Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Registracija
  • Prijava
  • Language
    • English
    • Deutsch
    • Język Polski
    • Español (España)
    • Italiano
    • Français (Canada)
    • Čeština
    • Français (France)
    • Hrvatski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Početna
  • Trenutni broj
  • Arhiva
  • Obaveštenja
  • O nama
    • O časopisu
    • Prijave priloga
    • Časopis uređuju
    • Izjava o privatnosti
    • Kontakt
  • Registracija
  • Prijava
  • Language:
  • English
  • Deutsch
  • Język Polski
  • Español (España)
  • Italiano
  • Français (Canada)
  • Čeština
  • Français (France)
  • Hrvatski
  • Srpski
  • Українська

Łódzkie Studia Etnograficzne

Muzealnictwo Janiny Tuwanówny
  • Početna
  • /
  • Muzealnictwo Janiny Tuwanówny
  1. Početna /
  2. Arhiva /
  3. God. 64 (2025): Biografistyka w perspektywie antropologicznej /
  4. Materiały z terenu

Muzealnictwo Janiny Tuwanówny

Autori

  • Joanna Bartuszek Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie https://orcid.org/0009-0004-2882-2644

DOI:

https://doi.org/10.12775/LSE.2025.64.07

Ključne reči

historia antropologii, historia etnologii, historia muzealnictwa, Janina Tuwan, wystawiennictwo, emigracja, historia kobiet

Apstrakt

Artykuł jest opracowaniem muzealniczej spuścizny oraz biografii nieznanej szerzej etnografki i muzealniczki dr Janiny Tuwanówny (1905–1959), w okresie 1926–1939 związanej z Muzeum Etnograficznym w Warszawie działającym przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Była ona doktorką nauk humanistycznych, etnolożką, muzeolożką, prezeską przedwojennego Warszawskiego Klubu Wioślarek, członkinią Polskiego Komitetu Międzynarodowej Federacji Kobiet z Wyższym Wykształceniem, działaczką Przysposobienia Wojskowego Kobiet, członkinią wspierającą Studium Polski Podziemnej, żołnierką AK, łączniczką w Powstaniu Warszawskim w randze kapitana o pseudonimie „Ina”. Jej życie i osiągnięcia w dziedzinie nauk etnologicznych i muzeologicznych zostały omówione na podstawie materiałów archiwalnych należących do dwóch zespołów spuścizn przechowywanych w Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego oraz w zbiorach specjalnych Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. W świetle zachowanych materiałów Janina Tuwanówna jawi się jako zaangażowana muzealniczka, która większość życia, zarówno w przedwojennej Polsce, jak i po wojnie przebywając na emigracji we Francji, poświęciła swojej pasji – muzealnictwu. Omówione pokrótce jej prace naukowe oraz artykuły zachowane w spuściznach rzucają światło na tematy, którymi się zajmowała, a które dotyczyły sposobu organizacji, urządzania oraz wystawiania w muzeach etnograficznych w latach 40.–50. XX w.

Reference

VII Międzynarodowa Konferencja Pedagogiczna w Tokio (1937). Kurjer Polski, 261, 6.

Aperçus sur le role des des musees dans l’education (1952). Document Speciaux d’educacion. Paryż: Departament de l’Education, Centre d’Information. Pozyskano z: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000001413?posInSet=1&queryId=987abb66–97ff-40a1–8ace-58cb14a7453d.

Barańska, K. (2004). Muzeum etnograficzne. Misje, struktury, strategie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bartuszek, J. (2023a). Janina Tuwan – Niezłomna Muzealniczka. Etnografia Nowa, 12, 177–211.

Bartuszek, J. (2023b). Janina Tuwan. W: K. Ceklarz, J. Święch (red.), Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne. T. 7 (s. 281–285). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.

Bujak, J. (1975). Muzealnictwo etnograficzne w Polsce (do roku 1939). Zeszyty Naukowe UJ. Prace Etnograficzne, 413(8), 1–159.

Dziekoński, T. (1960). Dr Janina Tuwanówna. Lud, 46, 476–477.

Frankowska, M. (1946). Regionalne muzea ludoznawcze w Polsce. Lublin: Towarzystwo Ludoznawcze.

Gładysz, M. (1959). Działalność naukowa etnograficznych placówek muzealnych w okresie powojennym. Etno­grafia Polska, 2, 109–136.

Janina Tuwan (b.d.). W: Powstańcze biogramy. Wirtualna baza uczestników Powstania. Muzeum Powstania Warszawskiego. Pozyskano z: https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/janina-tuwan,46693.html.

Komunikat nr 11 Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem (1937). Warszawa. Pozyskano z: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/232213/edition/233010?language=pl.

Nadolska-Styczyńska, A. (2011). Pośród zabytków z odległych stron. Muzealnicy i polskie etnograficzne kolekcje pozaeuropejskie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Nekrolog (1960). ICOM News, April–June, 2–3.

Otwarcie Przystani W.K.W. (1935). Kurjer Warszawski, 122, 11.

Pięćdziesięciolecie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie 1875–1925 (1926). Warszawa.

