Pandemia: czas lęków, modlitwy i przeobrażeń społecznych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud105.2021.09

Słowa kluczowe

koronawirus, pielgrzymki, modlitwy, morowe powietrze, przeobrażenia społeczne, epidemia

Abstrakt

Artykuł analizuje zachowania społeczne, które charakteryzowały społeczność polską w obliczu zagrożenia epidemicznego w wiekach poprzednich  jak i współcześnie. Pokazuje jak lęk przed chorobą ograniczał i ogranicza funkcjonowanie społeczeństwa polskiego w czasie epidemii. Wskazuje na podobne zachowania Polaków zarówno w wieku XVII jak i współcześnie jednocześnie akcentując różnice, jakie zaistniały na przestrzeni wieków. Tu przede wszystkim zwraca uwagę na różnice, które zaszły w postawach religijnych: gdzie w wiekach poprzednich czas morowego powietrza charakteryzowała zwiększona religijność Polaków oraz powszechne modlitwy w miejscach świętych a obecnie powszechne dostęp do miejsc kultu został poważnie ograniczony, dotyczy to przede wszystkim miejsc pielgrzymkowych, które w obliczu pandemii zamknęły swoje świątynie przed pielgrzymami.

Bibliografia

Burdzy, D. (2016). Tempore pestis. Postawy mieszczan sandomierskich wobec zarazy. W: K. Polek, Ł.T. Sroka (red.), Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe (s. 185–200). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Karpiński, A. (2000). W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN. doi: 10.2307/4144070

Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jagosz, M. (1997). Pieśni sanktuariów maryjnych, t.1 i t. 2. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo Calvarianum.

Jaszczuk, M. (1994). Dżuma w polskim piśmiennictwie XVIII wieku. Medycyna Nowożytna. Studia nad Kultura Medyczną, t. 1 (2), 31–60.

Józefów-Czerwińska, B. (2012). Magiczna semantyka cmentarzy i tabu kulturowych, ze szczególnym uwzględnieniem nekropolii „wykluczonych”. Tradicija ir Dabartis, 7, 128–140.

Sposoby percepcji chorób i epidemii w relacjach mieszkańców Nadbuża (jak i w wybranych przykładach zaczerpniętych z kultury tradycyjnej). W: K. Polek, Ł.T. Sroka (red.), Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe (s. 337–351). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Korespondencja. Lutynia. Tygodnik Katolicki, 28, 8 VII 1864 r., 272.

Kruża, Z. (1953). Górka Klasztorna: Zgromadzenie Misjonarzy św. Rodziny.

Opis kościoła w Borku na przedmieściu Zdziesz zwanym, podług „Tygodnika katolickiego” z roku 1863, którego Kościół na Zdzieszu położony. Brak miejsca i daty wydania.

Paweł z Krosna. (2008). Dystych elegijny do Maryi Panny o powstrzymanie szalejącej zarazy. W: R. Mazurkiewicz (red.), Przedziwna Matka Stworzyciela Swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej (s. 117–118), Warszawa: Wydawnictwo Księzy Marianów MIC.

Polek, K., Sroka, Ł.T. (2016). Epidemie w badaniach historyków. W: K. Polek, Ł.T. Sroka (red.), Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe (s. 9–16). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Sierba, M. (2016). Morowe powietrze w Orli, na Podlasiu i w Rzeczypospolitej w listach urzędników podlaskich Krzysztofa II Radziwiłła – Macieja Brzezińskiego i Stanisława Kurosza. Studia Podlaskie, t. 24, 41–59. doi: 10.15290/sp.2016.24.02

Sowina, U. (2016). Kraków wobec zarazy z 1543 roku w świetle rachunków miejskich. W: K. Polek, Ł.T. Sroka (red.), Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe (s. 169–184). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Źródła internetowe

Białousz, I. (2020). Ksiądz latał nad miastem. „To nie happening, to nadzieja w tej nadzwyczajnej sytuacji, w której się znajdujemy”. Pozyskano z https://tvn24.pl/wroclaw/koronawirus-w-polsce-zorawina-ksiadz-w-awionetce-modlil-sie-w-intencji-oddalenia-pandemii-4353751

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=257829391884402&id=297465142122 (dostęp: 10.11.2020).

Jastrzębski, B. (2020). Dies irae. Czy zaraza jest karą Boską? Pozyskano z https://teologiapolityczna.pl/bartosz-jastrzebski-dies-irae-czy-zaraza-jest-kara-boska-1.

Wrocław. „Koronawirus karą za homoseksualizm i aborcję”. Towarzystwo Salezjańskie zabiera głos. Pozyskano z https://wroclaw.wp.pl/wroclaw-koronawirus-kara-za-homoseksualizm-i-aborcje-towarzystwo-salezjanskie-zabiera-glos-6486085878134913a.

Morowe powietrze w Cieszynie. Pozyskano z https://www.wilanow-palac.pl/morowe_powietrze_w_cieszynie.html

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Pobrania

Opublikowane

2021-12-21

Jak cytować

1.
MARCINIAK, Katarzyna. Pandemia: czas lęków, modlitwy i przeobrażeń społecznych. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego [online]. 21 grudzień 2021, T. 105, s. 225–242. [udostępniono 20.9.2024]. DOI 10.12775/lud105.2021.09.

Numer

Tom 105 (2021)

Dział

ARTYKUŁY

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

  • utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
  • wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
  • rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

 

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 473
Liczba cytowań: 0