktyki szamanistyczne, zielarskie, lecznicze i magiczne awansowały do kategorii tubylczej medycyny, akceptowanej przez społeczeństwo i publiczną służbę zdrowia. W ten sposób tubylcze tradycje lecznicze i koncepcje choroby i zdrowia wkroczyły także do miast, szpitali, przychodni, szkół wyższych i aptek zyskując szerokie uznanie w środowiskach nie-indiańskich. W rezultacie ukształtował się swoisty dualizm medycznych praktyk polegający na komplementarnym współistnieniu sektora medycyny popularnej o korzeniach tubylczych i sektora akademickiej biomedycyny skierowanego do zamożniejszych kręgów społecznych.

Słowa kluczowe: tubylcza medycyna, Ameryka andyjska, instytucjonalizacja leczniczych tradycji.

Bibliografia

Alarcon, A.M., Vidal, A., Neira Rosaz, J. (2003). Salud intercultural: elementos para la construccion de sus bases conceptuales. Revista Médica de Chile, vol. 132, 1061–1065.

Ameigereiras, A. & Jure, E. (eds.) (2006). Diversidad cultural e interculturalidad. Buenos Aires: Prometeo Libro.

Baixeras, D.J.L. (2004). Salud intercultural en Bolivia a inicios del tercer milenio. La Paz.

Bolados, G. (2012). Neoliberalismo multicultural en el Chile postdictadura: la politica indigena en salud y sus efectos en comunidades mapuches y atacamenos. Chungara, vol. 44 (1), 135–144.

Brown, M. (2003). Who Owns Native Culture? Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Cabrero, F. (2014). Teologia india y opcion por los pobres. Un encuentro poco explotado. Realidad. Revista de Sciencias Sociales y Humanidades, vol. 142, 521-534.

Campos, N.R. (2006). Procesos de legalizacion e interculturalidad en las medicinas indigenas de Bolivia. In: F.J. Gerardo (ed.), Salud e interculturalidad en America Latina. Antropologia de la crítica intercultural (p. 373– 388). Quito: Abya Yala.

De Santic-Piros, A. & Verdugo-Sanchez, A. (eds.) (2019). Salud intercultural y Buen Vivir: Respeto a la diversidad y mutuo beneficio en el intercambio de saberes y experiencias. Quito: Abya Yala.

Hasen, N.F. (2012). Interculturalidad en salud. Competencias en practicas de salud con poblacion indigena. Ciencia y enfermeria, vol. 18 (3), 17–24.

Kabat, I. (1987). Etnobotanika. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne (s. 84–86). Warszawa–Poznań: PWN.

Kania, M. (2019). Projekt Qhapaq Nan. Wyzwania nowego modelu polityki wobec dziedzictwa kulturowego ludów tubylczych. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Mariman, J.A. (2012). Autodeterminacion. Ideas politicas mapuche en el arbol del siglo XXI. Santiago de Chile: LOM.

Mato, D. (2014). Universidades indigenas en America Latina. Experiencias, logros, problemas, conflictos desafios. Journal of Energy and Environmental Sustainbility, no. 14, 17–45.

Mejia, G.J.A. et al. (2017). Conocimmiento, aceptacion y uso de medicina tradicional peruana y de medicina alternativa/complementaria en usuarios de consulta externa en Lima Metropolitana. Revista Peruana de la Medicina Integrativa, vol. 2 (1), 47–57.

Melchor, A.S. & Reyna, P.V. (1994). Soba del cuy y diagnostico en la medicina tradicional peruana. Lima: Editorial Hozlo.

Modood, T. (2014). Multikulturalizm. Poznań: Nauka i Innowacje.

Morales, E. (1995). The Guinea Pig: Healing, Food, and Ritual in the Andes. Tucson: University of Arizona Press.

Penkala-Gawęcka, D. (1987). Etnomedycyna. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne (s. 100–102). Warszawa–Poznań: PWN.

Penkala-Gawęcka, D. (2006). Medycyna komplementarna w Kazachstanie. Siła tradycji i presja globalizacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Poblete, M. & Goldstein, E. (2019). Politicas de Salud Intercultural en Chile. Asesoria Tecnica Parlamentaria, no. Julio. Valparaiso: Biblioteca del Congreso Nacional de Chile.

Posern-Zieliński, A. (1985). Wyznaniowa dezintegracja indiańskich społeczności chłopskich w peruwiańskich Andach i jej kulturowe skutki. Etnografia Polska, t. 29, z. 2, 135–161.

Posern-Zieliński, A. (2005). Między indygenizmem a indianizmem. Andyjscy Indianie na drodze do etnorozwoju. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Posern-Zieliński, A. (2006). Wpływ migracji na przemiany społeczno-kulturowe ludności tubylczej Ameryki andyjskiej. Przypadek Ekwadoru. W: J.E. Zamojski (red.), Migracje i kultura. Seria: Migracje i Społeczeństwo, t. 11 (s. 76–92). Warszawa: Instytut Historii PAN.

Posern-Zieliński, A. i Kairski, M. (2000). Ameryka Południowa. W: A. Posern-Zieliński (red.), Świat grup etnicznych (s. 255–282). Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.

Przytomska, A. (2013–2014). Kukata Yachan. La coca en la cosmovision de los q’eros. Estudios Latinoamericanos, vol. 33/34, 309–327.

Przytomska, A. (2017). Hay que alimentar a la Madre Tierra. Haywakuy: un ritual de sanacion e intercambi en la ontologia. In: V. Torres, V. Anguiano, Recuperando la vida. Etnografias de sanacion en Peru y Mexico (s. 113-138). Lima: Rios Profundos.

Przytomska, A. (2019). Altomesayoq, czyli ten który rozmawia z apus. Ontologia praktyk szamanistycznych u Q’eros z Andów Peruwiańskich. Lud, vol. 103, 139–159.

Reinozo, A. (2008). La Pachamama: Remedios y hierbas. Dialogos. Revista Electronica de Historia, no. Especial, 379–410.

Salaverry, O. (2010). Interculturalidad en salud. Revista Peruana de Medicina Experimental y Salud Publica, vol. 27 (1), 80–93.

Sal y Rosas, F. (1958). El mito del Jani o susto de la medicina indigena del Peru. Revista Psiquiatrica del Peru, vol. 1 (2), 103–112.

Sanchez, G.R. & Sanchez, G.R. (2009). Medicina tradicional andina: planteamientos y aproximaciones. Cusco: Centro Bartolome de Las Casas.

Sanchez, P.J. (1997). Globalizacion, gobernabilidad y cultura. Quito: Abya Yala.

Sieder, R. (ed.) (2002). Multiculturalism in Latin America. Indigenous Rights, Diversity and Democracy. New York: Palgrave.

Vargas, M.P. (2014). Educacion Superior Intercultural en disputa. Trayectorias de la Universidad Intercultural Amawtay Wasi. Polis. Revista Latinoamericana, vol. 13, no. 38, 269–300.

Zarate, C.E. (2001). Culturas medicas en Peru. Situa, vol. 10, no. 19, 1–10.

Źródła internetowe:

Bolivia: Parteras, guías espirituales, naturistas y médicos tradicionales iniciarán registro de pacientes. (2017). Pozyskano z www.minsalud.gob.bo/2765

Bronk, K. (2019). Papież zabrał głos w sprawie figurek Pachamamy. Pozyskano z: www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2019-10

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2022-12-16

Jak cytować

1.
POSERN-ZIELIŃSKI , Aleksander. Trwanie, transformacja i awans lecznictwa tubylczego w krajach Ameryki andyjskiej. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego [online]. 16 grudzień 2022, T. 106, s. 298–336. [udostępniono 25.3.2023]. DOI 10.12775/lud106.2022.11.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 106 (2022)

Dział

ARTYKUŁY

Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Aleksander Poser-Zieliński

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

  • utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
  • wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
  • rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

 

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 61
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

tubylcza medycyna, Ameryka andyjska, instytucjonalizacja leczniczych tradycji
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa