„Lepiej cały kufel wypić, aniżeli kroplę rozlać”. Spożycie alkoholu w świetle przysłów w językach hiszpańskim i polskim
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2023.62.10Klíčová slova
paremiologia, przysłowia, folklor słowny, spożycie alkoholu, etnolingwistyka, językoznawstwo kontrastywneAbstrakt
W artykule w ujęciu kontrastywnym przeanalizowano kwestie dotyczące spożycia alkoholu poruszane w zbiorach przysłów w dwóch językach (polskim i hiszpańskim w odmianie z Półwyspu Iberyjskiego i wariancie meksykańskim). Obejmują one m.in. przyjemność płynącą z picia alkoholu, aprobatę lub dezaprobatę wobec jego spożycia, stosunek do abstynencji i ludzi niepijących, a także skutki konsumpcji. Korpus stanowiący podstawę badań składa się z ponad 2 900 przysłów z zakresu jedzenia i picia, a część analityczna wykorzystuje metodologię prac kontrastywnych w dziedzinach paremiologii i frazeologii. Celem artykułu jest zbadanie zakorzenionych w kulturze i kulturowo motywowanych sądów i przekonań odzwierciedlonych w przysłowiach, a także zachęcenie do ogólnej refleksji nad wartościami przekazywanymi w paremiach. Wnioski płynące z analizy pozwalają dostrzec szereg podobieństw między językami i kulturami, ale ukazują również istotne różnice w podejściu do konsumpcji alkoholu, a dodatkowo także perspektywę, z jakiej były tworzone.
Reference
Bartmiński, J. (2007). Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Cantera Ortiz de Urbina, J. (2012). Diccionario Akal del refranero español. Tres Cantos, Madryt: Akal Ediciones.
Casado Velarde, M. (1991). Lenguaje y cultura. La etnolingüística. Madryt: Editorial Síntesis.
Conca Martínez, M. (1990). Paremiologia. Walencja: Universitat de València.
Corpas Pastor, G. (1996). Manual de fraseología española. Madryt: Gredos.
Correas, G. (2000 [1627]). Vocabulario de refranes y frases proverbiales (ed. L. Combet). Madryt: Castalia.
Duranti, A. (2000). Antropología lingüística (przeł. P. Tena). Cambridge/Madryt: Cambridge University Press.
Ferenc, M. (2004). Trunki. W: A. Chwalba (red.), Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych (s. 153–157). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fernández Sevilla, J. (1985). Paremiología y lexicografía. Algunas precisiones terminológicas y conceptuales. In: M. Alvar López (ed.), Philologica Hispaniensia: In honorem Manuel Alvar. Vol. 2. Lingüística (pp. 191–203). Madryt: Gredos.
Forgas Berdet, E. (1992). Lingüística, etnolingüística y paremiología. In: J. A. Bartol Hernández, J. F. García Santos, Santiago Guervós, J. de (eds.), Estudios filológicos en homenaje a Eugenio de Bustos Tovar. Vol. 1 (pp. 293–302). Salamanka: Ediciones Universidad de Salamanca.
Forgas Berdet, E. (1996). Los ciclos del pan y del vino en las paremias hispanas. Madryt: Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación. Pozyskano z: https://www.mapa.gob.es/ministerio/pags/Biblioteca/fondo/pdf/3344_all.pdf.
García Campos, J., Barella, A. (1993). Diccionario de refranes. Madryt: Espasa Calpe.
Gómez de Silva, G. (2001). Diccionario breve de mexicanismos. Meksyk: Academia Mexicana de la Lengua/Fondo de Cultura Económica. Pozyskano z: https://www.academia.org.mx/consultas/obras-de-consulta-en-linea/diccionario-breve-de-mexicanismos-de-guido-gomez-de-silva.
Ilska, A. (2018). El concepto de Dios en las paremias españolas, polacas y alemanas [rozprawa doktorska]. Universidad Complutense de Madrid.
Janicki, K. (2021). Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Jiménez Farías, A. (1971). Nueva picardía mexicana. Meksyk: Editorial Diana.
Junceda, L. (1997). Diccionario de refranes. Madryt: Espasa Calpe.
Keckowa, A., Molenda, D. (1978). Wyżywienie. W: A. Keckowa, D. Molenda (red.), Historia kultury materialnej Polski w zarysie. T. 3 (s. 301–323). Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk: Ossolineum.
Kłosińska, K. (2011). Słownik przysłów. Przysłownik. Poznań: Publicat.
Krzyżanowski, J. (red.) (1969–1972). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. T. 1–3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Lázaro Carreter, F. (1981). Estudios de lingüística. Barcelona: Crítica.
Mandelbaum, D.G. (1965). Alcohol and Culture. Current Anthropology, 6 (3), 281–293.
Medina, F.X. (2016). Food Culture in Spain. Westport/Londyn: Greenwood Press.
Messina Fajardo, L.A. (2013). El mundo del vestir en el repertorio paremiológico de Hernán Núñez Refranes o proverbios en romance (1555) [rozprawa doktorska]. Universidad Complutense w Madrycie.
Młynarczyk, E. (2013). Nie święci garnki lepią. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Młynarczyk, E. (2016). O potrzebie badań nad dziedzictwem kultury materialnej utrwalonym w polskiej frazeologii i paremiologii. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, 11, 99–108.
Partyka, J. (2019). Przysłowie, aforyzm, sentencja. Definicje małych form literackich w perspektywie komparatystycznej. Teksty Drugie, 2, 32–41. Pozyskano z: https://rcin.org.pl/Content/120919/WA248_150249_P-I-2524_partyka-przyslowie_o.pdf.
Pascual López, X. (2012). Fraseología española de origen latino y motivo grecorromano [rozprawa doktorska]. Universitat de Lleida. Pozyskano z: https://www.tdx.cat/handle/10803/84020.
Pascual López, X. (2014). El refrán como producto lingüístico-cultural. In: J. Pawlik, J. Szałek (eds.), Lingüística española en Polonia: líneas de investigación (pp. 169–178). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Pérez Martínez, H. (2004). Refranero mexicano. Meksyk: Academia Mexicana de la Lengua/Fondo de Cultura Económica. Pozyskano z: https://www.academia.org.mx/consultas/obras-de-consulta-en-linea/refranero-mexicano.
Pérez Martínez, H. (2018). La comida en el refranero mexicano: un estudio contrastivo. In: J. Long-Solís Towell (ed.), Conquista y comida: consecuencias del encuentro de dos mundos (p. 505–528). Meksyk: Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto de Investigaciones Históricas. Pozyskano z: https://historicas.unam.mx/publicaciones/publicadigital/libros/323/323_06_32_comidarefranero.pdf.
Philips, R. (2014). Alcohol: a History. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Podgórecki, A. (1969). Patología życia społecznego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Prat Ferrer, J.J. (2008). El refranero y la gastronomía tradicional española. Revista de Folklore, 335, 147–154. Pozyskano z: https://funjdiaz.net/folklore/pdf/rf335.pdf.
Rak, M. (2020). Od folkloru słownego do frazematyki (na materiale gwary podhalańskiej). W: W. Mokijenko, J. Tarsa (red.), Język i pamięć: księga jubileuszowa dedykowana Panu Profesorowi Wojciechowi Chlebdzie z okazji 70. urodzin (s. 537–550). Opole: Uniwersytet Opolski.
Rubio, D. (1940). Refranes, proverbios y dichos y dicharachos mexicanos. Vol. 1–2. Meksyk: Editorial A.P. Márquez.
Sapir, E. (1949). Culture, language and personality. Selected essays. Berkeley/Los Angeles: California University Press.
Sevilla Muñoz, J. (1988). Hacia una aproximación conceptual de las paremias francesas y españolas. Madryt: Universidad Complutense de Madrid.
Sevilla Muñoz, J. (2004). O concepto “correspondencia” na tradución paremiolóxica. Cadernos de Fraseoloxía Galega, 6, 221–229.
Sevilla Muñoz, J., Crida Álvarez, C.A. (2013). Las paremias y su clasificación. Paremia, 22, 105–114. Pozyskano z: https://cvc.cervantes.es/lengua/paremia/pdf/022/009_sevilla-crida.pdf.
Sevilla Muñoz, J., Zurdo Ruiz-Ayúcar, M.I.T. (eds.) (2009). Refranero multilingüe. Madryt: Instituto Cervantes. Pozyskano z: http://cvc.cervantes.es/lengua/refranero/.
Sosiński, M. (2006). Fraseología comparada del polaco y del español – su tratamiento en los diccionarios bilingües [rozprawa doktorska]. Granada: Universidad de Granada.
Szpila, G. (2003). Krótko o przysłowiu. Kraków: Collegium Columbinum.
Świerczyńska, D. (2009). Przysłowia są… na wszystko. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Świrko, S. (red.) (1978). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. T. 4. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Velasco Valdés, M. (1961). Refranero mexicano. Meksyk: Libro Mex.
Vila Rubio, M.N. (1990). El refrán: un artefacto cultural. Revista de dialectología y tradiciones populares, 45, 211–224.
Wilk-Racięska, J. (2007). Nuestro mundo, nuestras visiones del mundo y las lenguas que lo describen todo. Anuario de Estudios Filológicos, 30, 439–453.
Wilk-Racięska, J. (2012). Entre la visión del mundo temporal y la aspectual: el caso del español sudamericano. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Strony internetowe
Biblioteka Narodowa: https://polona.pl/item/pijak-z-butelka-na-tle-chaty,ODM4NzA1MDg; https://polona.pl/item/studium-dwoch-pijanych-chlopow,ODQ3MTAxMDM.
Google Ngram Viewer: https://books.google.com/ngrams/graph?content=beber+cerveza&year_start=1800&year_end=2016&corpus=es-2019&smoothing=3; https://books.google.com/ngrams/graph?content=beber+vino&year_start=1800&year_end=2016&corpus=es-2019&smoothing=3.
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Copyright (c) 2023 Łódzkie Studia Etnograficzne

Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Stats
Number of views and downloads: 286
Number of citations: 0