Strój rozbarski jako atrybut świętowania Bożego Ciała
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2022.61.08Ключові слова
strój rozbarski, współczesny kontekst występowania stroju ludowego, świętowanie, Górny Śląsk, obrzędowość dorocznaАнотація
Paradny strój ludowy, bogaty pod względem formy, stanowił dawniej odzienie adekwatne dla czasu niezwykłego (święta). Wizualnie artykułował podniosłość dnia świątecznego, przesiąkniętego zwykle sacrum (świętowanie w niewielkich społecznościach lokalnych odzwierciedlało ściśle porządek roku liturgicznego). Współcześnie strój ten (w typie rozbarskim) nadal wykorzystywany jest przez mieszkańców Górnego Śląska w trakcie obchodów wybranych świąt kościelnych. Nieustanna obecność w przestrzeni społeczno-kulturowej różnych form tegoż stroju skłoniła mnie do podjęcia próby przedstawienia konotowanych przez niego wartości w kontekście celebracji Bożego Ciała (jednego z ważniejszych świąt w kościele katolickim), a także skonfrontowania z sobą istoty owych znaczeń w tradycyjnym (historycznym) oraz teraźniejszym wymiarze.
Посилання
Barnett, H. (1953). The Basis of Cultural Change. New York: McGraw-Hill Book.
Bazielich, B. (1988). Śląskie stroje ludowe. Katowice: Śląsk.
Bazielich, B. (2002). Strój rozbarski. Atlas Polskich Strojów Ludowych. Cz. 3. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Bazielich, B. (2017). Z bliska i z oddali. Stroje ludowe na Śląsku. Katowice: Muzeum Śląskie.
Benedyktowicz, Z., Markowska, D. (1979). O niektórych problemach identyfikacji kulturowej w procesie rozumienia się. Etnografia Polska, 23 (2), 205–236.
Bogatyriew, P. (1979). Semiotyka kultury ludowej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Brzezińska, A.W., Słomska-Nowak, J. (2011). Czy i jak badać dziś strój ludowy? W: H. Rusek, A. Pieńczak (red), Etnologiczne i antropologiczne obrazy świata – konteksty i interpretacje (s. 62–74). Cieszyn–Katowice: Uniwersytet Śląski.
Chandler, D. (2011). Wprowadzenie do semiotyki (przeł. K. Hallett). Warszawa: Volumen.
Dobrowolska, A., Dobrowolski, T. (1935). Strój, haft i koronka w województwie śląskim. Kraków: Polska
Akademia Umiejętności.
Garstka, R., Lysko, A. (2018). Czas niezwykły obrzędowość doroczna na Górnym Śląsku. Katowice: Regionalny Instytut Kultury.
Gerlich, H. (1983). Z problematyki zwyczajów i obrzędów. Zaranie śląskie, 45, 67–85.
Gerlich, H., Gerlich, G. (1995). Sacrum, rodzina, tradycje: świętowanie roku kościelnego w tradycyjnej kulturze plebejsko-miejskiej Górnego Śląska. Katowice: Śląsk.
Grad, J. (1984). Święto – światopogląd – obyczaj. Studia Metodologiczne, 23, 265–271.
Hermanowicz-Nowak, K. (1976). Odzież. W: M. Biernacka i in. (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej. T. 1 (s. 379–405). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Hołub, B. (2014). Funkcje strojów ludowych południowego Podlasia – wybrane aspekty. W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Tam na Podlasiu. T. 5. Codzienny i świąteczny ubiór ludności południowego Podlasia (s. 107–126). Wola Ossolińska: Gminny Ośrodek w Borkach.
Kaganiec, M. (2007). Herby miast województwa śląskiego. Katowice: Muzeum Śląskie.
Kubit, B. (2020). Fotograficzne widzenie tradycji: obrzędy doroczne na Górnym Śląsku. Gliwice: Muzeum w Gliwicach.
Laburda-Lis, M. (2018). Strój ludowy kobiet z Radzionkowa i jego aktualne formy – rekonesans. W: K. Gęsikowska, K. Kozłowski (red.), Etno-grafie. Kulturo-grafie (s. 145–168). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Lebeda [Pieńczak], A. (2002). Wiedza i wierzenia ludowe. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. T. 6. Cieszyn–Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Lipa-Bierwiaczonek, M., Zych, M. (2016). Polski strój ludowy w fotografii Stanisława Gadomskiego i Barbary Kubskiej. Tychy: Muzeum Miejskie w Tychach.
Ogrodowska, B. (1996). Święta polskie. Tradycja i obyczaj. Warszawa: Wydawnictwo Alfa.
Paul, M. (2010). Szlaki pielgrzymkowe Ślązaków. Od Góry Św. Anny do Santiago de Compostela. Katowice: Muzeum Śląskie.
Pośpiech, J. (1987). Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku. Opole: Instytut Śląski w Opolu.
Toboła-Feliks, M. (2021). Paradny ubiór chłopski a kostium estradowy – formy stroju ludowego w prezentacjach folkloru muzycznego Górnego Śląska (studium przypadku). Rocznik Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, 9, 76–92.
Toboła-Feliks, M. (w druku). Ciacianki czy fifidroki? Analiza internetowych form prezentacji i popularyzacji stroju rozbarskiego oraz inspirowanej nim odzieży.
Tymochowicz, M. (2013). Lubelska obrzędowość rodzima w kontekście współczesnych przemian. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
Wesołowska, H. (1989). Zwyczaje i obrzędy rodzinne. W: D. Simonides (red.), Folklor Górnego Śląska (95–169). Katowice: Śląsk.
William, A., Chmiel, S. (2016). Polskie tradycje i obyczaje. Bielsko-Biała: Dragon.
Wodz, K., Szpoczek-Sało, M. (2014). „Miejscy wieśniacy” w metropolii: przypadek świętochłowickiej dzielnicy Lipiny. Przestrzeń społeczna (Social Space), 4/1 (7), 91–124.
Wójcicka, M. (2014). Strój ludowy jako nośnik pamięci zbiorowej. W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Tam na Podlasiu. T. 5. Codzienny i świąteczny ubiór ludności południowego Podlasia (s. 13–25). Wola Ossolińska: Gminny Ośrodek w Borkach.
Wrona, T. (2002). Tradycje stroju ludowego na terenie Mysłowic. Mysłowice: Zespół Promocji i Strategii Miasta.
Zdun, M. (2014). Innowacje – od determinizmu technologicznego do antropologii. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 24, 241–249.
Downloads
Опубліковано
Як цитувати
Номер
Розділ
Ліцензія
Авторське право (c) 2022 Łódzkie Studia Etnograficzne
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Stats
Number of views and downloads: 443
Number of citations: 0
