An individual portrait in a community culture. The voice of an ethnomusicologist
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2025.64.02Keywords
ethnomusicology, phonography of folklore, the person of a musician, individualism in musical tradition, history of research on folkloreAbstract
The article discusses the emergence of the personality of a folk performer in the study and documentation of musical folklore. In the 19th century, the richness and variety, the significance of transcription, and the analysis and typology of musical repertoire were more important and attractive than biographies of musicians or singers and the fact of individual transmission. In 20th century, however, the peasant culture, once partially self-sufficient, was retreating and the attention of ethnomusicologists was redirected also to the personalities of performers and transmitters, also as a sui generis compensation for the regular decrease and dispersion of old traditions. The modern technology of phonographic documentation demanded that the personal data of recorded musicians or singers be written down, thus promoting the individual perspective. The biographical stream leads towards the core anthropological concepts such as the need to give names (concepts and categories in a world of meaningful sounds), and the tendencies to be active (musical functions and contexts), to pass on knowledge (teaching and learning process in music), and to estimate and valuate experiences (aesthetic attitudes with references to the ethic).
References
Adamowski, J., Michalec A. (2003). Śpiewanejki moje…Najwybitniejsi śpiewacy ludowi Lubelszczyzny i ich repertuar. Cz. 1. Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury, Zarząd Główny Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Adamowski, J., Michalec A. (2005). Śpiewanejki moje…Najwybitniejsi śpiewacy ludowi Lubelszczyzny i ich repertuar. Cz. 2. Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury, Zarząd Główny Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Adamowski, J. (2016). Społeczne i kulturowe funkcje Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą, czyli powrót do źródeł. W: J. Adamowski, A. Sar (red.), Muzyka najbliższa ziemi… 50 lat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (s. 43–49). Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury.
Bartmiński, J. (2016). O tekstach pieśni – na estradzie i nie tylko. W: J. Adamowski, A. Sar (red.), Muzyka najbliższa ziemi… 50 lat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (s. 33–42). Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury.
Baliszewska, M. (2016). 50 lat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu z perspektywy radiowca. W: J. Adamowski, A. Sar (red.), Muzyka najbliższa ziemi… 50 lat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (s. 58–60). Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury.
Bielawski, L. (1973). Działalność Jadwigi i Mariana Sobieskich na polu dokumentacji i badań polskiej muzyki ludowej. W: J. i M. Sobiescy, Polska muzyka ludowa i jej problemy (s. 11–21). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Bielawski, L. (1981). Musiker und Musiksituationen. In: E. Stockmann (ed.), Studia instrumentorum musicae popularis VII (pp. 17–22). Stockholm: Musikhistoriska museet.
Bielawski, L., Szymańska, J., Grozdew-Kołacińska, W. (red.) (2012, 2016–2022). Polska Pieśń i Muzyka Ludowa – Źródła i Materiały. T. 5. Podlasie. Cz. 1–6. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Bieńkowski, A. (2001). Ostatni wiejscy muzykanci. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Blacking, J. (1995). Venda children’s songs. A study in ethnomusicological analysis. Chicago: The University of Chicago Press.
Butryn, K. (2014). Taka muzyka. Wspomnienia o muzykantach i muzyce wiejskiej z okolic Janowa Lubelskiego. Lublin: Episteme.
Chybiński, A. (1961). O polskiej muzyce ludowej. Wybór prac etnograficznych. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Chyżyński, M. (2000). Pieśni znad Tanwi. Skarbczyk kultury niematerialnej Łukowej i okolic. Łukowa: Gminny Ośrodek Kultury.
Chyżyński, M. (2017). Przekazane dziedzictwo. Unikatowe pieśni z Rozkopaczewa. Lublin: Wydawnictwo Muzyczne „Polihymnia”.
Cząstka-Kłapyta, J. (2015). Jak śpiewam, Bóg słyszy lepiej. Dokumentacja śpiewów religijnych. [DVD, broszura]. Kraków: Fundacja „Dobra Wola”.
Cząstka-Kłapyta, J. (2017). Muzyka bez granic. Pogranicze Pienin. DVD, CD, broszura. Kraków: Fundacja „Dobra Wola”.
Czech, A. (2008). Sprzedawcy wiatru: muzykanci i ich muzyka między wsią a miastem. Warszawa: Scholar.
Dahlig, P. (1993). Ludowa praktyka muzyczna w komentarzach i opiniach wykonawców w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Sztuki PAN.
Dahlig, P. (1997). Pierwszy zapis fonograficzny folkloru polskiego (1904). Muzyka, 42(2), 57–70.
Dahlig, P. (1998). Tradycje muzyczne a ich przemiany. Między kulturą ludową, popularną i elitarną Polski międzywojennej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Dahlig, P. (2008). Etnograficzne i muzyczne wątki w działalności Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk (1800–1832). Nauka Polska. Jej potrzeby, organizacja i rozwój, 17, 35–48.
Dahlig, P. (2013). Cymbaliści w kulturze polskiej. Warszawa: Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Dahlig, P. (2016). Półwiecze słowa śpiewanego i nuty granej w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą a postępy wiedzy o folklorze i tradycyjnych kulturach muzycznych. W: J. Adamowski, A. Sar (red.), Muzyka najbliższa ziemi… 50 lat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (s. 18–32). Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury.
Dekowski, J.P. (1959). Walosek (Jan Stefańczyk) – staroświecki muzykant rzeczycki (1879–1932). Łódzkie Studia Etnograficzne, 1, 103–111.
Dziurowicz-Kaszuba, M., Dahlig, P. (2020). Sieradzki folklor muzyczny. Łódź: Łódzki Dom Kultury.
Gorczyca, K. (2016). Dajcie stołka cisowego. Muzyka tradycyjna Roztocza Gorajskiego i jej wykonawcy. Goraj–Lublin: Gminny Ośrodek Kultury Goraj.
Gorczyca, K. (2018). Łuhom, łuhom, ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy. Lublin–Włodawa: Towarzystwo dla Natury i Człowieka.
Jackowski, J. (2014). Zachować dawne nagrania. Zarys historii dokumentacji fonograficznej i filmowej polskich tradycji muzycznych i tanecznych (przełom XIX i XX w. – do drugiej wojny światowej). Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Jackowski, J. (2015). Rozpoczął tedy fonograf zbieranie melodii podhalańskich…. Pierwsze nagrania muzyki tradycyjnej na Podhalu ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego i Instytutu Sztuki PAN odtworzone po ponad stu latach. [Płyta CD z książeczką]. Warszawa–Zakopane: Instytut Sztuki PAN, Muzeum Tatrzańskie.
Jackowski, J., Kopal R., Pucia, M. (2017). Polskie pieśni ludowe na Śląsku Opolskim przez Paula Schmidta w 1913 r. na fonograf zebrane. Pierwsze nagrania muzyki tradycyjnej dokonane na Śląsku Opolskim ze zbiorów Archiwum Fonograficznego w Berlinie. [Płyta CD z książeczką]. Warszawa–Berlin: Instytut Sztuki PAN, Berliner Phonogramm-Archiv.
Kamieński, Ł. (1932). Z badań nad folklorem muzycznym Wielkopolski. Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Nauk, 3(17), 52–55.
Kamieński, Ł. (1936). Pieśni ludu pomorskiego. Toruń: Instytut Bałtycki.
Kolberg, O. (1981). Melodie ludowe w operze J. Stefaniego „Krakowiacy i Górale”. W: E. Miller, D. Pawlak (red.), „Dzieła Wszystkie”. T. 62. Pisma muzyczne. Cz. 2. (s. 546–554). Wrocław–Poznań–Warszawa–Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Kostrzewa-Majoch, A. (2004). Między Poznaniem a Wilnem. Archiwum Fonograficzne Uniwersytetu Stefana Batorego w świetle korespondencji Romana Padlewskiego z Marią Znamierowską-Prüfferową. Muzyka, 49(4), 133–153.