Robotycki, Cz. (1998). Muzeum Miejsce dla rzeczy i idei. W: M. Kośko (red.), Werbalizacja obrazu. Wyzwania i perswazje (s. 7–15). Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu.

Skład Uniwersytetu i spis wykładów 1923/1924 (1923). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Skrzyńska, J. (2021). Zarys historii kobiet-jeńców wojennych – żołnierzy AK internowanych po Powstaniu Warszawskim w obozie Oberlangen (stalag VIc), Studium Polski Podziemnej. Pozyskano z: https://studium.org.uk/index.php/pl/armia-krajowa-blog-spp-londyn-mob-off/item/zarys-historii-kobiet-jencow-wojennych-zolnierzy-ak-internowanych-po-powstaniu-warszawskim-w-obozie-oberlangen-stalag-vic.

Sprawozdanie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie za rok 1937 (1938). Warszawa.

Sprawozdanie z Muzeum Przemysłu i Rolnictwa za rok 1938 (1939). Warszawa.

Tuwan, J. (1949). Ethnographical and Ethnological Museums and the public. Museum International, 2(3), 180–188.

Tuwanówna, J. (1939b). Wrażenia z Japonii. W Służbie Penitencjarnej: dwutygodnik straży więziennej, 6(70), 14–15.

Tuwanówna, J. (1948). Kongres Nauk Antropologicznych i Etnologicznych. Bruksela 15–23 sierpnia 1948. Lud, 38, 479–480.

Tuwanówna, J. (1949b). Kongres Towarzystwa Etnografii Francuskiej, Paryż 18–20.07. Lud, 39, 604–605.

Tuwanówna, J. (1952). Zarys organizacji muzeów we Francji ze specjalnym uwzględnieniem Muzeów Etnograficznych. Lud, 39, 467–484.

Tuwanówna, J. (1954). [Recenzja z: Andre Leroi-Gourhan: Evolution et techniques. L’homme et la matiere. Edition Albim Michea. Paris 1943; str 367, Andre Leroi- Gourhan: Evolution et techniques. Milieu et Techniques. Edition Albin Michael. Paris 1945; str. 512]. Lud, 41(2), 953–961.

Tuwanówna, J. (1957). Zadania nowoczesnego muzeum, Orzeł Biały, 29, 4–5.

Walne zebranie Klubu wioślarek (1937). Warszawski Dziennik Narodowy, 74 B, 5.

Archiwalia

(AMPW) Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego, Spuścizna Janiny Tuwan, sygn. P/5463

AMPW MPW-A-5619: Legitymacja b. jeńca wojennego, wystawiona 21.07.1945 przez Polskie Siły Zbrojne dla kpt. Janiny Tuwan.

AMPW MPW-A-5624: Zaświadczenie z 3.01.1946 o dwukrotnym odznaczeniu kpt. Tuwanówny, podpisany przez Janinę Karaś, mps.

AMPW MPW-A-5625: Dokument z 13.05.1947 do Polskiej Misji Likwidacyjnej we Francji, potwierdzający bezterminowy urlop na studia dla kpt. Janiny Tuwan, podpisany przez Komendantkę 2 Baonu mjr Halinę Wasilewską (nadawca: Pol. Dtwo. Likw. Niemcy, 2 Baon PWSK), mps.

AMPW MPW-A-5626: Dokument z 20.12.1945 z Komisji Weryfikacyjnej Żołnierzy Armii Krajowej na terenie anglosaskiej okupacji w Niemczech, Lubeka Ratzeburger [dokument ws. powołania podkomisji Weryfikacyjnej Żołnierzy – Kobiet AK, adresowany do Pani Major Gertz Wandy: Polski Ośrodek Wojskowy nr 102 „Nel”, Nangek/Freren, podpisany przez Karola Ziemskiego 13.01.1946], mps., odpis – poufne.

AMPW MPW-A-5627: Zaświadczenie z 22.07.1946 1 Dywizji Pancernej Plutonu Opieki DP/PWX, mps.

AMPW MPW-A-5629: Zaświadczenie z 23.09.1944 o awansowaniu rozkazem ochotniczki „Iny” z V-K KG do stopnia drużynowej (st. Sierżant).

AMPW MPW-A-5630: Temporary Identity Card no 2391/46 [tymczasowy dowód osobisty], 9.05.1946, wydany przez Polską Misję Wojskową przy Dowództwie Brytyjskich Sił Zbrojnych (Polish Military Mission, British Army of the Rhine).

AMPW MPW-A-5632: Zaświadczenie z 3.01.1946 o nominacji na kapitana w końcu września 1944 roku, podpisane przez mjr Janinę Karaś.

AMPW MPW-A-5646: Paszport Janiny Zdzisławy Tuwan, 1937.

AMPW MPW-A-5647: List z 14.02.1939 z prezydium Rady Ministrów w sprawie otrzymania Srebrnego Krzyża Zasługi.

AMPW MPW-A-DF-113: Dyplom uzyskania stopnia Doktora Filozofii, podpisany przez Jana Łukasiewicza, Rektora UW, Marcelego Handelsmana – Dziekana Wydziału Filozoficznego i Wincentego Tokarza – promotora. Archiwum UW, sygn. 14706.

AMPW Sp. J.T. teczka 4, Dziennik: Dziennik z Oberlagen, 02–03–5.04.1945 (VIc), Janina Tuwan.

AMPW Sp. J.T. teczka 4, Pogadanki: Pogadanki o kulturze ludowej, Tuwan Janina.

AMPW Sp. J.T. teczka 4, Powrót do życia: Powrót do życia, Tuwan Janina, pamiętnik od 5.05.1945.

AMPW Sp. J.T. teczka 5: Notatka, Tuwan Janina, rękopis [dwie luźne kartki A4].

AMPW Sp. J.T. teczka 6: Życiorys J. Tuwan, mps.

(AUW) Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego

AUW 14076: Teczka osobowa Janiny Tuwan.

(AP) Archives de Paris

AP: Tablice zgonów w Paryżu w latach 1955–1960 dla dzielnicy 9, nr act 483, s. 314. Pozyskano z: https:// archives.paris.fr.

(ZSPME) Zbiory Specjalne Biblioteki Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Spuścizna Janiny Tuwan

ZSPME Buts: Buts, bases et methodes de l’exposition des collections ethnographiques, b.d. Tuwan Janina, mps, 1951.

ZSPME CV: Tuwan Janina, CV, ok. 1954.

ZSPME Korespondencja 1960a: Korespondencja pomiędzy prof. Stanisławem Lorenzem a ówczesnym dyrektorem PME w Warszawie prof. Ksawerym Piwockim, 18.03.1960.

ZSPME Korespondencja 1960b: Korespondencja pomiędzy prof. Józefem Gajkiem a prof. Tadeuszem Sewerynem, 16.09.1960.

ZSPME Korespondencja 1971: Korespondencja Karoli Miłodrowskiej z prof. Stanisławem Lorenzem oraz prof. Józefem Gajkiem i Kazimierzem Pietkiewiczem w sprawie przekazania spuścizny i wydania materiałów napisanych przez siostrę, 23.08.1971.

ZSPME List: List Janiny Tuwan do Marii Frankowskiej, 1951.

ZSPME Muzeum w życiu: Muzeum w życiu i życie w muzeum, artykuł, mps., 7 stron, materiały do badań.

ZSPME Notatki do pracy: Prace na temat muzealnictwa, rękopisy, 10 zeszytów.

ZSPME Omówienie artykułu: Omówienie artykułu wygłoszonego na Międzynarodowym Kongresie Folkloru w Arnhem, 21–24.09.1955, datowane na 27.09.1955, Amsterdam, mps.

ZSPME Paleoazjaci: Paleoazjaci, Tuwan Janina, rękopis sprzed 1939 r.

ZSPME Raport: Raport ze zjazdu ICOM w Szwajcarii, 4 strony, mps.

ZSPME Sprawozdanie: Tuwan Janina, 15.09.1937, Sprawozdanie z podróży do Japonii w okresie VII–VIII 1937.

ZSPME Życiorys: Życiorys J. Tuwan. Miłodrowska Karola, 1971.

Strony internetowe

Archives de Paris: https://archives.paris.fr.

Muzeum Powstania Warszawskiego. Powstańcze biogramy: https://www.1944.pl/powstancze-biogramy.html.

Studium Polski Podziemnej: https://studium.org.uk/index.php/pl/armia-krajowa-blog-spp-londyn-mob-off/item/zarys-historii-kobiet-jencow-wojennych-zolnierzy-ak-internowanych-po-powstaniu-warszawskim-w-obozie-oberlangen-stalag-vic.

Łódzkie Studia Etnograficzne

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Objavljeno

2025-10-17

Kako citirati

1.
BARTUSZEK, Joanna. Muzealnictwo Janiny Tuwanówny. Łódzkie Studia Etnograficzne. Online. 17 Октобар 2025. Vol. 64, pp. 121-137. [Accessed 27 Децембар 2025]. DOI 10.12775/LSE.2025.64.07.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Broj časopisa

God. 64 (2025): Biografistyka w perspektywie antropologicznej

Sekcija

Materiały z terenu

Licenca

Sva prava zadržana (c) 2025 Łódzkie Studia Etnograficzne

Creative Commons License

Ovaj rad je pod Creative Commons Autorstvo-Bez prerada 4.0 Internacionalna licenca.

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;

b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);

c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;

d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;

e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Stats

Number of views and downloads: 94
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Indeks autora
  • Issue archive

User

User

Trenutni broj

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Jezik

  • English
  • Deutsch
  • Język Polski
  • Español (España)
  • Italiano
  • Français (Canada)
  • Čeština
  • Français (France)
  • Hrvatski
  • Srpski
  • Українська

Tags

Search using one of provided tags:

historia antropologii, historia etnologii, historia muzealnictwa, Janina Tuwan, wystawiennictwo, emigracja, historia kobiet
Gore

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop