Polok, co nie godo po polsku to głupi Polok.
Praktyki i ideologie językowe potomków Polaków w południowobrazylijskiej wsi
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud106.2022.03Słowa kluczowe
praktyki językowe, ideologie językowe, język odziedziczony, etnografia, antropologia lingwistyczna, Polonia, BrazyliaAbstrakt
Celem tego artykułu jest analiza praktyk i ideologii językowych potomków osadników, którzy przybyli na południe Brazylii pod koniec XIX wieku. Byli to chłopi, rolnicy, w większości niepiśmienni, pochodzący z różnych obszarów ówczesnego Królestwa Polskiego i Galicji Wschodniej. Na podstawie materiałów z etnograficznych badań terenowych prowadzonych w latach 2015-2021 w jednej z wsi w stanie Paraná próbuję odpowiedzieć na pytania, czym dla Brazylijczyków polskiego pochodzenia jest polszczyzna, jak jest przez nich używana, waloryzowana oraz przekazywana z pokolenia na pokolenie. W analizie posługuję się kluczowymi pojęciami z zakresu antropologii lingwistycznej – praktyk i ideologii językowych, które umieszczam w kontekście historycznych i współczesnych polityk językowych Brazylii.
Bibliografia
Ahearn, L. (2013). Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie (przeł. W. Usakiewicz). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bielenin-Lenczowska, K., Stąpor, I. (2017). Língua como patrimônio cultural. Práticas linguísticas dos descendentes dos poloneses no sul do Brasil. Revista del CESLA, 20, 39–55.
Bielenin-Lenczowska, K. (2017). Spaghetti with Ajvar: An Ethnography of Migration, Gender, Learning and Change. W: D. Mata Codesal, M. Abranches (red.), Food Parcels in International Migration. Intimate connections. Cham: Palgrave Macmillan (117–139). Doi: 10.1007/978-3-319-40373-1_6.
Błoch, A. (2016). Od senzali do faveli – krótko o długiej historii nierówności społecznych. W: J. Petelczyc, M. Cichy (red.), Brazylia – kraj przyszłości?. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa (s. 127–151).
Bourdieu, P. (1991). Language and Symbolic Power. Cambridge: Harvard University Press.
Brunstad E. (2003) Standard language and linguistic purism. Sociolinguistica, 17, 52–70.
Croci, F. (2011). A imigração no Brasil. W: H. Mello, C. Altenhofen, T. Raso (red.), Os contatos linguísticos no Brasil. Belo Horizonte: Editora UFMG (s. 73–120).
Dołowy-Rybińska, N. (2017). „Nikt za nas tego nie zrobi". Praktyki językowe i kulturowe młodych aktywistów mniejszości językowych Europy. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Duranti, A. (2004) (red.). A Companion to Linguistic Anthropology. Malden, Oxford, Victoria: Blackwell Publishing Ltd.
Goczyła Ferreira, A. (2019). Nauczanie języka polskiego w polskiej kolonii w Brazylii – studium przypadku. Polonistyka. Innowacje, 10, 59–78.
Katchan, O. (2007). Wczesna dwujęzyczność – sprzymierzeniec czy nieprzyjaciel? W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (s. 155–172).
Kłosek, E. (2021). W poszukiwaniu Bukowińczyków wśród społeczności polonijnej Brazylii. Kilka refleksji z badań w stanach Santa Catarina i Paraná. Etnografia. Praktyki, teorie, doświadczenia, 7, 325–344. doi: 10.26881/etno.2021.7.19.
Marcol, K. (2020). Toutowie. Język i pamięć w ustanawianiu wspólnoty Wiślan w Banacie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Massini-Cagliari, G. (2004). Linguistic policy in Brazil: monolingualism and linguistic prejudice. Language Policy, 3, 3–23. doi: 10.1023/B:LPOL.0000017723.72533.fd.
Miodunka, W. (2003). Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej. Kraków: Universitas.
Montrul, S. (2010). Current Issues in Heritage Language Acquisition. Annual Review of Applied Linguistics, 30, 3–23. doi: 10.1017/S0267190510000103.
Müller de Oliveira, G. (2009). Plurilinguismo no Brasil: repressão e resistência lingüística. Synergies Brésil, 7, 19–26.
Müller de Oliveira, G. (2018). From Foreign Languages to Brazilian Languages, From One Language-One-Nation Ideology to Inclusive Co-officialization Policy. The Case of Hunsrückisch and Pommersch. W: M.C. Cavalcanti, T.M. Maher (red.), Multilingual Brazil. Language Resources, Identities and Ideologies in a Globalized World. New York and London: Routledge (s. 57–68).
Pacheco de Oliveira, J. (2000). Entering and Leaving the “Melting Pot”: A History of Brazilian Indians in the National Censuses. Journal of Latin American Anthropology, 4(2)–5(1), 190–211.
Polinsky, M. (2018). Heritage Languages and Their Speakers. Cambridge: Cambridge University Press.
Raiman, M. (2018). O możliwości kooficjalizacji języka polskiego na terenie brazylijskich municypiów. Postscriptum Polonistyczne, 21(121), 187–199.
Renk, V.E. (2009). Aprendi falar português na escola! O processo de nacionalização das escolas étnicas polonesas e ucranianas no Paraná, praca doktorska. Kurytyba: Universidade Federal do Paraná.
Seyferth, G. (1986). Imigração, colonização e identidade étnica (notas sobre a emergência da etnicidade em grupos de origem européia no sul do Brasil) Revista de Antropologia, 29, 57–71. doi: 10.11606/2179-0892.ra.1986.111143.
Skidmore, T. (1976). Preto no branco. Raça e nacionalidade no pensamento brasileiro. Rio de Janeiro: Paz e Terra.
Woolard, K. (1998). Introduction: Language ideology as a field of inquiry. W: B.B. Schieffelin, K.A. Woolard, P.V. Kroskrity (red.), Language ideologies: practice and theory. New York: Oxford University Press (s. 3–47).
Zielińska, A. (2008). Zmiana, zachowanie i utrata języka w rodzinach na pograniczu słowiańsko-bałtyckim. W: A. Engelking, E. Golachowska, A. Zielińska (red.), Tożsamość - język - rodzina: z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy (s. 165–176).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Karolina Bielenin-Lenczowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 482
Liczba cytowań: 0