Kotula, F. (1979). Muzykanty. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Lesień-Płachecka, K. (1993). Niektóre aspekty pozamuzyczne w relacjach badaczy terenowych Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego w latach 1950–1954. Muzyka, 38(3–4), 157–168.
Łuczkowski, J. (1984). Opoczyński grajek odpustowy. Łódzkie Studia Etnograficzne, 26, 97–114.
Majchrzak, J. (1983). Polska pieśń ludowa na Dolnym Śląsku. Warszawa–Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Majchrzak, J. (1989). Muzykowanie regionalne i domowe. W: D. Simonides (red.), Folklor Górnego Śląska (s. 683–695). Katowice: Wydawnictwo ,,Śląsk”.
Matławski, B. (2006). Cymbaliści na Pomorzu Zachodnim po 1945 roku. Spadkobiercy Jankiela. Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica.
Merriam, A.P. (1964). The Anthropology of Music. Evanston: Northwestern University Press.
Nita, Z., Tryka, L. (1995). Z Kolbergiem po Ziemi Janowskiej. Janów Lubelski: Janowski Ośrodek Kultury.
Ryś, J. (1972). Wesele łąckie. Rzeszów: Muzeum Okręgowe.
Sar, A. (2016). O genezie i historii Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. W: J. Adamowski, A. Sar (red.), Muzyka najbliższa ziemi… 50 lat Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (s. 9–17). Lublin: Wojewódzki Ośrodek Kultury.
Skierkowski, W. (1928, 1929, 1933, 1934). Puszcza Kurpiowska w pieśni. Cz. 1 (1928), cz. 2, z. 1 (1929), cz. 2, z. 2 (1933), cz. 2, z. 3 (1934). Płock: Towarzystwo Naukowe Płockie.
Skierkowski, W. (1933). Muzykalność ludu kurpiowskiego. Kwartalnik muzyczny, 5(17/18), 44–47.
Sobieska, J. (1949). Chłonność muzyczna naszego ludu. Jeszcze na marginesie Festiwalu Muzyki Ludowej. Polska Sztuka Ludowa, 3(7–8), 226–230.
Sobieska, J. (1955). Sylwetki wybitniejszych wykonawców ludowych. W: M. Kielanowska-Bronowicz (red.), Wielkopolskie śpiewki ludowe (s. 33–44). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Sobieska, J. (1970). Mistrz i uczniowie [O Tomaszu Śliwie]. Polska Sztuka Ludowa, 4(3–4), 231–234.
Sobieska, J., Sobieski, M. (1973). Polska muzyka ludowa i jej problemy. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Stęszewski, J. (1972). Sachen, Bewusstsein und Benennungen in ethnomusikologischen Untersuchungen. Jahrbuch für Volksliedforschung, 17, 11–26.
Stęszewski, J. (2009). Rzeczy, świadomość, nazwy. O muzyce i muzykologii. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Suppan, W. (1984). Der musizierende Mensch. Mainz: Schott.
Szymonowiczowie, K. i M. (2014). Gajdosze. Żywiec: Fundacja Klamra.
Zakrzewski, B. (1970). Pieśni śląskie ze zbiorów Józefa Lompy. Wrocław: Instytut Śląski w Opolu.
Zarychta-Wójcicka, A. (2017). Kościelna orkiestra w Skrzyńsku fundacji Wiktorii z Szydłowskich Malletskiej 1830–1957. Przysucha: Muzeum Wsi Radomskiej.
Zedel, K. (2016). V Ogólnopolski Konkurs na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych. Katalog twórców. Szydłowiec: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych.
Archiwalia
(IM UWr) Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
IM UWr: Pawłowska, K.A. (2022). Wytwórstwo ludowych instrumentów muzycznych w Polsce.
Tradycja a innowacje. Mps pracy doktorskiej, promotor: Zbigniew J. Przerembski.
Strony internetowe
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk: https://www.ispan.pl/polska-piesn-i-muzyka-ludowa-seria-wydawnicza.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Lodz Ethnographic Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
- recording of a Work / subject of a related copyright;
- reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
- marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
- introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
- dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 4.0).
- The authors give the publisher the license free of charge.
- The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 138
Number of citations: 0
